Bốn năm trước, Facebook đã có một nước đi bất ngờ khi thành lập một bộ phận phần cứng mới có tên Building 8 và chiêu mộ nhiều nhà khoa học, kỹ sư đứng đầu là một cựu giám đốc đến từ cơ quan DARPA của Bộ Quốc phòng Mỹ. Mạng xã hội lớn nhất thế giới tuyên bố sẽ phát triển công nghệ giúp con người tìm hiểu não bộ và "lắng nghe" làn da.
Thời điểm đó, dù chưa chắc ý tưởng táo bạo này có thể mang lại lợi nhuận hay không, đây rõ ràng là một dự án hoàn toàn khác so với những gì mà Facebook từng làm trước đó. Tuy nhiên, vị giám đốc DARPA đã sớm rời khỏi Facebook chỉ vài tháng sau đó. Và một năm sau, Building 8 được đổi tên thành Portal - tên gọi giống như loa thông minh Portal mà Facebook sản xuất để cạnh tranh với sản phẩm tương tự từ Amazon.
CÂU CHUYỆN SAO CHÉP VÀ THÂU TÓM ĐỐI THỦ
Hiện tại, Facebook là một trong những hãng công nghệ giá trị và nổi tiếng nhất thế giới với vốn hóa hơn 770 tỷ USD. Mạng xã hội này, cùng với Google, hiện thống trị thị trường quảng cáo trực tuyến. Tuy nhiên, theo CNN, vài năm gần đây, Facebook xuất hiện trên truyền thông nhiều với việc sao chép lại tính năng nổi tiếng của các đối thủ hơn là xây dựng tính năng và sáng tạo của riêng mình.
CNN chỉ ra rằng, thay vì phát triển các công nghệ liên quan tới não bộ hay các thiết bị phần cứng mới, Facebook lại ra mắt hàng loạt sản phẩm sao chép từ YouTube, Twitch, TikTok, LinkedIn, Pinterest và Slack. Facebook bắt đầu cạnh tranh với các ứng dụng hẹn hò nổi tiếng, tung ra tính năng cạnh tranh với trang quảng cáo Craigslist.
Năm 2012, Facebook thâu tóm các đối thủ gồm Instagram, WhatsApp và Oculus - Ảnh: Getty Images
Năm 2016, Facebook "nổi tiếng" với việc bê nguyên tính năng Stories của Snapchat về cho ứng dụng con Instagram, không lâu sau khi Snapchat tung ra tính năng này. Công ty này đang chuẩn bị tung ra sản phẩm tương tự như Clubhouse - ứng dụng trò chuyện âm thanh mới ra đời năm 2020.
Theo nhà báo Kaya Yurieff của CNN, ngoài việc sao chép, khi không thể cạnh tranh, Facebook mua lại luôn đối thủ. Năm 2012, công ty của tỷ phú Mark Zuckerberg đã thâu tóm Instagram, cũng như WhatsApp và Oculus.
Một số thương vụ thâu tóm đối thủ của Facebook bị nhà chức trách tại Mỹ "tuýt còi". Theo lời của Tổng chưởng lý New York Letitia James, Facebook "đã dùng sự thống trị và sức mạnh độc quyền của mình để nghiền nát các đối thủ nhỏ và loại bỏ sự cạnh tranh". Bà Letitia James đang dẫn đầu một nhóm tổng trưởng lý của các bang để điều tra hành vi vi phạm luật cạnh tranh của công ty này. (Facebook trước đó cho biết các thương vụ thâu tóm của mình đã được nhà chức trách thông qua và người dùng lựa chọn dịch vụ của họ vì giá trị của chúng).
Tuy nhiên, CNN cho rằng những động thái sao chép liên tục khiến nhiều người hoài nghi về khả năng sáng tạo của Facebook, yếu tố được xem là "huyết mạch" của bất kỳ công ty công nghệ nào. Facebook chắc chắn không phải là công ty đầu tiên hay duy nhất sao chép sản phẩm của công ty khác. Hầu như mọi nền tảng trực tuyến hiện nay, bao gồm Snapchat và YouTube, đều bắt chước TikTok ở mức độ nào đó. Tuy nhiên, thật khó để nhớ lần cuối Facebook sáng tạo một sản phẩm thực sự sáng tạo của riêng mình.
Theo Tucker Marion, phó giáo sư Đại học Northeastern chuyên về khởi nghiệp và đổi mới, sao chép và mua lại đối thủ không phải là chiến lược tồi nhưng nó phải đi đôi với việc theo đuổi những ý tưởng của riêng mình.
SAO CHÉP NHƯNG THÀNH CÔNG
Công bằng mà nói, Facebook đã có một số bước ngoặt đáng chú ý kể từ khi giới thiệu News Feed vào năm 2006 - vài tháng sau khi Twitter ra mắt - và giúp thay đổi cách mọi người tiếp cận thông tin trực tuyến. Công ty này đã cho ra mắt điện thoại Facebook (đã thất bại), thử nghiệm máy bay không người lái giao hàng (đã khai tử) và tiền kỹ thuật số (đang phát triển nhưng gặp nhiều trở ngại).
Tuy nhiên, những sản phẩm sao chép từ đối thủ của công ty này lại mang lại thành công lớn. Instagram Stories - sao chép từ Snapchat - đã trở thành một công cụ không thể thiếu trong giao tiếp và kết nối của hàng triệu người. Còn tính năng Facebook Marketplace cũng nổi lên là một công cụ mua sắm trực tuyến phổ biến và có vẻ an toàn hơn so với Craigslist.
Instagram Stories là tính năng sao chép từ Snapchat nhưng mang lại thành công lớn - Ảnh: TechCrunch
Mới đây, khi tờ New York Times đưa tin về việc Facebook đang phát triển một sản phẩm chat qua audio tương tự như Clubhouse, người phát ngôn Joe Osborne của Facebook cho biết công ty này "luôn tìm mọi cách để cải thiện" trải nghiệm audio và video cho người dùng. Osborne cũng nhấn mạnh rằng việc lặp lại và cải tiến các ý tưởng cũng như sản phẩm là câu chuyện phổ biến tại Thung lũng Silicon và kết quả là mang đến nhiều lựa chọn hơn cho khách hàng.
Theo CNN, ở góc độ nào đó, Facebook đang công khai chấp nhận vai trò là một công ty thiên về cải tiến các ý tưởng thay vì là một công ty sáng tạo ra các ý tưởng.
Khi được hỏi về vấn đề sao chép, Kevin Systrom, người đồng sáng lập và cũng là cựu CEO của Instagram, trả lời: "Hãy tưởng tượng chiếc xe duy nhất trên thế giới là Model T. Ai đó đã sáng tạo ra ôtô, nhưng liệu bạn sẽ nói cho rằng ai đó copy ý tưởng ôtô chỉ bởi họ cũng sản xuất những chiếc xe có 4 bánh, vô lăng hay cửa sổ? Điều quan trọng là những thứ độc đáo mà bạn đưa vào chiếc xe đó".
Ở nhiều góc độ, điều này hoàn toàn chính xác. Sau tất cả, khách hàng thông thường không quan tâm tới việc ai là người đưa ra ý tưởng đầu tiên mà chỉ quan tâm tới sản phẩm tốt nhất. Apple không phải phát minh ra smartphone nhưng lại sáng tạo ra smartphone tốt nhất thế giới. Đó là lý do Instagram Stories nhanh chóng qua mặt Snapchat chỉ trong chưa đầy một năm dù Facebook không phải là công ty sáng tạo ra tính năng này.