Liên quan đến vụ việc, trao đổi với phóng viên Báo Công an TPHCM, ông Nguyễn Hùng Phú (Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường (TN&MT) huyện Mang Thít) cho biết: Đến nay, cơ quan chức năng chưa ra quyết định xử phạt hành chính đối với ông Nguyễn Văn Lịch (chủ dự án nuôi thuỷ sản). Bởi kết quả phân tích mẫu lần 1 là khoáng sản (cát), sau khi công bố kết quả, ông Lịch đã có đơn đề xuất giám định lại. Kết quả phân tích mẫu lần 2 là sét pha xám nâu. Với kết quả này, UBND huyện họp và quyết định đưa mẫu tang vật đi giám định lần 3.
“Kết quả mẫu 2 lần giám định khác nhau nên khó áp dụng mức xử phạt, bởi cát và sét là áp dụng 2 điều khoản khác nhau của Nghị định 36. Đối với cát là bị phạt tiền từ 100 – 150 triệu đồng, phạt bổ sung là tịch thu toàn bộ tang vật và phương tiện vi phạm; còn nếu không phải là cát thì mức phạt từ 40 – 50 triệu đồng và cũng tịch thu toàn bộ tang vật, phương tiện vi phạm. Hiện đơn vị đang đợi kết quả lần 3 để làm căn cứ xử lý”, ông Phú cho hay.
Trước câu hỏi của phóng viên về trường hợp này chậm xử lý so với nhiều vụ bị lập biên bản trước đây, ông Phú giải thích: “Về tiến độ có kéo dài, trong đó có phần bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Đối với việc giám định lại mẫu tang vật thì đây là lần đầu tiên xảy ra ở huyện Mang Thít.
Mới đây, Phòng có tham mưu UBND huyện thuê đơn vị định giá để định giá phương tiện vi phạm. Kết quả phương tiện có giá trị hơn 100 triệu đồng. Sau khi có kết quả giám định lần 3 thì huyện mới trình hồ sơ lên UBND tỉnh xử lý, bởi qua giám định phương tiện vi phạm có giá trị trên 100 triệu đồng, trong khi thẩm quyền của huyện chỉ xử phạt được mức vi phạm 50 triệu đồng”.
Trước đó, ngày 11-1-2022, ông Lịch có đơn gửi UBND, Phòng TN&MT huyện Mang Thít để xin trưng cầu giám định lại tang vật vi phạm hành chính. Trong đơn ông Lịch trình bày: “Vào ngày 31-12-2021, tổ công tác kiểm tra hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản về bảo vệ môi trường đã công bố kết luận về mẫu tang vật vi phạm hành chính (khoáng sản là cát) do tôi khai thác không có giấy phép khai thác khoáng sản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, với khối lượng là 1.000m3. Với kết luận nêu trên, tôi hoàn toàn thống nhất”. Tuy nhiên trong đơn ông Lịch lại có đơn xin trưng cầu lại mẫu tang vật vi phạm.
Như Báo Công an TPHCM điện tử thông tin, tháng 6-2007, UBND huyện Mang Thít ban hành quyết định số 778/QĐ-UBND về việc cho ông Nguyễn Văn Lịch thuê 65.781m2đất bãi bồi để nuôi trồng thủy sản tại ấp An Hương 1, xã Mỹ An. Địa điểm tiếp giáp sông Cổ Chiên, cập mé sông hướng ra ngoài khơi 145m. Thời hạn thuê đất là 20 năm (từ 2007 – 2027), với giá 75 đồng/m2/năm, với hình thức nộp tiền hàng năm. Sau khi được thuê đất, ông Lịch không triển khai dự án.
Tháng 2-2015 (sau 8 năm được thuê đất), Sở TN&MT ban hành kết luận số 277/KL-STNMT kết luận kiểm tra phần đất do ông Lịch quản lý với kiến nghị UBND huyện Mang Thít thông báo cho Lịch biết và phải có văn bản xin gia hạn. Nếu quá 30 ngày kể từ ngày thông báo mà ông Lịch không thực hiện thì lập thủ tục thu hồi giao cho UBND xã Mỹ An quản lý.
Nhưng sau đó ông Lịch không có đơn xin gia hạn triển khai dự án. Thay vì thu hồi dự án theo quy định thì vào năm 2019 dự án lại được triển khai, khiến cho nhiều người dân địa phương, hộ nuôi cá và nhà máy sản xuất mất ăn mất ngủ, trong đó có giai đoạn 2 của dự án “Nghiên cứu hoàn thiện công nghệ sản xuất phân bón vô cơ đa thành phần bằng công nghệ sử dụng khí nóng tạo hạt” của Công ty TNHH MTV On Oanh. Tổng kinh phí thực hiện dự án này là 91 tỷ đồng, trong đó hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước (Quỹ Đổi mới khoa học - công nghệ Quốc gia) là hơn 20,2 tỷ đồng. Dự án đã được UBND, HĐND tỉnh Vĩnh Long thống nhất và thông qua.
Từ đơn tố cáo của người dân, ngày 19-5-2021, Thanh tra Sở TN&MT Vĩnh Long đã phối hợp với Phòng TN&MT huyện Mang Thít, Long Hồ và UBND xã Mỹ An tiến hành khảo sát khu vực phần đất ông Lịch thuê. Kết quả kiểm tra có 1 xáng đang hoạt động bơm hút cát từ lòng sông Cổ Chiên lên phần đất của ông Lịch thuê. Qua làm việc, ông Lịch cho biết việc thực hiện dùng xáng hút bơm bùn, đất, cát từ lòng sông Cổ Chiên lên phần đất thuê để đắp bờ ao chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép (với tổng khối lượng khoảng 1.000m3).
Tại biên bản làm việc ngày 28-5, ông Lịch cam kết nếu còn vi phạm sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Theo ghi nhận thời điểm đó, dù bị lập biên bản nhưng sau đó việc bơm hút bùn, cát vẫn diễn ra và tiếp tục bị người dân phản ánh. Ngày 2-6, Thanh tra Sở TN&MT tiếp tục phối hợp với Phòng TN&MT Mang Thít, UBND xã Mỹ An và Văn phòng Đăng ký Đất đai tỉnh Vĩnh Long tiến hành khảo sát, đo đạc lại phần đất thi công bơm hút bùn, đất, cát của ông Lịch thuê. Kết quả đo đạc, phần bùn, đất, cát ông Lịch bơm san lấp đê bao hơn 5.200m3.
Về dự án của ông Lịch, thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện (chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL) nhận định: Dự án này rõ ràng có tính chất là một dự án lấn sông, cản trở dòng chảy, có dấu hiệu vi phạm nhiều luật: Tài nguyên nước, Bảo vệ môi trường, Phòng chống thiên tai.
“Về mặt tác động, dự án có tính chất lấn sông này làm hẹp dòng chảy, ảnh hưởng đến dòng chảy của sông Cổ Chiên. Việc lấn sông cũng làm thay đổi hướng dòng chảy, làm gia tăng sự va đập dòng chảy vào bờ bên kia và đổi hướng dòng chảy ở phía hạ lưu. Trong trường hợp này, Cồn Phú Đa có thể bị đe dọa sạt lở ở phía đầu cồn.
Ngoài ra, hành vi khai thác cát lòng sông trái phép của dự án này làm cho đáy sông sâu hơn và gây gia tăng sạt lở bờ sông. Tóm lại, vì sông Cổ Chiên là một nhánh chính của sông Cửu Long, một dự án như thế cần phải được xem xét cẩn thận về khía cạnh pháp lý và tác động để không tạo ra một tiền lệ xấu cho hệ thống sông Cửu Long - mạch máu của ĐBSCL”, chuyên gia Nguyễn Hữu Thiện nhấn mạnh.