Nhân dịp Xuân Tân Sửu 2021, đồng chí Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã dành thời gian cho báo chí để nói về những thách thức mà kinh tế Việt Nam sẽ phải đối mặt, cũng như những nhiệm vụ cần làm để vượt qua thách thức, đón thời cơ.

Bước sang năm 2021, chúng ta một lần nữa đối mặt với rất nhiều khó khăn thách thức khi dịch bệnh đang diễn biến ngày một phức tạp, nhiều dự báo cho rằng: Bức tranh kinh tế sẽ không mấy tươi sáng. Với cương vị người đứng đầu ngành Công Thương, đóng vai trò quan trọng vào tăng trưởng GDP của cả nước, Bộ trưởng dự cảm những mối lo trên như thế nào?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Cả 2020, thế giới đã chứng kiến những tác động rất sâu rộng theo khía cạnh tiêu cực của dịch bệnh COVID-19 và những biện pháp phòng, chống dịch bệnh đã tác động chung đến cả toàn cầu hóa, đến phát triển kinh tế, thương mại của cả thế giới và trong đó, Việt Nam cũng bị tác động rất sâu sắc.

Ngoài dịch bệnh COVID-19, thế giới phải đối mặt với rất nhiều những tác động và những nguy cơ ngăn chặn đến dòng chảy thương mại cũng như sự phát triển của kinh tế toàn cầu. Tôi muốn nói đến những cuộc chiến tranh thương mại, xung đột thương mại mà ẩn chứa đằng sau đó chính là cuộc cạnh tranh địa chính trị của giữa những nền kinh tế và những siêu cường trên thế giới. Cùng với đó là sự phát triển nhiều cấp độ khác nhau của bảo hộ mậu dịch. Chính vì vậy, có thể coi năm 2020 chính là năm thử thách rất lớn của toàn cầu hóa theo hướng tự do hóa thương mại.

Cũng trong năm 2020, chúng ta cũng chứng kiến những tác động của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những nền tảng số, công nghệ số làm dịch chuyển những hoạt động về đầu tư, thương mại, chuyển giao công nghệ và hợp tác ở các lĩnh vực giữa các nền kinh tế trên thế giới.

Có thể nói 2020 là năm của đầy rẫy những biến động, thậm chí còn chứa đựng rất nhiều những nhân tố, yếu tố được coi là tiềm ẩn những nguy cơ trong tương lai. Song, năm 2020 chúng ta cũng đã chứng kiến những nỗ lực liên tục và mạnh mẽ của cộng đồng thế giới nhằm vượt qua những khó khăn, thách thức.

Những bài học kinh nghiệm dựa trên thực tế, những giải pháp, biện pháp mà chúng ta đã quyết liệt, đồng bộ, nhất quán thực hiện trong năm 2020 sẽ là những bài học rất quý giá và rất có ý nghĩa cho chúng ta. Thậm chí, nó chính là những nền tảng và những tiền đề để cho chúng ta có thể hướng tới những mục tiêu tham vọng nhưng hoàn toàn khả thi cho năm 2021.

Tôi tin tưởng rằng năm 2021 cùng với nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế, chúng ta sẽ kiểm soát được dịch bệnh để có thể đạt được những mục tiêu rất có ý nghĩa, đồng thời rất quan trọng cho năm đầu tiên để triển khai thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội cả nước, thực hiện những mục tiêu trong đường lối, văn kiện chính trị mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã thông qua.

Ở cương vị mới là Trưởng ban Kinh tế Trung ương, đảm trách vị trí hiện tại tư lệnh ngành Công Thương, Bộ trưởng gửi thông điệp cũng như những nhiệm vụ trọng tâm trong năm mới 2021?

Trong bối cảnh dịch bệnh vẫn còn tiếp diễn và có những diễn biến phức tạp, những mục tiêu được Đảng, Nhà nước nêu lên và được Chính phủ cụ thể hóa trong những chỉ thị, nghị quyết về việc tiếp tục kiểm soát chặt chẽ và có hiệu quả dịch bệnh COVID-19 để bảo đảm an toàn tính mạng người dân cũng như bảo vệ sức khỏe của cộng đồng. Cùng với đó là phối hợp chặt chẽ với cộng đồng quốc tế để đẩy lùi dịch bệnh. Đồng thời, tiếp tục khôi phục và đưa nền kinh tế thật sự trở lại trạng thái bình thường, tiếp tục có những động năng cho phát triển mới, bảo đảm ổn định đời sống của nhân dân cũng như tiếp tục xây dựng những nền tảng tiền đề cho sự phát triển bền vững của đất nước trong kế hoạch 5 năm và chiến lược 10 năm sắp tới. Đó là những mục tiêu xuyên suốt và đồng thời cũng có tính cấp bách, cần phải tập trung quyết liệt để thực hiện.

Thứ hai là tiếp tục khôi phục và đưa nền kinh tế hoạt động bình thường phải đặt trong bối cảnh mới của năm 2021 có đầy đủ cả những cơ hội, những điều kiện thuận lợi cũng như ý thức được đầy đủ về những thách thức, áp lực. Trong đó phải kể đến những khung khổ hội nhập mới mà chúng ta đang tham gia rất sâu rộng, đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do và các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Tiến trình cải cách và tiếp tục hội nhập sẽ là những yêu cầu bắt buộc trong khuôn khổ của các hiệp định thương mại tự do cũng như hội nhập, nhưng đồng thời cũng là nhu cầu tự thân của hệ thống chính trị cũng như của đất nước chúng ta để tiếp tục hoàn thiện về mặt thể chế pháp luật cũng như tiếp tục giải phóng các nguồn lực xã hội, hướng tới năng lực cạnh tranh ngày càng cao hơn và bền vững hơn của tất cả các cấp độ, của cả nền kinh tế, của các doanh nghiệp cũng như của các sản phẩm dịch vụ cũng như cả cạnh tranh của chúng ta.

Thứ ba, chúng ta phải tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi nhất, gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp. Bởi vì năm 2020 là năm mà các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa của chúng ta đã phải đối mặt với những khó khăn, thách thức rất lớn.

Mặc dù, chúng ta đã có nhưng điều kiện thuận lợi trong hội nhập và khai thác những thành quả của cuộc cách mạng lần thứ 4, trong chuyển đổi số cùng những thuận lợi trong những chính sách của Đảng và Nhà nước và điều hành nhất quán của Chính phủ. Tuy nhiên, năm 2020 do những hạn chế về năng lực cạnh tranh, quy mô, tiềm lực của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, chúng ta đã bị những tác động sâu sắc theo hướng tiêu cực của COVID- 19. Cùng đó là sự cạnh tranh địa chính trị, sự đứt gãy của các chuỗi cung ứng, sự co hẹp của các thị trường, giảm cầu các khu vực và trên thị trường quốc tế và năng lực cạnh tranh còn hạn chế của chúng ta trong nhiều lĩnh vực, sản phẩm ngành hàng đã làm cho chúng ta bị thua thiệt và bị ảnh hưởng.

Năm 2021 trước những diễn biến phức tạp của dịch bệnh và tình hình thế giới, hơn bao giờ hết các doanh nghiệp của Việt Nam cũng cần phải định vị lại và xác định cho rõ được những điều kiện thuận lợi, những ưu thế mới, những cơ hội mới để nhanh chóng tiếp cận được với thị trường và dòng chảy thương mại, dịch chuyển của trào lưu đầu tư công nghệ để từ đó sớm cơ cấu lại các hoạt động kinh doanh theo hướng gia tăng hơn nữa những năng lực cạnh tranh và giá trị gia tăng trong chuỗi chúng ta tham gia.

2021 sẽ là năm “lửa thử vàng”, thử ý chí, sự quyết tâm, thử nhận thức và thử thách cả ý thức trách nhiệm của chúng ta. Nếu như chúng ta tập trung thực hiện tốt Nghị quyết, chỉ thị của Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành, thực hiện đúng đường lối, chủ trương của Đảng thì chắc chắn chúng ta sẽ vượt qua những thách thức, thử thách của năm 2021 cũng như tiếp tục thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, hướng tới mục tiêu của năm 2030-2045, những sự kiện trọng đại của đất nước, đưa đất nước ta trở thành nước phát triển, có thu nhập trung bình cao.

Việt Nam đã có 15 FTA được ký kết và đi vào thực thi, trong đó có những FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA, RCEP. Với EVFTA, chúng ta có một chương trình hành động cụ thể và kích hoạt ở quy mô toàn quốc. Liệu rằng với các hiệp định khác chúng ta có kế hoạch xây dựng các chương trình hành động tương tự, vừa tận dụng hiệu quả vừa tránh tình trạng chồng chéo, thưa Bộ trưởng?

Có thể nói, năm 2020, với việc chúng ta ký tới 3 hiệp định thương mại là Hiệp định thương mại tự do với Liên minh châu Âu, Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực RCEP và Hiệp định thương mại tự do với Vương quốc Anh. Chúng ta đã trở thành một trong những quán quân trong ký kết và thực hiện các hiệp định thương mại tự do với nhiều đối tác. Điều này quả thực là một nỗ lực rất lớn, có ý nghĩa tích cực.

Năm 2021, chúng ta hoàn toàn có quyền tự tin để hướng tới những mục tiêu rất tốt đẹp và rất khả quan mà trước hết là năng lực cạnh tranh của nền kinh tế của chúng ta, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ của chúng ta đều đã được cải thiện ổn định và phát triển theo hướng bền vững từ cấp độ khu vực đến cấp độ quốc tế.

Những thành quả của năm 2020 là tiền đề quan trọng để bước vào năm 2021. Riêng đối với vấn đề hội nhập, qua quá trình tổng kết cho thấy còn một số vấn đề mà chúng ta cần phải tập trung quyết liệt để giải quyết cho được.

Một là nhận thức, hiểu biết thông qua công tác phổ biến pháp luật và cập nhật các thông tin liên quan đến các khung khổ hội nhập, các hiệp định thương mại của chúng ta thời gian vừa qua còn làm chưa tốt, chưa đồng bộ, chưa toàn diện ở nhiều nơi, nhiều khu vực, nhiều thời điểm. Đây là một cản trở, hạn chế việc thực thi hội nhập nói chung cũng như trong việc khai thác những cơ hội của các khung khổ hội nhập.

Thứ hai là mặc dù Chính phủ đã có nhiều nỗ lực để hỗ trợ kịp thời cho cộng đồng doanh nghiệp bằng nhiều biện pháp, giải pháp, từ phổ biến pháp luật và cung cấp thông tin tuyên truyền nhưng cộng đồng doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế trong việc khai thác những cơ hội của các hiệp định thương mại tự do.

Đây là những vấn đề chúng ta phải giải quyết để tận dụng tốt những lợi thế mà các hiệp định thương mại tư do mang lại.

Cảm ơn Bộ trưởng đã dành thời gian chia sẻ!