Cách đây rất lâu Armand Arton – người tạo ra chỉ số Passport Index - đã cảnh báo về "cái chết" của hộ chiếu dưới dạng những cuốn sổ nhỏ mà chúng ta mang theo bên mình. Tuy nhiên giờ đây ông cho rằng dự báo này sẽ sớm trở thành hiện thực, vì cuộc chạy đua để tạo ra "hộ chiếu vaccine" đầu tiên trên toàn cầu đang diễn ra.

Tháng trước Iceland và Ba Lan đã bắt đầu cấp giấy chứng nhận đã tiêm vaccine Covid-19. Đan Mạch, Thụy Điển và Estonia cũng đang ráo tiết chuẩn bị còn ở Israel "thẻ xanh" sẽ cho phép người sở hữu tới các quán bar và phòng gym. Cuộc đua tới 1 tấm "hộ chiếu vaccine" đáng tin cậy đang ngày càng nóng lên ở châu Âu mà dẫn đầu là Hy Lạp.

"Chúng tôi gọi đó là giấy chứng nhận chứ không phải hộ chiếu", Alex Patelis, cố vấn kinh tế trưởng cho Thủ tướng Hy Lạp cho biết. Hy Lạp đã kêu gọi các nước châu Âu cấp chung 1 giấy chứng nhận cho những người đã được tiêm phòng Covid-19.

"Đối với những nước phụ thuộc vào du lịch như Hy Lạp, đây là điều cấp thiết cần được giải quyết trước mùa cao điểm du lịch hè", Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis viết trong lá thư gửi Chủ tịch Ủy ban châu Âu. 20% GDP Hy Lạp đến từ ngành du lịch và năm ngoái GDP nước này đã giảm 11,6%.

Hy Lạp cũng đã đưa ra mẫu giấy chứng nhận dự kiến. Trên giấy có 1 mã QR code sẽ được quét mỗi khi du khách nhập cảnh vào Hy Lạp dù bằng đường hàng không, đường biển hay đường sắt. Hy Lạp đã chạy thử chương trình này với đảo Síp và Israel. Theo Bộ trưởng du lịch Hy Lạp, bước tiếp theo sẽ là 1 thỏa thuận cho phép những người có giấy chứng nhận di chuyển tự do giữa 3 bên và cả tới Anh.

Giấy chứng nhận vaccine sẽ hoạt động như thế nào? Giới chức Hy Lạp nhanh chóng chỉ ra rằng đó sẽ không phải là yêu cầu bắt buộc đối với du khách. Thay vào đó bất kỳ ai muốn vào Hy Lạp mà có giấy chứng nhận sẽ được phép bỏ qua những thủ tục rườm rà thông thường như cách ly hay phải có kết quả xét nghiệm PCR âm tính.

Tuy nhiên ngoài vấn đề kỹ thuật liên quan đến mã QR, còn có một loạt vấn đề cần giải quyết để chương trình hộ chiếu vaccine hoạt động hiệu quả, ví dụ như cần có tiêu chuẩn đồng nhất trên toàn cầu. An ninh cũng là 1 vấn đề. "Bạn cần phải có hệ thống thẩm định thực sự mạnh và nghiêm ngặt", David Hollick, CEO của Logifect, một trong 8 công ty đã được chính phủ Anh giao nhiệm vụ triển khai hộ chiếu vaccine nói.

Tờ Haaretz đã chạy tít "Ai cũng có thể làm giả giấy chứng nhận đã tiêm vaccine của Israel" sau khi có nhiều lỗ hổng được tìm thấy trên thẻ xanh. Apple đã phải xóa bỏ hàng chục ứng dụng không đáng tin cậy cung cấp chứng nhận đã tiêm vaccine trên App Store.

Ngoài ra còn có chuyện xuất hiện chủng mới và vaccine không còn hiệu quả. Do đó phải tìm ra cách để có thể nhanh chóng cập nhật thông tin về tính hiệu quả của vaccine.

Bản thân cuộc chạy đua xung quanh hộ chiếu vaccine cũng là 1 vấn đề. Ngày càng có nhiều công ty và quốc gia đưa ra giấy chứng nhận theo mẫu của riêng mình. Tuy nhiên nếu như các tổ chức như WHO, EU và IATA không nhanh chóng đưa ra 1 khung pháp lý để quản lý tất cả thì tình hình sẽ trở nên rối rắm.

Dẫu vậy, đối với bất kỳ công ty hoặc quốc gia nào về đích sớm, họ sẽ nhận được phần thưởng rất lớn. Họ sẽ thay đổi cách chúng ta đi lại, nhưng chí ít thì điều đó sẽ không diễn ra trong năm nay.

Giống như cách mà sự cần thiết của vaccine đã tạo ra cuộc cách mạng trong khoa học nghiên cứu về miễn dịch, cuộc đua hộ chiếu vaccine cũng đang phá vỡ những giới hạn trong công nghệ nhận diện. Sinh trắc học và công nghệ điện toán đám mây mà hộ chiếu vaccine sử dụng chính là những công nghệ hết sức quan trọng trong thời đại giảm thiểu hộ chiếu, khi bạn không nhất thiết phải mang theo hộ chiếu giấy nữa vì nó đã được lưu trữ một cách cẩn thận trên "đám mây".

Năm 2021 sẽ là 1 cuộc đại thử nghiệm về vấn đề này trên toàn thế giới. Các công ty công nghệ sẽ theo dõi sát sao.

Tham khảo Forbes