Trong khi thực tế hiện nay, chương trình chất lượng cao được cho là "nồi cơm" của các trường đại học và đang ngày càng được mở rộng vì chương trình này có mức học phí cao. Nếu không còn chương trình chất lượng cao sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các trường.

Chỉ có một chuẩn chương trình đào tạo

Bộ GD-ĐT cho biết Luật giáo dục đại học năm 2018 và thông tư số 17/2021 (quy định về chuẩn chương trình đào tạo; xây dựng, thẩm định và ban hành chương trình đào tạo các trình độ của giáo dục đại học) không có khái niệm chương trình đào tạo chất lượng cao. 

Tuy nhiên, thông tư 17/2021 chưa bãi bỏ thông tư số 23/2014 (quy định về đào tạo chất lượng cao trình độ đại học). Do vậy, Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến dự thảo thông tư bãi bỏ toàn bộ thông tư 23/2014.

Theo dự thảo này, chương trình đào tạo chất lượng cao theo thông tư 23/2014 chỉ được áp dụng cho các khóa tuyển sinh trước thời điểm thông tư sắp ban hành có hiệu lực thi hành. Các khóa tuyển sinh đang đào tạo theo chương trình đào tạo chất lượng cao được áp dụng theo thông tư 23 cho đến hết khóa học.

Dù hiện Bộ GD-ĐT đang trong quá trình lấy ý kiến bãi bỏ thông tư 23 nhưng một số trường đại học đã chủ động loại bỏ chương trình chất lượng cao trong đề án tuyển sinh dự kiến năm 2023 hoặc thay vào đó bằng một tên gọi khác. Trong khi đó phần lớn các trường vẫn công bố tiếp tục dành chỉ tiêu tuyển sinh riêng cho chương trình chất lượng cao.

Liên quan đến việc này, lãnh đạo các trường đại học đang có cách hiểu khác nhau dẫn đến các quyết định khác nhau. Một số cho rằng dự thảo thông tư bãi bỏ thông tư 23 có lý giải việc không còn áp dụng thông tư trên nữa vì theo Luật giáo dục đại học 2018 và thông tư 17, ở các trường đại học chỉ có chung một chuẩn đầu ra cho chương trình đào tạo. 

Vì vậy sẽ không có chương trình chất lượng cao với chuẩn đầu ra khác với chuẩn đầu ra của chương trình đại trà. Tức là việc đặt tên gọi thế nào thì tùy các trường, khác nhau về phương thức tổ chức đào tạo nhưng phải giống nhau về chuẩn đầu ra.

Một số khác cho rằng các trường đã đạt chuẩn kiểm định nên vẫn tiếp tục đào tạo chất lượng cao theo quy định. Trong khi đó lãnh đạo của không ít trường cho rằng nếu không được tuyển sinh mới chương trình chất lượng cao thì chắc chắn các trường sẽ tìm cách lách để tiếp tục đào tạo và tuyển sinh mới chương trình này.

Theo thông tin tuyển sinh 2023 Trường ĐH Kinh tế TP.HCM công bố, năm nay nhà trường không còn tuyển sinh chương trình chất lượng cao như những năm trước đây nữa. Lý giải về việc này, ông Bùi Quang Hùng, phó hiệu trưởng nhà trường, cho biết: "Trong chiến lược đào tạo công dân toàn cầu, mỗi ngành đào tạo của trường sẽ có chương trình chuẩn tiếng Việt, chương trình tiếng Anh toàn phần và chương trình tiếng Anh bán phần trên nền tảng một chương trình chuẩn. Tất cả chương trình chuẩn của trường đã tiệm cận chuẩn chương trình chất lượng cao".

Tương tự, Trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐH Quốc gia TP.HCM) cũng chỉ tuyển sinh một chương trình chuẩn, không còn chương trình chất lượng cao. Theo ông Nguyễn Tấn Trần Minh Khang - phó hiệu trưởng nhà trường, hiện nay trường đã tự chủ, được thu học phí cao nên không tuyển sinh chương trình chất lượng cao nữa.

"Thực sự trước đây các trường tồn tại được một phần nhờ chương trình chất lượng cao, vì với học phí chương trình đại trà, các trường chưa tự chủ gặp nhiều khó khăn. Với chương trình chất lượng cao được thu học phí cao hơn, trường có điều kiện đầu tư cơ sở vật chất tốt hơn, không chỉ sinh viên chất lượng cao mà sinh viên đại trà cũng được hưởng lợi. Nếu trường chưa tự chủ mà không còn được đào tạo chương trình chất lượng cao thì rất đáng lo ngại. Nay với chủ trương đẩy mạnh việc trao quyền tự chủ cho các trường đại học, nguồn thu học phí từ chương trình đại trà tuy không bằng mức của chương trình chất lượng cao trước đây nhưng phần nào trang trải được chi phí của trường. Do vậy, trường chúng tôi chỉ tuyển sinh chương trình tiêu chuẩn" - ông Khang nói.

Thay chất lượng cao bằng tên khác

Thông tin tuyển sinh 2023 của các trường khác thuộc ĐH Quốc gia TP.HCM đều không còn chương trình chất lượng cao nữa mà thay bằng tên gọi khác: "chương trình dạy bằng tiếng Anh", "chương trình đào tạo chuẩn quốc tế"… 

Ông Phạm Tấn Hạ - phó hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn - cho biết: "Trong thời gian chờ thông tư mới của Bộ GD-ĐT, trường đổi tên chương trình chất lượng cao thành chương trình đào tạo chuẩn quốc tế và tuyển sinh tiếp trong năm nay. Nhà trường vừa bắt đầu thực hiện tự chủ và cũng có định hướng trong vài năm tới sẽ không còn chương trình đào tạo chất lượng cao nữa mà chỉ có chung một chuẩn chương trình đào tạo".

Ông Cù Xuân Tiến, trưởng phòng tuyển sinh và công tác sinh viên Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM), cho hay năm 2022 trường đã có những bước chuẩn bị trước về rà soát chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất… để xây dựng đề án tuyển sinh năm 2023. Những năm đầu mở chương trình chất lượng cao, điểm chuẩn các ngành thấp hơn chương trình đại trà nhưng hiện nay hầu hết các ngành chương trình chất lượng cao có điểm chuẩn tương đương, thậm chí cao hơn đại trà.

"Với mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo và chăm sóc người học, năm 2023 nhà trường đã cấu trúc lại các chương trình đào tạo chuẩn và chương trình đào tạo chất lượng cao chuyển thành "chương trình đào tạo tiếng Việt" và "chương trình đào tạo tiếng Anh". 

Cả hai chương trình mới này đều có những tiêu chuẩn nâng cao so với các chương trình đào tạo trước đây. Trong đó có một số điểm nổi bật: sĩ số lớp sinh viên ít (chương trình tiếng Việt: 60 sinh viên, chương trình tiếng Anh: 40 sinh viên), phòng học máy lạnh và trang thiết bị học hiện đại" - ông Tiến cho biết thêm.

Nói về tuyển sinh chương trình chất lượng cao, ông Lê Văn Hiển - phụ trách phòng đào tạo Trường ĐH Luật TP.HCM - nhận xét: "Hiện nhiều trường dành chỉ tiêu riêng cho chương trình chất lượng cao với học phí cao nên điểm chuẩn thường thấp hơn. Việc tuyển sinh như vậy không đúng theo tinh thần thông tư 23. Trong khi tại trường chúng tôi tuyển sinh chương trình chất lượng cao từ số thí sinh trúng tuyển đầu vào chương trình đại trà. Sau khi có thông tư mới của Bộ GD-ĐT, trường sẽ bỏ tên gọi chương trình đào tạo chất lượng cao và thay vào đó là chương trình tăng cường tiếng Anh, tăng cường tiếng Pháp, tăng cường tiếng Nhật. Học phí của các chương trình đào tạo này trường vẫn giữ ổn định mức thu như đã công bố trước đây theo quy định của Chính phủ".

Trường Đại học Hồng Đức đào tạo đa ngành hiệu quả, hướng tới chất lượng cao

Cách đây hơn 25 năm, ngày 24-9-1997, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 797/QĐ-TTg thành lập Trường Đại học Hồng Đức trên cơ sở 3 trường cao đẳng gồm: cao đẳng sư phạm, cao đẳng kinh tế - kỹ thuật và cao đẳng y tế Thanh Hóa.