Sáng 16-3, tại phiên chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhận được nhiều câu hỏi chất vấn liên quan tình trạng “găm hàng” tại một số cửa hàng xăng dầu, việc sản xuất, cung ứng, nhập khẩu và điều hành giá xăng dầu…

“Nguồn cung không bao giờ thiếu” (?)

Đại biểu (ĐB) Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) và nhiều ĐB nêu thực tế giá bán lẻ xăng dầu trong nước lên cao nhất từ trước đến nay đã ảnh hưởng đến sản xuất, phát triển kinh tế và đời sống của nhân dân. “Giải pháp nào để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp (DN) và người dân, đảm bảo đủ nguồn cung xăng dầu trong nước” - ĐB đặt câu hỏi.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết những ngày qua, giá xăng dầu thế giới tăng đột biến, lý do cơ bản là bị đứt gãy nguồn cung ở một số nước có sản lượng lớn và tác động từ cuộc xung đột Nga - Ukraine làm cho thị trường xăng dầu thế giới đảo lộn, biên độ giá dao động  40%-60%.

Trong bối cảnh đó, nguồn cung trong nước lại gặp khó khăn do Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn (cung ứng 35%-40% sản lượng dầu trong nước mỗi tháng) giảm sản lượng đột ngột từ 100% công suất có lúc xuống chỉ còn 55%. Trong ba tháng qua cũng chỉ sản xuất được khoảng 80% công suất.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành và Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại phiên chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: QH

Theo bộ trưởng Bộ Công Thương, ngay từ đầu tháng 1, bộ đã rất chủ động tham mưu cho Chính phủ và trực tiếp chỉ đạo hệ thống của mình, theo đó yêu cầu tất cả DN đầu mối có chức năng nhập khẩu xăng dầu phải nhập đủ sản lượng do Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn thiếu hụt để bảo đảm nguồn cung trong nước. “Nguồn cung không bao giờ thiếu” - bộ trưởng khẳng định.

Về giá, ông Nguyễn Hồng Diên cho biết biên độ giá thế giới tăng 40%-60% nhưng biên độ giá của chúng ta tăng 29%-40%, ở mức cận dưới của thế giới. “Điều này cho thấy chúng ta đã nỗ lực rất cao” - ông Diên nói thêm và cho rằng hai bộ Tài chính, Công Thương đã điều hành linh hoạt quỹ bình ổn, dù số lượng quỹ không lớn nhưng vẫn cố gắng đưa ra mức hỗ trợ 500-1.500 đồng/lít xăng dầu. Vì thế, giá xăng dầu đã giảm…

ĐB Trần Văn Sáu (Đồng Tháp) chất vấn biên độ giá thế giới có lúc tăng tới 60% nhưng giá xăng dầu trong nước chỉ tăng gần 25%-40%. “Quá trình điều hành giá xăng dầu đó có gì mâu thuẫn, thiệt hại đó do ai gánh chịu?” - ĐB hỏi.

Về câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh trong bối cảnh chúng ta thực hiện cơ chế kinh tế thị trường, định hướng XHCN, tức là thị trường nhưng có quản lý của Nhà nước, việc sử dụng quỹ bình ổn là vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, quỹ bình ổn có hạn, vì vậy hai bộ (Tài chính, Công Thương) đã tham mưu, đề xuất và Chính phủ đã có nghị quyết đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét giảm thuế môi trường với mặt hàng xăng dầu, hy vọng giá sẽ giảm nữa. Trường hợp giá xăng dầu tiếp tục tăng cao thì cần nghiên cứu các loại thuế khác.

“Hết công cụ thuế, phí rồi vẫn không ổn nữa, giá thế giới tăng cao thì giá xăng dầu trong nước cũng không thể không cao” - Bộ trưởng Diên nói tiếp. Nhưng để kìm được giá, giữ được chỉ số CPI, giữ được nền kinh tế, để những đối tượng dễ bị tổn thương không khó khăn thêm, các bộ, ngành chức năng, Chính phủ phải đề xuất với cấp có thẩm quyền dùng quỹ an sinh, quỹ bình ổn, hỗ trợ từ ngân sách đối với một số đối tượng hoặc hỗ trợ từ ngân sách những DN sử dụng rất nhiều xăng dầu. “Không có cách nào khác” - ông Diên nói.

Xử nặng đơn vị nào không thực hiện đúng nhiệm vụ

ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) và một số ĐB phản ánh tình trạng nhiều đại lý bán lẻ xăng dầu “găm hàng”. “Tôi tìm hiểu một số đại lý, hỏi tại sao không bán hàng, người ta nói không có xăng dầu lấy gì bán. Do nguồn cung từ nhà điều hành ở cấp vĩ mô không cung cấp xuống, cho nên các đại lý không có xăng dầu để bán. Phải chăng có việc găm hàng từ tuyến vĩ mô?” - ông Hòa chất vấn.

Trả lời ĐB Hòa, Bộ trưởng Diên khẳng định qua thanh tra 16.800 cửa hàng bán lẻ, chỉ có 211 cửa hàng có hiện tượng đóng cửa, trong đó phần lớn đóng cửa do sự cố về kỹ thuật.

“Có nơi nói là không có hàng, truy đến tận cùng thì các cửa hàng này nhận xăng dầu từ Nghi Sơn, mà Nghi Sơn dừng đột ngột thì cửa hàng bán lẻ ấy không dễ gì đi nhận hàng ở một DN đầu mối khác” - ông Diên nói và cho biết Bộ Công Thương đã chỉ đạo kịp thời nên chỉ vài ngày đã khắc phục việc này.

Ngoài ra, bộ đang tiến hành thanh tra đồng bộ 33 DN có chức năng nhập khẩu xăng dầu. “Đến giờ đã có kết quả bước đầu nhưng chưa thể báo cáo cụ thể. Nếu phát hiện thấy những DN đầu mối nào không thực hiện đúng chức năng nhiệm vụ theo quy định sẽ dứt khoát xử lý theo quy định. Hình thức cao nhất là đình chỉ kinh doanh, rút giấy phép” - bộ trưởng nêu rõ.

“Cử tri hỏi xăng dầu có giảm giá được không trong thời gian tới?” - ĐB Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) hỏi. Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết có giảm hay không phải phụ thuộc vào thị trường thế giới. “Chúng tôi chỉ có thể cam kết rằng trong khi biên độ dao động của thế giới tăng cao, Bộ Công Thương và các bộ chức năng sẽ tham mưu cấp có thẩm quyền điều hành biên độ tăng của chúng ta ở mức có thể chấp nhận được” - ông Diên nói.

Sẽ xây thêm nhà máy lọc dầu ở Vũng Tàu

Đại diện cho Chính phủ tại phiên chất vấn, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh xăng dầu là mặt hàng phải kiểm soát và bình ổn. “Bảo đảm cơ chế thị trường nhưng so sánh các ảnh hưởng tới sản xuất, ảnh hưởng tới lạm phát thì phương châm là cố gắng không để mặt hàng xăng dầu ảnh hưởng tới sản xuất và lạm phát” - Phó Thủ tướng nói.

Với tinh thần đó, Chính phủ đã thực hiện một loạt giải pháp như sử dụng quỹ bình ổn giá; giảm phí và đã có nghị quyết báo cáo cấp thẩm quyền để rà soát, giảm thuế cho phù hợp. Trường hợp còn tiếp tục tăng, Chính phủ có các cơ chế, chính sách hỗ trợ các đối tượng để bảo đảm sao cho sản xuất ổn định, giá thành ổn định.

Về giải pháp dài hạn, Phó Thủ tướng cho hay ông đã trực tiếp làm việc với Tập đoàn Dầu khí, với tinh thần “dứt khoát phải làm chủ cây xăng dầu và sản xuất trong nước”. Chính phủ đã có quy hoạch xây dựng thêm một nhà máy lọc dầu tại Vũng Tàu, với quy mô 10 triệu tấn/năm. “Tập đoàn Dầu khí cũng đã triển khai để trong phạm vi khoảng 10 tháng thì xong thủ tục đầu tư. Nếu chúng ta có được thêm 10 triệu, cộng với 13 triệu, chúng ta có 23 triệu. Đây là một trong những giải pháp dài hơi” - Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng cho biết sẽ tăng thêm khoan dầu, khai thác dầu thô. Hiện chúng ta mới đáp ứng được khoảng 50% dầu thô phục vụ cho sản xuất xăng dầu và vẫn còn một số bất cập trong điều hành về hợp đồng khoan thăm dò. Phó Thủ tướng cho biết Chính phủ đã làm việc với Tập đoàn Dầu khí, thống nhất sẽ điều chỉnh cơ chế, chính sách để khi khoan được dầu thì phục vụ cho sản xuất chứ không xuất khẩu.•