Các đặc điểm thường đặt nền móng cho sức mạnh của đồng yên trong thời điểm thị trường toàn cầu biến động - lãi suất và giá hàng hóa giảm trong bối cảnh Nhật Bản có thặng dư tài khoản vãng lai đáng kể - không diễn ra vào lúc này.
Tệ hơn nữa đối với đồng yên là những yếu tố đó đang hoạt động ngược lại: lãi suất toàn cầu tăng lên, dẫn đầu bởi kỳ vọng ở ngân hàng trung ương Mỹ (Fed); giá năng lượng và hàng hóa tăng vọt; và thặng dư tài khoản vãng lai của Nhật Bản rất ít và đang "bốc hơi".
Các nhà phân tích tiền tệ của HSBC thừa nhận rằng họ đã đánh giá thấp bản chất của cú sốc thị trường sau vụ Nga thực hiện chiến dịch quân sự ở Ukraine hôm 24 tháng 2. Thay vì "trò chơi sợ rủi ro điển hình" thúc đẩy các loại tiền tệ như đồng yên tăng thì "tiền tệ của hầu hết các nhà xuất khẩu hàng hóa đã hoạt động tốt trái ngược với các loại tiền tệ của các nhà nhập khẩu ròng hàng hóa".
Và rất ít các nền kinh tế lớn phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng nhiều như Nhật Bản.
Chi phí nhập khẩu năng lượng của Nhật Bản và tỷ giá yen/USD.
Hầu hết nhu cầu năng lượng chính của Nhật Bản được đáp ứng bằng dầu thô, hơn 90% trong số đó đến từ Trung Đông. Nhật Bản cũng là một trong những nhà nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 1/4 tổng năng lượng của nước này.
Giá dầu thô Brent đã tăng vọt lên 140 USD/thùng vào đầu tháng này, từ mức khoảng 90 USD trước khi cuộc chiến bắt đầu, mặc dù sau đó đã giảm trở lại dưới 100 USD/thùng. Giá LNG giao ngay tại Châu Á đã tăng gần 20 lần so với mức trước đại dịch.
Điều này khiến các điều kiện thương mại của nước này bị tổn thất nghiêm trọng và thặng dư tài khoản vãng lai của Nhật Bản cao kéo dài trong suốt nhiều thập kỷ qua - do đồng yên tăng giá – có thể sắp chuyển thành thâm hụt.
Alan Ruskin, chiến lược gia về kinh tế vĩ mô của Deutsche Bank cho biết: "Đây là một cuộc khủng hoảng bất thường".
Giá xuất khẩu và nhập khẩu của Nhật Bản.
Yen không còn là nơi trú ẩn an toàn
Ông Ruskin đã theo dõi thị trường ngoại hối toàn cầu trong suốt 40 năm. Hầu hết các cú sốc tài chính lớn trong thời gian đó - Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất vào năm 1990, sự vỡ nợ và gần như sụp đổ của quỹ đầu cơ LTCM của Nga vào năm 1998, cuộc Đại khủng hoảng tài chính 2007-09, đại dịch COVID-19 vào năm 2020 - đã kích hoạt các đợt đồng yen tăng giá mạnh mẽ, khi nhà đầu tư tìm tới những nơi trú ẩn an toàn.
Lý do là bởi các nhà đầu tư trong nước đột ngột chuyển một số khoản nắm giữ ở nước ngoài mà họ đã tích lũy trong thời gian thị trường ổn định về nước, nhờ Nhật Bản có thặng dư tài khoản vãng lai khổng lồ. Việc Nhật Bản là một trong những nhà đầu tư lớn nhất thế giới là một động lực mạnh mẽ tạo nên vị thế đó.
Cán cân thanh toán của Nhật Bản.
Đồng yen tăng mạnh mẽ nhất là vào tháng 10 năm 1998, sau khi Nga khiến cả thế giới choáng váng vào tháng 8 năm đó với sự kiện vỡ nợ trong nước - đã dẫn đến sự kiện quỹ đầu tư của Mỹ Long - Term Capital Management gần như sụp đổ một tháng sua đó.
Đồng yên đã nhảy vọt 7% so với đồng đô la vào ngày 7 tháng 10/1998 và tăng 16% trong tuần đó, cả hai đều là những kỷ lục lịch sử.
Nga một lần nữa lại đang trên bờ vực vỡ nợ khi các nghĩa vụ thanh toán trái phiếu nước ngoài đến hạn. Tuy nhiên, vị thế "nơi trú ẩn an toàn" của đồng yên lần này đã không được phát huy.
Những đợt thị trường hoặc địa chính trị căng thẳng trước đây thường liên quan đến chênh lệch lãi suất theo hướng có lợi cho đồng yên, do lợi suất của Mỹ giảm nhanh hơn của Nhật Bản.
Chênh lệch lợi suất trái phiếu Mỹ và Nhật kỳ hạn 2 năm.
Nhưng lần này thì khác. Cuộc khủng hoảng hiện nay đã đẩy nhanh đà tăng gần đây của lợi tức trái phiếu Mỹ. Các thị trường kỳ vọng Fed sẽ hành động cứng rắn khi lạm phát của nước này đã lên tới mức cao nhất trong 40 năm, khoảng 8%, và có khả năng tăng hơn nữa trong những tháng tới.
Steven Englander, người phụ trách mảng chiến lược ngoại hối toàn cầu của Standard Chartered và cũng là một nhà theo dõi thị trường tiền tệ lâu năm, cho rằng đồng yên sẽ tạm dừng giảm giá. Đồng tiền này đã mất 2,5% giá trị so với đồng đô la trong vòng chưa đầy ba tuần.
Nhưng ông cũng lưu ý rằng bất kỳ thời gian tạm dừng giảm giá nào của đồng yen cũng sẽ diễn ra nhanh chóng, vì các động lực chính tạo nên giá trị của đồng tiền - chênh lệch lãi suất, sức hấp dẫn trú ẩn an toàn và tăng trưởng kinh tế cơ bản - đang chống lại đồng yên.
"Đó là một nơi trú ẩn an toàn đắt đỏ vào lúc này," ông nói và nói thêm rằng: "Đồng đô la đang ăn 3/3 điểm, và nếu thêm động lực thứ tư - một cú sốc năng lượng - thì có rất ít lý do để đồng yen lấy lại vị thế của mình vào lúc này."
Tham khảo: Refinitiv
http://tintuc.vdong.vn/03/1278902.htm