Theo tác giả Nguyễn Văn Tiến Hùng, qua vai của Diệp Lang, hình ảnh những con người trần trụi của thời khẩn hoang sinh con đẻ cháu, lập ấp lập làng, lập đồn điền hiện lên rõ mồn một.

Hệ thống các nhân vật ông diễn từ Hội đồng Thăng trong Đời cô Lựu, Hội đồng Dư trong Tiếng hò sông Hậu, hay Lính Tám trong Tìm lại cuộc đời... góc độ nào đó, phô diễn hết được tính cách của con người miền Nam qua cải lương.

Thắp nén nhang lòng cho người đã mất cũng như góp thêm một góc nhìn, chuyên mục Bạn đọc làm báo giới thiệu bài viết của tác giả Nguyễn Văn Tiến Hùng về NSND Diệp Lang.

"Chưa là nhân vật cuối cùng trong hoàng hôn cải lương ở Việt Nam, nhưng sự ra đi của ông giống như đứt tiếng tơ lòng trong tôi.

Vũ Linh, tôi thích anh, hồi nhỏ có phần mê, nhưng thế giới cải lương của anh ngọt ngào mà mềm mại, tôi thích sự gai góc, cá tính, thật như con người trần trụi hơn. Ở đó, tôi sẽ thấy Diệp Lang!

Diệp Lang, qua vai của ông, tôi luôn thấy ba tôi, các chú bác tôi, những con người trần trụi của thời khẩn hoang sinh con đẻ cháu, lập ấp lập làng, lập đồn điền.

Có lẽ tình cờ về khí chất mà hệ thống nhân vật ông diễn, góc độ nào đó, phô diễn hết được tính cách của con người miền Nam qua cải lương.

Từng cách chau mày, ngắt giọng, gằn hơi, trợn mắt hay khóc hay cười. Kẻ ác hay người lương thiện, kẻ âm mưu hay người mộc mạc, chân tình... Từng cái khoát tay, cái nhún vai bảo "Tôi thủ cựu bài tân" hay bước dài bước ngắn, từ nóng nảy hay mềm lòng muốn khóc.

Ông là người nghệ sĩ cảm nhận được ca từ, tính cách, giọng điệu mà các nhân vật thời ông đang sống và diễn.

Cảnh mà hội đồng Thăng trợn mắt nói lên nỗi lòng mình với người phụ nữ mấy chục năm bị ông âm mưu bắt về nhà làm vợ, bà lệ thuộc nhưng khinh thường và câm lặng, khi say bí tỉ từ đám cúng đình về, ông ta đày đọa nhiếc mắng và thú nhận sự thất bại cay đắng của một người đàn ông: "Tôi hận bà, tôi thù bà... ".

Lớp cải lương diễn ra như thật, đớn đau như thật khiến khán giả như bị nhốt vào trong chính bối cảnh riêng tư, có cảm giác như mình đang lén lén đứng nhìn, họ chợt lo lắng và hoảng sợ. Đó chính là Diệp Lang!

Cải lương với thanh âm, nhạc điệu, tiếng lòng... Như một đỉnh cao để người nghệ sĩ chiếm đoạt tâm hồn khán giả. Có lẽ, Diệp Lang là tượng đài gần nhất đã ra đi.

Buổi chiều rất chiều của cải lương giờ chỉ là những tin buồn lặng lẽ.

Đừng ai nói với tôi về những nỗ lực làm sống dậy, kéo dậy thời hoàng kim cải lương bởi quy luật về nhịp điệu đã không còn phù hợp.

Cách tốt nhất là làm như nghệ sĩ Bạch Tuyết: tiếp cận giới trẻ, làm mới một phần và bắt đầu lưu giữ nó trong kho tàng âm nhạc khẩn hoang miền Nam, biến thành chương trình học cho giới trẻ, để biết đâu gặp duyên, nó khơi gợi thành một luồng nhịp điệu hợp thời và mới mẻ. Bắt đầu từ trên cái nền hoàng hôn này.

Cảm ơn Diệp Lang, những vai diễn của ông luôn luôn làm tôi nhìn sâu hơn vào tâm hồn người miền Nam, tôi thấy ba tôi, một ông già Nam Bộ nguyên lành chất phác, xấu tốt, thương ghét đậm sâu...".

NGUYỄN VĂN TIẾN HÙNG

Nghệ sĩ cải lương Diệp Lang qua đời

Nghệ sĩ nhân dân Hồng Vân nghẹn ngào cho Tuổi Trẻ Online hay, Diệp Tiên - con trai nghệ sĩ Diệp Lang - đã gọi điện khóc báo tin rằng ba anh đã qua đời sáng 11-3 tại Mỹ (giờ địa phương).