Thông tin này được đề cập trong báo cáo "Triển vọng việc làm và xã hội năm 2021" mới nhất của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) vừa công bố. Theo đó, số lượng các nền tảng lao động số trên toàn thế giới đã tăng gấp 5 lần trong thập kỷ vừa qua.
Báo cáo chỉ ra rằng, các nền tảng lao động số đang tạo ra những cơ hội việc làm mới trong những thị trường lao động truyền thống. Đồng thời, cho phép doanh nghiệp tiếp cận với một lực lượng lao động linh hoạt có kỹ năng khác nhau với quân số lớn, cũng như mở rộng cơ sở khách hàng của họ.
Tuy nhiên, những thách thức đối với người lao động làm việc trên nền tảng số chính là điều kiện làm việc, tính thường xuyên của công việc và thu nhập, không được tiếp cận chế độ an sinh xã hội, không có quyền tự do hiệp hội và thương lượng tập thể.
Thời gian làm việc thường có thể kéo dài và không dự báo trước được. Hơn một nửa số lao động nền tảng chỉ có thu nhập chưa đến 2 USD một giờ. Đại dịch Covid-19 khiến cho những vấn đề như vậy bộc lộ rõ rệt hơn.
Nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với những thách thức liên quan đến cạnh trạnh không công bằng, thiếu minh bạch về dữ liệu và giá cả, phí hoa hồng cao. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng gặp khó khăn trong tiếp cận tài chính và hạ tầng kỹ thuật số.
Những cơ hội mới tạo ra bởi các nền tảng lao động số đang dần xóa mờ sự phân biệt rõ rệt trước đây giữa lao động được doanh nghiệp thuê tuyển và lao động tự làm.
Điều kiện làm việc phần lớn được quy định bởi các điều khoản thỏa thuận dịch vụ của những nền tảng đó, và thường do các nền tảng đơn phương quyết định. Các thuật toán dần thay thế con người trong việc phân bổ và đánh giá công việc cũng như quản lý và giám sát người lao động.
Báo cáo cho biết, với những nền tảng hoạt động vượt ra ngoài phạm vi tài phán của một quốc gia, cần thiết phải có các chính sách đồng bộ và nhất quán nhằm đảm bảo đem lại cơ hội việc làm thỏa đáng và thúc đẩy sự tăng trưởng của doanh nghiệp bền vững.
Ông Guy Ryder, Tổng Giám đốc ILO, cho biết: "Những thách thức mới do những nền tảng số tạo ra có thể được giải quyết thông qua đối thoại chính sách toàn cầu để người lao động, người sử dụng lao động và các Chính phủ có thể hưởng lợi đầy đủ và công bằng từ những tiến bộ này".
Cũng theo báo cáo, chi phí và lợi ích của nền tảng số được phận bổ không đồng đều trên toàn thế giới. 96% mức đầu tư vào các nền tảng như vậy tập trung ở châu Á, Bắc Mỹ và châu Âu. Đặc biệt, 70% doanh thu chỉ tập trung chỉ ở hai quốc gia là Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Các doanh nghiệp ở các nước phát triển thuê ngoài (outsource) các công việc trên nền tảng trực tuyến trên web. Các công việc này thường do người lao động ở các nước đang phát triển thực hiện, và họ thường có thu nhập thấp hơn so với người lao động làm cùng công việc ở các quốc gia phát triển. Sự tăng trưởng không đồng đều này của nền kinh tế số gây nên sự chia rẽ kỹ thuật số và nguy cơ khiến bất bình đẳng gia tăng.
Báo cáo cho biết, do các nền tảng lao động số hoạt động ngoài phạm vi tài phán của một quốc gia, cần thiết phải có đối thoại chính sách và cơ chế điều phối quốc tế nhằm đảm bảo sự ổn định trong điều tiết và đảm bảo các tiêu chuẩn lao động quốc tế được áp dụng.