Do khó khăn về đơn hàng, mới đây Công ty TNHH PouYuen Việt Nam (Công ty PouYuen) thuộc Tập đoàn quốc tế PouYuen đã chấm dứt hợp đồng lao động với hơn 2.300 công nhân. Trong đợt cắt giảm này, PouYuen đã chi tổng cộng 275 tỉ đồng để trả trợ cấp thôi việc.
Theo đó, mức hỗ trợ cho mỗi lao động là 0,8 tháng lương/năm làm việc. Phía công ty tính toán người lao động (NLĐ) có mức trợ cấp thôi việc cao nhất là 379 triệu đồng, mức thấp nhất là 12 triệu đồng. Hầu hết NLĐ đều đồng tình với chính sách đưa ra.
 |
| Nhiều ý kiến đề xuất với khoản tiền hỗ trợ mất việc nên không khấu trừ thuế. Trong ảnh: Do khó khăn đơn hàng, Công ty PouYuen mới đây đã cắt giảm hàng ngàn công nhân. |
 |
Một bảng tính trợ cấp thôi việc của công nhân Công ty PouYuen. Ảnh: PHONG ĐIỀN |
Thu thuế thu nhập cá nhân người mất việc
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai chính sách hỗ trợ, nhiều công nhân ngậm ngùi cho biết với những công nhân có mức hỗ trợ theo quy định 0,5 tháng lương không bị trừ thuế thu nhập cá nhân (TNCN), còn phần cao hơn quy định thì bị trừ 10%.
Nữ công nhân tên BA có lương bình quân sáu tháng liền kề trước khi nghỉ việc là 12,3 triệu đồng, thâm niên làm việc 23 năm. Trong bảng lương chi trả trợ cấp thể hiện rõ tổng số tiền trợ cấp thôi việc của chị là hơn 226,5 triệu đồng. Như vậy, tiền trợ cấp thôi việc của chị cao hơn quy định, do vậy sau khi trừ thuế TNCN 10% tương đương 17,1 triệu đồng, chị thực lãnh 209,4 triệu đồng.
Khoản tiền công nhân được nhận là khoản tiền hỗ trợ của doanh nghiệp nhằm giúp công nhân lúc khó khăn chứ không phải là khoản tiền thưởng hay thu nhập tăng thêm.
Một nữ công nhân khác cho hay đã có hơn 14 năm thâm niên làm việc tại Công ty PouYuen, lương sáu tháng liền kề là 11,5 triệu đồng. Tổng trợ cấp thôi việc là 133,4 triệu đồng, sau khi trừ 10% thuế TNCN tương đương 13 triệu đồng, số tiền chị thực lãnh là 120,3 triệu đồng.
Nhiều công nhân cho rằng việc thu thuế này là chưa hợp lý, vì hoàn cảnh mất việc mới có khoản hỗ trợ này để duy trì cuộc sống lúc khó khăn, tìm kiếm việc làm mới. Thậm chí, nhiều công nhân bức xúc cho rằng việc thu thuế TNCN đối với công nhân mất việc là “tận thu”, thiếu tính nhân văn.
Phải thể hiện tính nhân văn
Đoàn chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam hồi năm 2020 từng có kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế xem xét việc không thu thuế TNCN 10% đối với NLĐ bị mất việc. Bởi đây là khoản hỗ trợ của doanh nghiệp đối với NLĐ bị mất việc để tìm kiếm việc làm mới, quay lại thị trường lao động.
Một số chuyên gia cũng đồng tình với kiến nghị này, bởi tiền trợ cấp thôi việc mà Công ty PouYuen hỗ trợ, trả cao hơn theo quy định pháp luật đối với công nhân không được tính là khoản thu nhập tăng thêm.
Đây chỉ là khoản trợ cấp tăng thêm, mà đã là trợ cấp thì không tính thuế TNCN. Nếu xem khoản trợ cấp tăng thêm là nguồn thu nhập tăng thêm để tính thuế là không hợp lý. Mặt khác, trong bối cảnh công nhân bị mất việc do công ty thiếu đơn hàng, thu hẹp sản xuất thì càng không nên thu thuế, như vậy mới thể hiện tính nhân văn.
Lý do khấu trừ thuế tiền được trợ cấp
Trước phản ứng của công nhân, đại diện Công ty PouYuen lý giải: Trước khi thực hiện việc khấu trừ 10% thuế TNCN của những công nhân được trợ cấp, phía công ty đã trao đổi với Cục Thuế TP.HCM. Theo đó, việc khấu trừ thuế TNCN 10% này công ty sẽ nộp cho ngành thuế chứ không giữ lại. Công nhân sẽ được xem xét hoàn lại sau khi giảm trừ gia cảnh.
Còn đại diện Cục Thuế TP.HCM cho biết việc tính tiền trợ cấp trong đợt cắt giảm lần này ở PouYuen thực hiện theo đúng quy định hiện hành. Theo đó, khoản trợ cấp thôi việc chi trả theo Luật BHXH và Bộ luật Lao động do cơ quan BHXH chi trả cho NLĐ sẽ không tính vào thu nhập chịu thuế TNCN, nghĩa là không bị đánh thuế.
Tuy nhiên, Công ty PouYuen đã trả một khoản ngoài quy định để hỗ trợ NLĐ nên phải tính vào phần thu nhập chịu thuế. Cụ thể, nếu khoản trợ cấp từ 2 triệu đồng trở lên thì bị khấu trừ 10% thuế TNCN. Công ty có trách nhiệm cấp chứng từ khấu trừ thuế TNCN cho NLĐ để cuối năm họ làm thủ tục khai quyết toán thuế. Nếu số thuế đã nộp thừa thì công nhân sẽ được hoàn trả lại.
Đại diện Cục Thuế TP.HCM cũng cho hay liên quan việc khấu trừ thuế TNCN đối với khoản trợ cấp công nhân bị cho thôi việc, cơ quan thuế sẽ kiến nghị cấp trên sửa đổi Luật Thuế TNCN sao cho hợp lý, nhằm hỗ trợ NLĐ khi họ chấm dứt hợp đồng lao động.
Không nên thu vì không phải là thu nhập đột biến
Chuyên gia thuế Trần Xoa cho rằng khoản thuế TNCN 10% trên khoản hỗ trợ của riêng doanh nghiệp dành cho công nhân là đúng theo quy định, áp dụng chung chứ không riêng Công ty PouYuen. Nhưng số thuế này chỉ là tạm thu, NLĐ khi nghỉ việc về quê thì hết năm 2023 có thể đến cơ quan thuế địa phương để làm thủ tục quyết toán thuế; nếu thu nhập cả năm (sau khi giảm trừ gia cảnh 11 triệu
đồng/tháng, giảm trừ người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng) không phải chịu thuế thì công nhân được hoàn thuế.
“Tuy nhiên, doanh nghiệp và cơ quan thuế cần hướng dẫn cụ thể cho công nhân để họ nắm quy định và thực hiện bảo đảm quyền lợi của mình. Về phía công nhân nên giữ cẩn thận các chứng từ thể hiện đã bị tạm trừ 10% cho khoản thu nhập được doanh nghiệp hỗ trợ để làm cơ sở quyết toán với cơ quan thuế sau này” - ông Xoa khuyến nghị.
Trong khi đó, chuyên gia lao động và tiền lương, nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Phạm Minh Huân cho rằng khoản hỗ trợ như trên không phải là khoản thu nhập đột biến của công nhân, NLĐ. Trong hoàn cảnh cực chẳng đã do nhà máy không có đơn hàng nên doanh nghiệp buộc phải thu hẹp sản xuất, khiến NLĐ mất việc mới có khoản hỗ trợ này.
Nói cách khác, đây là chính sách nhân văn để hỗ trợ NLĐ lúc khó khăn tiếp tục quay lại thị trường lao động. Khoản tiền công nhân được nhận là khoản tiền hỗ trợ của công ty giúp công nhân trang trải lúc khó khăn và đi tìm việc làm mới chứ không phải là khoản tiền thưởng hay thu nhập tăng thêm nào khác. Điều này sẽ giúp nguồn lực lao động quay lại thị trường, thúc đẩy sản xuất phát triển, đóng góp năng suất lao động cho nền kinh tế.
“Trước đây, nhiều người lên tiếng đề nghị không nên thu khoản thu nhập này nhưng chưa đi đến sự thống nhất. Nhưng tôi cho rằng trong bối cảnh NLĐ khó khăn như hiện nay, các bộ, ngành, cơ quan đại diện NLĐ cần xem xét thấu đáo có nên thu 10% thuế TNCN hay không. Bởi đây là động lực khuyến khích NLĐ tham gia vào thị trường lao động” - ông Huân nhấn mạnh.•
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam:
Cần phải có quy định rõ ràng hơn, cụ thể hơn
Theo quy định của Luật Lao động, thôi việc một năm thì một người được hưởng nửa tháng lương và khoản này không chịu thuế TNCN. Còn nếu mức trợ cấp thôi việc của NLĐ trên 0,5 tháng lương thì phần vượt trợ cấp đó phải chịu thuế TNCN.
Nếu như NLĐ nghỉ việc thì cơ quan thuế có trách nhiệm tạm khấu trừ 10% thuế TNCN. Khi đến thời điểm quyết toán thuế, cụ thể thời điểm gần nhất là ngày 31-3-2023, NLĐ sẽ làm quyết toán thuế và được hoàn lại số thuế đã nộp.
Như vậy, tất cả khoản trợ cấp thôi việc (chưa phân biệt lý do thôi việc) đã được quy định trong Luật Thuế TNCN chứ không phải do cơ quan thuế thu sai.
Tuy nhiên, nếu trong luật quy định rõ “NLĐ không phải chịu thuế TNCN nếu thôi việc do đại dịch COVID-19, do gặp khó khăn đơn hàng…”, tức là phân biệt lý do thôi việc thì cơ quan thuế mới có thể không khấu trừ. Còn quy định như hiện tại, cơ quan thuế đang chấp hành đúng luật được ban hành.
Như vậy, tới đây nếu sửa đổi luật thì cần quy định rõ những khoản hỗ trợ do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, thiếu đơn hàng, thu hẹp sản xuất… không đưa vào chi phí tính thuế, không chịu thuế TNCN.
Phương án tốt nhất ở thời điểm hiện nay là sắp đến ngày doanh nghiệp quyết toán thuế (ngày 31-3), cơ quan thuế và doanh nghiệp cố gắng rà soát và hoàn trả số tiền thuế NLĐ đã bị khấu trừ một cách nhanh nhất. Khi đó, NLĐ không cảm thấy bị thiệt và họ an tâm tìm kiếm công việc mới. MINH TRÚC