Vào ngày Nga khởi động chiến dịch quân sự đặc biệt, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy từng nói trong một video rằng: “Chúng ta nghe thấy gì hôm nay? Đó không chỉ là tiếng tên lửa phát nổ, tiếng giao tranh và tiếng gầm rú của máy bay. Đó còn là âm thanh của một bức màn sắt mới đang hạ xuống và cô lập Nga khỏi thế giới văn minh”. 

Nhiều người theo dõi Điện Kremlin không bao giờ nghĩ Tổng thống Vladimir Putin sẽ đi xa đến mức này. Các nước phương tây bắt đầu tung đòn trừng phạt nước Nga, chủ yếu nhằm vào hệ thống kinh tế.

Theo Bill Browder, người từng là nhà đầu tư danh mục nước ngoài lớn nhất ở Nga, cách tốt nhất để trừng phạt nước Nga là nhắm vào các tài phiệt, nhóm người nắm giữ tiền của Moscow, giống cách Mỹ, EU và các đồng minh khác đang làm. Các biện pháp trừng phạt hà khắc hơn đáng lẽ được áp dụng từ lâu, song không có tác dụng vì tiền của Nga vốn cố thủ ở các nền kinh tế phương tây, ở các penthouse tại New York, Mỹ hay nhà phố ở Mayfair, Anh hoặc biệt thự bên bờ biển tại Pháp.

Trong đó, London thậm chí được đặt biệt danh là Londongrad vì nó đã trở thành “thỏi nam châm” thu hút giới nhà giàu Nga kể từ những năm 1990. Tuy nhiên, Bộ trưởng Ngoại giao Vương quốc Anh Liz Truss cho biết bà đang lập danh sách tài phiệt Nga bổ sung để áp dụng biện pháp trừng phạt. Tuy nhiên, các luật sư làm việc cho các tỷ phú Nga đã gửi thư cảnh báo rằng họ sẽ khước từ biện pháp trừng phạt.

Hiện tại, Anh vẫn chưa tiến xa như EU, nơi vừa công bố trừng phạt một số tài phiệt giàu có nhất có tài sản bên ngoài nước Nga như ông trùm ngành kim loại Alisher Usmanov, tỷ phú ngành ngân hàng Mikhail Fridman và Petr Aven, ông trùm ngành thép Alexei Mordashov.

Theo Bloomberg Billionaire Index, tài sản của 20 tỷ phú giàu nhất nước này “bốc hơi” khoảng 1/3, tương đương hơn 80 tỷ USD trong vài tuần gần đây. 

Hai siêu du thuyền, gồm chiếc Dilbar dài 500 foot của Alisher Usmanov và Amore Velo dài 280 foot của Igor Sechin, đã bị bắt giữ trong tuần qua. Thậm chí, một lực lượng đặc nhiệm toàn cầu mới cũng được thành lập để săn lùng và thu giữ tài sản của Nga đang bị trừng phạt.

Các tác động về tài chính có thể mới chỉ bắt đầu, theo các chuyên gia Nga. Con số thiệt hại với giới tài phiệt giàu có nước này có thể lên cao hơn.

Usmanov, người đã bị EU trừng phạt vào đầu tuần này và có thể nằm trong danh sách sắp tới của Mỹ, đã chứng kiến ​​tài sản của mình giảm 1,7 tỷ USD xuống còn 19,5 tỷ USD, theo Bloomberg. Vladimir Potanin, người giàu nhất nước Nga và chưa bị trừng phạt, mất gần 1/4 tài sản xuống còn 25 tỷ USD.

Người thua lỗ nhiều nhất, tính theo USD, là Gennady Timchenko, người kiểm soát Tập đoàn Volga, khi tài sản giảm từ 22 tỷ USD xuống còn 11 tỷ USD. Leonid Mikhelson, Giám đốc điều hành của công ty khí đốt Nga Novatek, mất 10,5 tỷ USD, khiến tài sản còn 22 tỷ USD. Alexei Mordashov cũng chứng kiến ​​tài sản của mình giảm 5,6 tỷ USD xuống còn 22 tỷ USD.

Ngày 2/3, Roman Abramovich cho biết ông đang rao bán Câu lạc bộ bóng đá Chelsea mà ông đã sở hữu trong gần 20 năm qua. Thương vụ này dự kiến có giá trị lên tới 3 tỷ bảng Anh (4 tỷ USD) và ông Abramovich cho biết sẽ thành lập một quỹ từ thiện cho các nạn nhân của chiến tranh bằng số tiền thu về. Theo nghị sĩ Anh Chris Bryant, vị tỷ phú này cũng đang rao bán các tài sản ở London.

Abramovich, người chưa bị trừng phạt, đang cố gắng “dắt mối” cho các cuộc đàm phán hoà bình giữa Moscow và Kyiv, người phát ngôn của ông cho biết.

Theo Forbes, ít nhất 12 người Nga đã rơi khỏi danh sách tỷ phú trong những tuần gần đây.

Bloomberg News cho biết ông Fridman và Aven đang kêu gọi Nga chấm dứt xung đột quân sự ở Ukraine ngay lập tức. Tỷ phú Oleg Deripaska, người sáng lập ra tập đoàn nhôm khổng lồ United Co. Rusal International và là người đang bị Mỹ trừng phạt từ năm 2018, cũng kêu gọi đàm phán hoà bình.

Chiến lược của phương tây là sẽ cô lập Nga hơn nữa thông qua việc mở rộng các hình phạt. Monaco, thiên đường lâu nay của giới nhà giàu Nga, thông báo rằng họ đang đóng băng tài sản của Nga và tuân thủ các lệnh trừng phạt của EU. Thuỵ Sĩ cũng từ bỏ vị thế trung lập truyền thống của mình để làm điều tương tự. Dữ liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cho thấy tính tới tháng 9/2021, các cá nhân và doanh nghiệp Nga đang nắm giữ khoảng 11 tỷ USD tại các tài khoản ngân hàng ở Thụy Sỹ, nhiều gấp đôi so với 5 tỷ USD tại Anh.

Châu Âu đã đóng cửa không phận của mình đối với máy bay của Nga và đang thảo luận về việc loại 7 ngân hàng Nga, bao gồm cả VTB – tổ chức tín dụng lớn thứ hai của nước này – khỏi SWIFT. BP, Exxon, Shell và các công ty năng lượng của phương tây đang từ bỏ các thương vụ đầu tư kéo dài hàng thập kỷ vào Nga. Các nhà sản xuất ôtô và xe tải như Truck Holding và Volvo Car cũng tuyên bố cắt đứt quan hệ với nước này. Danh sách các công ty rời khỏi Nga ngày càng dài ra, một sự đảo ngược sau 30 năm đầu tư ròng rã.

Một trong nhưỡng động thái mạnh tay nhất là EU và Mỹ cấm các giao dịch với ngân hàng trung ương Nga, ngăn chặn cơ quan này sử dụng kho dự trữ 643 tỷ USD để bảo vệ nội tệ. Đồng ruble đang rơi tự do và các biện pháp kiểm soát vốn được áp dụng để hạn chế lượng ngoại tệ rút đi. Đây là lần đầu tiên ruble rớt giá thảm hại như vậy kể từ năm 1998, khi Nga vỡ nợ. Một số nhà phân tích cho rằng điều tương tự có thể xảy ra một lần nữa. Ngày 3/3, Moody’s Investors Service và Fitch Ratings đồng loạt hạ xếp hạng tín nhiệm của Nga.

Theo Thanh Long