Hương hoa xoài nhẹ thoảng khó nhận ra trong hương bưởi át mùi. Vậy chứ có, vẫn có thoảng thoảng trên mỗi chùm hoa màu vàng mơ, hương thoang thoát mỗi sáng sớm, rin rít mùi khi lỡ chạm tay vào chùm hoa xoài mơ vàng.
Một cái ảnh tôi chụp chùm hoa xoài treo đầu võng khiến một người anh phương xa than thở hình như ba chục năm rồi anh chưa thấy hoa xoài. Đâu phải anh ở xứ lạnh quá lâu để gặp được hoa xoài, ở xứ mình mà bôn ba miết đâu về nhà đúng dịp gặp hoa xoài đâu em.
À thì thật vậy, cỡ tháng hai âm lịch qua đầu tháng ba dương lịch là mùa hoa xoài nở trắng hai bên đường đi, hoa xoài cho hương nhẹ, nhẹ lắm... Nếu mà lướt đi hay phân tâm cho chuyện khác thì chẳng thể nghe hương xoài, thứ hương thoáng thoáng, nhẹ hẫng không để lại miền nhớ như hương bưởi. Nên khi khu vườn có cả xoài cả bưởi thì hương bưởi đã át mất rồi, đâu còn thấy hương xoài lặng thầm trắng xoá trên mỗi đọt cây.
Xoài khó tính, trồng xoài mới thấy những cây xoài cóc xưa cũ ông bà để lại thì bền, loại xoài mới chừ, tất cả các giống đều èo ọp, lớn không nổi với sâu, với con nuông, những con nuông trắng sữa, có hai hàm răng cứng như thép, ăn mục ruỗng từng cây xoài mỗi năm.
Trồng vườn xoài năm 2014 đến nay trụ lại chỉ hơn chục cây mà mỗi năm nghe chừng rớt dần vài cây nữa. Sâu ưa xoài, ưa ăn cả thân, lá rồi đến khi ra quả thì ăn quả. Quả xoài yếu đuối, yếu đuối từ lớp vỏ mỏng dể tổn thương, là miếng mồi ngon cho mọi loại côn trùng từ khi hoài thai đến chín già mất gần 4 hay 5 tháng thì giữ vẹn toàn thật khó. Trái nhỏ nhỏ đã phải bọc họa chăng giữ được khỏi sứt sỉa thân mình.
Cây xoài đúng là để cho trái đẹp mỡ màng trên quầy bán chắc qua không biết bao nhiêu lần thuốc điều trị sâu.
Vườn chỉ mỗi cây xoài quê trụ lại là lâu bền nhất. Chắc cũng dư mấy chục năm rồi, mà lạ cây xoài cổ đại vậy thì sâu không đếm xỉa, đến mùa trái vàng ươm trên ngọn cao chót vót, lâu lâu rớt xuống vài quả chín thơm nứt. Những quả đó thường chim ăn ngon lành, chú chim khôn nào đó vét hết thịt xoài đến mỏng tanh cái vỏ thì tách cây rớt xuống.
Sau Tết, sau những ồn ào lo toan tết nhất, bỏ qua chuyện dịch bệnh, về đây, ngắm hoa xoài bắt đầu rộ, thứ hoa hiền hiền, không sắc, màu sữa, mọc ríu rít đầu ngọn cây, có ngọn là đà đầu võng. Rồi ngóng, hay "hóng" ngày kết trái.
Ở mỗi chùm rồi sẽ có chùm quả thon thon hình trái xoan. Xoài là trái bé xíu đã định hình, thon nõn, xanh mướt, rồi canh ngày bọc giữ trái xoài nõn tơ để được những quả xoài mọng từ mắt nhìn thành quả.
