Nga đang đứng trước nguy cơ vỡ nợ ngoại tệ lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ, khi lần lượt các lô trái phiếu đồng USD đến hạn thanh toán lãi suất nhưng ngân hàng trung ương Nga không thể tiếp cận kho dự trữ ngoại hối vì các lệnh cấm vận của phương Tây.

Các biện pháp giảm thiểu tác động của Moscow, chẳng hạn như kiểm soát dòng vốn trong nước, đã khiến một số cơ quan xếp hạng lớn hạ cấp nợ chính phủ của Nga. Các tổ chức này kết luận rằng khả năng Nga vỡ nợ là rất cao.

Nếu chính quyền Tổng thống Putin không thể xoay xở kịp, Nga có thể xác lập vụ vỡ nợ trái phiếu chính phủ đầu tiên kể từ năm 1998 - khi nước này vỡ nợ trái phiếu trong nước, và lần đầu tiên vỡ nợ trái phiếu ngoại tệ kể từ Cách mạng Bolshevik năm 1918.

Tạm thoát hiểm trong gang tấc

Hôm 17/3, Bộ Tài chính Nga tuyên bố chính quyền Tổng thống Vladimir Putin đã hoàn thành việc thanh toán lãi suất của hai lô trái phiếu đồng USD. Các quan chức cho biết họ đã gửi yêu cầu đến đại diện ngân hàng Citibank ở London.

Trước đó một ngày (16/3), chính phủ Nga cần trả 117 triệu USD tiền lãi trái phiếu. Sau thời gian ân hạn 30 ngày mà Nga không thể trả tiền, nước này sẽ được coi là vỡ nợ kỹ thuật.

Thời điểm Bộ Tài chính Nga phát đi thông báo mới, các chuyên gia vẫn chưa rõ liệu Moscow sẽ thanh toán lãi suất của hai lô trái phiếu đồng USD bằng đồng bạc xanh hay đồng ruble.

Sau đó, Reuters dẫn nguồn thạo tin cho biết, Điện Kremlin đã gửi lệnh thanh toán bằng đồng USD cho ngân hàng đại diện và tiền sẽ sớm được phân phối đến các trái chủ. Hãng tin này cũng cho biết một số chủ nợ đã nhận được tiền.

Ít nhất ba lô trái phiếu khác cần xử lý trong tháng 3

Dù coi như đã tạm thanh toán xong hai lô trái phiếu đồng USD nói trên, chính quyền ông Putin vẫn còn ít nhất ba lô trái phiếu đồng ngoại tệ khác cần xoay xở trong tháng 3 và hàng chục lô khác phải xử lý trong năm nay.

Điều này sẽ đặc biệt khó khăn cho Nga, khi mà các lệnh trừng phạt của phương Tây đã phong tỏa phần lớn dự trữ vàng và ngoại hối của Nga, đồng thời Moscow còn đang bị cô lập khỏi hệ thống tài chính toàn cầu. Thậm chí, nước này có thể bị loại khỏi hệ thống thanh toán SWIFT.

Nguồn: Bloomberg, Morgan Stanley.

Theo ông Timothy Ash, chiến lược gia cấp cao về thị trường mới nổi tại hãng quản lý tài sản BlueBay Asset Management, nếu không thanh toán đầy đủ các lô trái phiếu ngoại tệ, Nga sẽ bị các cơ quan xếp hạng tín dụng hạ xuống trạng thái vỡ nợ. 

Điều đó sẽ khiến chi phí đi vay của Nga tăng cao và hạn chế các lựa chọn tài chính của bản thân doanh nghiệp nước này, ông Ash nhấn mạnh.

"Ngay cả khi cuộc chiến với Ukraine kết thúc nhanh chóng và hòa bình được lập lại ở Đông Âu, thị trường quốc tế và các cơ quan xếp hạng sẽ ghi nhớ về cuộc khủng hoảng của Nga trong một thời gian. 

Việc phục hồi xếp hạng sẽ diễn ra rất chậm... Điều này sẽ kìm hãm đà phát triển kinh tế của Nga trong nhiều năm tới", vị chiến lược gia của Bluebay Asset cảnh báo.

Giữa tuần này, chia sẻ với CNBC, ông Ash dự đoán rằng Nga có thể thực hiện một số khoản thanh toán lãi suất, có lẽ sẽ có chút chậm trễ. Song, vẫn chưa rõ liệu các trái chủ nước ngoài có thể chạm tay vào tiền lãi hay không và bằng đồng USD, EUR hay đồng ruble của Nga.

Ngoài ra, Điện Kremlin và các cơ quan xếp hạng tín dụng cũng sẽ phải tranh luận rằng liệu Nga có thực sự vỡ nợ hay không. Ông Ash tin rằng tranh chấp này có thể được phân giải tại tòa án.