Trong cuộc trao đổi với VnEconomy dưới đây nhân dịp năm mới, ông Phạm Bình Minh, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, đã một lần nữa khẳng định rằng: "Đường lối của Đảng và Nhà nước ta là chủ động, tích cực hội nhập quốc tế".

Năm 2020 là năm đặc biệt của ngoại giao Việt Nam. Phó Thủ tướng đánh giá như thế nào về những thành tựu nổi bật mà đối ngoại Việt Nam đã đạt được trong năm qua?

Khi dịch Covid-19 xảy ra, hoạt động đối ngoại của các nước đều bị ảnh hưởng rất lớn và Việt Nam không phải ngoại lệ. Tuy vậy, trong năm 2020, chúng ta vẫn triển khai được các hoạt động hết sức quan trọng, cả đối ngoại song phương lẫn đối ngoại đa phương. Đó là việc chúng ta duy trì được quan hệ với các đối tác không phải qua các chuyến thăm nước ngoài của lãnh đạo cấp cao ta và của lãnh đạo của các nước đến Việt Nam như thông lệ các năm.

Năm 2020, chúng ta đã chuyển đổi hình thức, tăng cường trao đổi bằng điện đàm, bằng trực tuyến với lãnh đạo cấp cao các nước với trên 33 cuộc điện đàm của lãnh đạo cấp cao ta với lãnh đạo của hầu hết các nước quan trọng trên thế giới cũng như trong khu vực. Trong các cuộc điện đàm, các nội dung về tăng cường quan hệ giữa Việt Nam với các nước vẫn được triển khai. Đây là một điểm hết sức đặc biệt vì thông thường hàng năm, các chuyến thăm của các nước đến Việt Nam cũng như Việt Nam ra các nước trung bình có khoảng 10-20 cuộc. Điều đó nói lên chúng ta vẫn duy trì được quan hệ với tất cả các nước quan trọng.

Năm 2020 cũng là năm chúng ta đảm nhận vai trò là Chủ tịch của ASEAN, Chủ tịch Liên minh Nghị viện Đông Nam Á (AIPA) và đồng thời là Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Chúng ta đã triển khai và cho đến thời điểm này có thể nói đã hoàn thành xuất sắc vai trò Chủ tịch của ASEAN, của AIPA cũng như năm đầu tiên của nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc với những kết quả hết sức cụ thể. Đó là tiếp tục đề cao sự đoàn kết, gắn kết, vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề thích ứng với những biến động trên thế giới cũng như trong khu vực và với từng nước. Chúng ta cũng đã đóng góp vào giải quyết các vấn đề trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, với tâm thế của một nước có tiếng nói và vai trò, đồng thời là đại diện của các nước đang phát triển cũng như các nước trung bình và nhỏ trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Về hội nhập kinh tế, trong năm 2020 chúng ta cũng đã cùng với Liên minh châu Âu triển khai việc thúc đẩy và thông qua Hiệp định Thương mại tự do (EVFTA) và cùng với các nước trong ASEAN thúc đẩy để ký kết được Hiệp định Thương mại RCEP. Đó là những đóng góp vào hoạt động kinh tế đối ngoại hết sức quan trọng của đối ngoại Đảng và Nhà nước ta.

Một nhiệm vụ cũng hết sức quan trọng mà đối ngoại đã phải thực hiện là bảo hộ công dân trong tình hình mới, khi Covid-19 xảy ra trên thế giới và khu vực khiến nhu cầu bảo vệ, bảo hộ công dân của Việt Nam ở nước ngoài lớn chưa từng có. Chỉ riêng số lượng công dân chúng ta hỏi về các lĩnh vực liên quan đến bảo hộ người dân ở nước ngoài thông qua tổng đài điện thoại bảo hộ công dân đã tăng gần 200% các cuộc gọi trong năm 2019. Điều đó nói lên là nhu cầu bảo hộ công dân ở bên ngoài rất lớn. Nhưng điểm lớn nhất là việc trong Covid-19, Việt Nam có thể nói là một trong số ít các nước đã có các chuyến bay đưa công dân Việt Nam học tập hoặc thăm viếng ở nước ngoài bị mắc kẹt muốn về nước. Chỉ riêng năm 2020 chúng ta đã triển khai trên 260 chuyến bay chở 73 ngàn công dân Việt Nam ở 59 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới về nước một cách an toàn. Đó là nhiệm vụ hết sức quan trọng trong bảo hộ công dân.

Một lĩnh vực nữa phải nói là vấn đề quảng bá Việt Nam ra nước ngoài vẫn tiếp tục được thực hiện. Chúng ta cũng rất hy vọng, mong chờ là với vai trò Chủ tịch của ASEAN, phóng viên báo chí sẽ đến Việt Nam và qua phóng viên báo chí nước ngoài đến Việt Nam chúng ta có thể quảng bá được nhiều hơn về đất nước, con người Việt Nam. Tuy nhiên, dịch Covid-19 đã làm ảnh hưởng lớn đến việc báo chí nước ngoài, phóng viên nước ngoài vào Việt Nam. Trong tình hình đó, báo chí Việt Nam, báo chí đối ngoại đã tiếp tục quảng bá được đất nước, con người Việt Nam thông qua phương thức mới, đó là nền tảng số. Qua nền tảng số này, việc quảng bá Việt Nam đã vươn xa so với trước đây rất nhiều.

Năm 2020 cũng là năm ghi nhận dấu ấn thành công của Việt Nam trong đảm nhận thành công vai trò kép Chủ tịch ASEAN 2020 và Uỷ viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Theo Phó Thủ tướng, điều này giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế như thế nào?

Đường lối của Đảng và Nhà nước ta là chủ động, tích cực hội nhập quốc tế. Chúng ta cũng đang thực hiện Chỉ thị của Ban Bí thư về nâng tầm đối ngoại đa phương. Đây là mục tiêu của chúng ta khi tham gia chủ động, tích cực hội nhập quốc tế nói chung, trong đó hội nhập kinh tế là quan trọng.

Với hội nhập, mục tiêu của chúng ta là duy trì được môi trường hòa bình, ổn định ở bên ngoài hay là gìn giữ, bảo vệ đất nước từ sớm, từ xa. Với phương châm đó, chúng ta tham gia hội nhập, tham gia các tổ chức quốc tế để định hình, xây dựng luật lệ đảm bảo lợi ích của các nước, trong đó có lợi ích của Việt Nam. Nghĩa là chúng ta không chỉ là một thành viên có trách nhiệm mà chủ động có trách nhiệm.

Ý nghĩa thứ hai mà chúng ta đã thể hiện rất rõ trong quá trình tham gia thời gian vừa qua và sắp tới là nêu cao độc lập, tự chủ trong đường lối, chính sách đối ngoại đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ với các nước.

Ý nghĩa thứ ba là chúng ta tham gia để nâng cao vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nói: "Chưa bao giờ cơ đồ của Việt Nam trên trường quốc tế cao như ngày nay". Điều đó cũng nói lên thành tựu của đất nước chúng ta trong 35 năm đổi mới đã đưa nước Việt Nam vươn lên vững mạnh, phát triển về kinh tế - xã hội. Đồng thời, vai trò, vị thế của Việt Nam cũng được nâng lên.

Tiếp nối những thành quả của năm 2020, xin Phó Thủ tướng chia sẻ về những nhiệm vụ trọng tâm, những định hướng lớn của đối ngoại Việt Nam trong năm 2021 và những năm tiếp theo?

Năm 2021, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục biến động không ngừng, trong đó có dịch bệnh Covid-19. Đó là những thách thức đối với tất cả các nước cũng như đối với Việt Nam. Nhưng đồng thời chúng ta cũng nhìn nhận có rất nhiều cơ hội, đó là xu thế hòa bình, ổn định và phát triển. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển, trong đó kinh tế số, những vấn đề liên quan đến công nghệ cao là những cơ hội phát triển của chúng ta, không chỉ về kinh tế - xã hội mà còn tạo ra những phương thức hoạt động mới cho đối ngoại.

Với những tình hình như vậy, đối ngoại trong năm 2021, trước hết sẽ tiếp tục củng cố, làm sâu sắc hơn quan hệ của Việt Nam với các nước, các đối tác, đặc biệt các đối tác chiến lược, các đối tác toàn diện, các nước láng giềng bằng những phương thức mới, đạt hiệu quả cao.

Thứ hai, chúng ta tiếp tục chủ động hội nhập quốc tế thông qua các hoạt động của Việt Nam tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Đồng thời trong ASEAN, chúng ta phải làm sao để phát huy được những kết quả trong năm Chủ tịch ASEAN, tiếp tục duy trì đà phát triển của ASEAN cũng như những sáng kiến, những nội dung của ASEAN trong năm 2020 tiếp tục phát triển trong năm 2021.

Thứ ba, chúng ta đã tham gia, ký kết các hiệp định thương mại tự do và tiếp tục sẽ có các hiệp định thương mại tự do được phê chuẩn. Chúng ta phải làm sao thực thi một cách hiệu quả, tận dụng được các cơ hội của các hiệp định thương mại tự do mang lại. Đó là nhiệm vụ chung cho tất cả các bộ, ngành, không phải chỉ riêng của ngành đối ngoại.

Thứ tư và quan trọng hàng đầu là chúng ta phải duy trì môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Đó là mục tiêu hết sức lớn lao và xuyên suốt.

Về công tác bảo hộ công dân, chúng ta hiểu rằng nhu cầu của công dân ta ở nước ngoài cũng sẽ còn rất lớn và công tác bảo hộ công dân là một trong những trọng tâm hoạt động đối ngoại.