Du khách trên bãi biển Phú Quốc năm 2020 - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Bài báo về Bàn về tip hướng dẫn viên, không dễ đã đăng có phân tích kỹ, các ý kiến đều rõ, tuy nhiên chưa nói được nguyên nhân của việc Hội hướng dẫn viên chuyên nghiệp Phú Quốc ra thông báo thu phí và những khúc mắc bên trong sự việc. Xin phép được trao đổi thêm một số ý kiến cho khách quan và đầy đủ 2 chiều.
Trước hết phải hiểu văn bản này là quy chế nội bộ, chỉ có tác động đến hội viên của Hội khoảng 80 người tại chỗ, không liên quan đến khoảng 70 hướng dẫn viên tự do khác không thuộc Hội đang hành nghề tại đảo Phú Quốc.
Ý nghĩa của văn bản là cho phép các hội viên của Hội được thu thêm tiền phí phục vụ du khách ngoài tiền công tác phí (lương) để hỗ trợ thu nhập chính thức, khi mức công tác phí hiện quá thấp. Nghĩa là, nếu có hội viên hướng dẫn viên thực hiện thu phí (tip) sau này, họ không bị xem là vi phạm đạo đức tư cách hội viên, và sẽ không lo chuyện bị khách phản ảnh, thưa kiện đến Hội.
Nếu nói thu tiền tip chắc chắn khách nội địa sẽ không vui, vì thấy bắt buộc trả mà chưa biết dịch vụ như thế nào, mặc dù khi đi tour nước ngoài họ vẫn vui vẻ chấp nhận chuyện này.
Việc dùng theo nghĩa thu tip sẽ tiếp tục gây tranh luận, vì các công ty du lịch làm đoàn khách nội địa không muốn đặt ra gây cho khách cảm giác giá tour cao, trong khi họ phải cạnh tranh kéo khách đi bằng mức giá thấp nhất có thể. Thu tip không dễ, vừa sai ý nghĩa tip là khoản tiền thưởng khách chủ động cho hướng dẫn viên, chứ không phải tiền công ty hay hướng dẫn viên quy định thu.
Vì vậy nên hiểu là thu phí phục vụ khách thì đúng hơn. Đây là khoản thu của doanh nghiệp được phép thu ở mức 5%. Công ty du lịch thu sẽ sử dụng là tiền thưởng cho nhân viên, hướng dẫn viên. Như vậy nếu thu được thì công ty sẽ có gần 300.000 đồng/khách cho 1 tour Phú Quốc tham quan trọn gói phổ biến 3 ngày, ở khách sạn 3 sao (giá tầm 6 triệu đồng) để tăng công tác phí cho các hướng dẫn viên tại Phú Quốc.
Trong khi đó, mức Hội đưa ra là 25.000 đồng/ngày x 3 ngày chỉ khoảng 75.000 đồng/khách thì quá thấp so mức thu phí phục vụ khách, có thể khách biết trước sẽ dễ chấp nhận hơn là không biết sẽ tip như thế nào.
Tôi được biết các hướng dẫn viên ở Phú Quốc thuộc Hội hay không thuộc Hội thường là cộng tác viên của công ty. Khi kết thúc tour, họ không có lương tháng, các khoản phụ cấp, trợ cấp làm thêm, bảo hiểm… như hướng dẫn viên cơ hữu của công ty. Mùa cao điểm có thể đông khách, nhưng mùa thấp điểm có khi đi tour không thường xuyên, trong khi giá sinh hoạt tại Phú Quốc cao không kém các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội.
Thu nhập 500.000 đồng/ngày của hướng dẫn viên có khi không bằng các lao động tự do khác như thợ hồ, thợ điện, kỹ thuật viên sửa máy (khi cần phải thuê họ với chi phí 600.000 - 800.000 đồng/ngày) mà bằng cấp của hướng dẫn viên là đại học, cao đẳng.
Bên cạnh đó, các công ty thường chỉ thuê hướng dẫn viên Phú Quốc cho đoàn khách dưới 20 người, vì nếu đoàn đông, họ phải cử hướng dẫn viên đi theo chăm sóc để đảm bảo an toàn, chất lượng và uy tín với khách. Thậm chí mùa cao điểm, họ còn cử đội hướng dẫn viên ra đảo trực cả tháng không về để tiết kiệm vé máy bay, không thuê hướng dẫn viên Phú Quốc.
Nếu thuê hướng dẫn viên Phú Quốc cho đoàn nhỏ, họ có lợi giảm chi phí bay, nhưng rõ ràng là các hướng dẫn viên Phú Quốc khó nhận được nhiều đoàn lớn, đoàn khách chi tiêu sộp để có thêm tiền tip, tiền hoa hồng shop như trình bày của chủ tịch Hội.
Hội hướng dẫn viên ra văn bản cho phép hướng dẫn viên thu phí hoặc thu tip từ du khách cũng chưa chính xác, mặc dù đây có thể là thỏa thuận giữa hướng dẫn viên và du khách được thông báo trước. Du khách có thể tùy tâm cho tiền tip với hướng dẫn viên, chứ nếu phải bắt buộc đóng phí phục vụ (nếu gọi là thu phí theo quy định) thì khách chỉ đóng cho công ty du lịch.
Cách làm của Hội chưa thông suốt, dễ gây hiểu lầm, phản cảm, mà nên có thư ngỏ gửi các công ty đối tác đưa đoàn đến để công ty hỗ trợ Hội bằng cách thông báo cho du khách, và khuyến nghị khách nên tip ở mức tối thiểu như trên, giống như khi đi nước ngoài.
Hoặc Hội có thể đề nghị công ty nâng thêm mức công tác phí (bình quân 500.000 đồng/ngày hiện nay) để họ cải thiện thu nhập thay vì phải hy vọng trông đợi khách tip mà chưa rõ bao nhiêu.
Sau khi trao đổi với chủ tịch Hội hướng dẫn viên chuyên nghiệp Phú Quốc, tôi được biết văn bản trên Hội nhờ một người có học vấn cao (tiến sĩ tư vấn viết) và sau đó gửi cho 3 cơ quan quản lý nhà nước về du lịch, công an và chính quyền sở tại để hỏi ý kiến trước khi ban hành, và cũng chỉ là quy chế nội bộ.
Vì vậy không nên nói đây là một quy định áp dụng bắt buộc với mọi khách du lịch. Nếu công ty không thích, họ có thể không thuê hướng dẫn viên thuộc Hội.
Bàn về tiền tip, không dễ! TTO - Giảng viên Huỳnh Công Hiếu - khoa quản trị kinh doanh, Trường ĐH Công nghệ Sài Gòn - nhận định như vậy với Tuổi Trẻ nhân việc Hội hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp Phú Quốc (Kiên Giang) thông báo sẽ thu phí tip với du khách từ ngày 15-5 tới.