Đó là vợ chồng Trần Thị Xa và Nguyễn Văn Miên ở ấp Cây Kè, xã Quách Phẩm Bắc, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau. Đầm Dơi cũng là cái nôi của nghề muối ba khía ở Cà Mau nhưng không thuộc địa phương được công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia đối với nghề này.

Trong những năm tình nguyện về Đầm Dơi công tác theo Đề án Trí thức trẻ, vợ chồng chị Xa và anh Miên đã trăn trở và mong muốn tự tay tạo dựng chỗ đứng vững chắc cho một thương hiệu đặc sản của quê nhà.

Nói về đặc sản của Đầm Dơi thì có rất nhiều lựa chọn, nhưng con ba khía muối vẫn mãi in đậm trong ký ức tuổi thơ và thời thiếu nữ của chị Xa. "Từ lúc tôi sinh ra thì gia đình tôi đã làm nghề muối ba khía rồi. Khi còn bé, mẹ đã dạy tôi cách muối ba khía theo kinh nghiệm dân gian là pha muối vào nước rồi chặt khúc cây mắm thả vào, khi nào cây nổi lên là đủ độ mặn để muối ba khía. Chính cách đo độ mặn bằng kinh nghiệm dân gian đó khiến tôi nhớ mãi. Đó cũng là nét văn hóa độc đáo của nghề này", chị Xa hồi tưởng.

Vợ chồng thuộc thế hệ 8X này cũng thừa nhận rằng chọn nghề muối ba khía để phát triển thương hiệu đặc sản của Đầm Dơi là một bước đi mạo hiểm, vì xưa nay khi nhắc đến ba khía người ta mặc định ngay ba khía Rạch Gốc.

Ngoài ra, cả tỉnh Cà Mau có hơn 400 cơ sở làm ba khía muối, cũng tập trung nhiều ở xứ ba khía lừng danh. Nghĩa là, muốn thành công thì buộc phải vượt lên tất cả những cơ sở sản xuất ba khía muối có truyền thống và thương hiệu hàng chục năm. Đối với người mới khởi sự bằng con số không thì quả là điều không tưởng.

Thế nhưng, anh chị vẫn quyết tâm đeo đuổi ước mơ của mình một cách nghiêm túc và cả khát vọng lớn lao. "Còn nhiều lý do nữa mà tôi chọn con ba khía để khởi nghiệp. Nhất là thực trạng đa phần những sản phẩm ba khía trên thị trường không có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, gây ra tình trạng hoang mang, mất niềm tin từ người tiêu dùng. Bên cạnh đó, nguồn nguyên liệu ba khía tại Đầm Dơi là rất dồi dào và chất lượng thịt con ba khía sống cũng không kém gì ba khía Rạch Gốc", chị Xa bộc bạch.

Năm 2017, vợ chồng chị Xa và anh Miên bắt đầu thực hiện ý tưởng của mình chỉ với 2 bàn tay trắng cùng với bầu nhiệt huyết của tuổi trẻ. Việc khởi đầu tưởng như dễ dàng nhất lại là điều khó khăn nhất, đó là không tranh mua được nguyên liệu với nhiều cơ sở khác. Anh chị có lúc phải lội vào rừng soi bắt ba khía về làm.

Những mẻ ba khía đầu tiên anh chị giới thiệu bán cho bạn bè, người quen. Người ta thấy ngon nên giới thiệu rộng ra. Từ chỗ năm đầu tiên, mỗi tuần chỉ bán được 20kg ba khía thành phẩm, đến năm 2019 thì mỗi tháng cơ sở anh chị làm được đến 1,5 tấn thành phẩm, thu lợi nhuận 250 triệu đồng; qua năm 2020 thì tiếp tục tăng gấp đôi. "Nhất là tháng giáp Tết vừa qua, mỗi ngày cơ sở của tôi phải sản xuất 200kg ba khía muối, dù thuê hơn chục người làm vẫn không đáp ứng đủ đơn đặt hàng của khách hàng khắp nơi.

Dù đã có kế hoạch trước từ lúc khởi nghiệp nhưng con số hiện tại là vượt xa ngoài dự tính", chị Xa vui vẻ khoe.

Trong năm 2020, nghề muối ba khía ở huyện Ngọc Hiển được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, là một lợi thế không nhỏ về mặt thương hiệu. Song, ba khía muối của vợ chồng trẻ ở một địa phương hẻo lánh chưa được ghi nhận này lại vượt lên trên tất cả về số lượng tiêu thụ với hơn 10 tấn ba khía thành phẩm bán ra thị trường trong và ngoài nước.

Hiện, sản phẩm ba khía muối Đầm Dơi của vợ chồng Xa – Miên đã được công nhận sản phẩm OCOP và đạt được nhiều giải thưởng tại các hội thi như: "Giới thiệu sản phẩm hội viên phụ nữ", "Sự kiện truyền thông phụ nữ Cà Mau chung sức xây dựng nông thôn mới" và "Chương trình OCOP năm 2020".