Tôi làm CCCD từ giữa năm trước mà đến nay vẫn chưa được nhận…”. “Cả nhà tôi đi đổi CCCD gắn chip hồi cuối năm trước nhưng giờ vẫn chưa có…”. Đó là những phàn nàn mà báo chí thường nhận trước tình trạng ngành công an chậm trả CCCD thời gian qua.
Theo xác nhận mới đây của Bộ Công an (đăng trên website của bộ này) thì hiện còn đến 2 triệu CCCD chưa được gửi trả cho người dân. Có hai vấn đề cần phải được cơ quan chủ trì cấp CCCD là Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06) xử lý ngay từ thông tin rất không hay nêu trên.
1. Xin lỗi người dân về việc trễ hạn
Theo Luật CCCD 2014, CCCD là giấy tờ tùy thân của công dân Việt Nam có giá trị chứng minh về CCCD của người được cấp để thực hiện các giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam.
Luật này cũng có sự phân biệt các trường hợp cấp CCCD để cho ra quy định phù hợp về thời hạn giải quyết tối đa (tính theo ngày làm việc). Đối với cấp mới, cấp đổi là bảy ngày tại TP, thị xã; 20 ngày tại các huyện miền núi vùng cao, biên giới, hải đảo; 15 ngày tại các khu vực còn lại. Đối với trường hợp cấp lại thì 15 ngày tại TP, thị xã và các khu vực còn lại; 20 ngày tại các huyện miền núi vùng cao, biên giới, hải đảo.
Như vậy, tuy chưa có thống kê chính xác nhưng qua nhiều phản ánh có thật của nhiều người dân các tỉnh, TP thì chắc chắn trong số 2 triệu CCCD chưa trả mà Bộ Công an đã nêu ở trên có lượng lớn thẻ bị trễ hạn vượt quá gấp nhiều lần so với mức luật định.
Từ đây, có một số văn bản và cách làm của nhiều địa phương có liên quan đến việc giải quyết thủ tục hành chính trễ hạn mà Bộ Công an có thể đối chiếu để kịp thời có sự chịu trách nhiệm phù hợp.
Theo Quyết định 09/2015 của Thủ tướng, đối với hồ sơ quá hạn giải quyết thì các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương phải chuyển văn bản xin lỗi đến cá nhân (cùng với thông báo thời hạn trả kết quả lần sau)... Căn cứ vào quyết định này mà trong nhiều năm nay có rất nhiều tỉnh, TP đã ban hành quy định và tổ chức thực hiện việc xin lỗi người dân do giải quyết thủ tục trễ hạn.
Chẳng hạn, tháng 9-2016 thì UBND TP.HCM đã có quy định về thư xin lỗi trong trường hợp giải quyết thủ tục hành chính trễ hạn. Từ năm 2018 đến nay, thay cho việc gửi thư, UBND các tỉnh Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Trị, Vĩnh Phúc… đã ra quy định phải công khai xin lỗi tổ chức, cá nhân khi giải quyết thủ tục hành chính sai sót, quá hạn.
Các việc xin lỗi này cũng là để các nơi tuân thủ đúng quyết định phê duyệt đề án văn hóa công vụ năm 2018 của Thủ tướng về chuẩn mực giao tiếp với người dân của cán bộ, công chức, viên chức. Đó là phải thực hiện “bốn xin, bốn luôn” (gồm có: xin chào, xin lỗi…, luôn lắng nghe…)…
Như vậy, khi đã, đang có sự vi phạm quá thể thời hạn cấp CCCD, C06 và công an nhiều tỉnh, TP đã xin lỗi người dân đúng theo các quy định nói trên hay chưa? Nếu chưa thì tại sao và khi nào sẽ làm? Hỏi vậy vì theo lý thì chính Bộ Công an cũng đã đề ra quy tắc ứng xử chung của công an nhân dân là “nói và làm theo đúng chính sách, pháp luật của Nhà nước” (Thông tư 27/2017/TT-BCA); còn theo lẽ thường tình thì xin lỗi là việc chân thành nhận ra lỗi để không còn phạm lỗi.
Xem ra không còn lý do gì để C06 và công an nhiều tỉnh, TP bỏ qua việc xin lỗi các trường hợp bị quá hạn cấp CCCD nữa rồi. Hình thức xin lỗi có thể theo chọn lựa của ngành. Kèm theo đó, ngành có thể nêu ra nguyên nhân chậm trễ để dễ nhận được sự thấu hiểu, chấp nhận… (theo nội dung “trả lời cử tri Đà Nẵng” được Bộ Công an đăng trên website của bộ thì là do đại dịch COVID-19 diễn biến rất phức tạp, làm phong tỏa, giãn cách xã hội trên diện rộng, kéo dài, làm nguồn cung chip điện tử dùng để sản xuất CCCD nhập khẩu từ nước ngoài chưa kịp thời…).
2. Nhanh chóng đưa ra hạn trả CCCD
Mức độ bị ảnh hưởng có thể ít, nhiều khác nhau tùy trường hợp cấp mới, cấp đổi, cấp lại CCCD nhưng mười mươi là có sự bất tiện, phiền toái. Vậy nên nếu chỉ có lời xin lỗi thì chưa đủ, người dân cần phải được biết đích xác thời gian được trả kết quả.
Cùng chờ câu trả lời chi tiết của C06 và công an các tỉnh, TP thay vì thông tin chung chung đăng trên website đã nêu là Bộ Công an “đang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ để trả (khoảng 2 triệu CCCD) đến tay người dân”.
Và tất nhiên, dù luôn ghi nhận những nỗ lực của ngành công an khi đã tổ chức cấp được rất nhiều CCCD trong thời gian qua nhưng những biện pháp “để giải quyết nhanh nhất” (từ đăng trên website nói trên) do quá chung chung (như Bộ Công an sẽ “chỉ đạo công an các đơn vị, địa phương khẩn trương hoàn thiện sản xuất và trực tiếp hoặc đôn đốc, phối hợp với bưu điện các tỉnh, TP khẩn trương trả CCCD…”) nên cũng là những điều mà những người bị trễ hạn không ưng bụng.