Ông Ted Osius, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Hội đồng kinh doanh Mỹ - ASEAN (USABC), thông tin với Tuổi Trẻ ngày 20-3.

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, chuyến thăm Việt Nam lần này có nhiều tập đoàn rất lớn của Mỹ, được gọi như các doanh nghiệp "đại bàng", sẽ kéo dài từ ngày 21 đến 24-3. Đây là phái đoàn doanh nghiệp Mỹ lớn nhất từ trước đến nay sang Việt Nam. 

Dự kiến các doanh nghiệp sẽ gặp Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội và một số bộ trưởng. Các doanh nghiệp này mong muốn gì từ chuyến đến Việt Nam?

Khám phá tiềm năng chuyển đổi số và chuyển đổi xanh

Theo ông Ted Osius, trong cuộc gặp với Thủ tướng Phạm Minh Chính nhân chuyến thăm Mỹ nhân dịp Hội nghị cấp cao đặc biệt Mỹ - ASEAN tháng 5-2022, các thành viên của USABC đã nhấn mạnh việc xem Việt Nam là thị trường chiến lược trong khu vực và cam kết hợp tác lâu dài, đầu tư vào Việt Nam.

"Chuyến công tác đến Việt Nam lần này sẽ là sự khẳng định cho cam kết đó. Chúng tôi muốn thể hiện cam kết của khu vực tư nhân Mỹ với tư cách là đối tác và nguồn lực đáng tin cậy trong việc thúc đẩy các ưu tiên và mục tiêu kinh tế chung", ông Ted Osius khẳng định. 

Được biết phái đoàn sang Việt Nam lần này bao gồm cả những doanh nghiệp đã tham gia và mới tham gia lần đầu, điều mà ông Ted Osius nhận định là bằng chứng cho thấy Việt Nam vẫn tiếp tục thu hút sự quan tâm từ ngành công nghiệp Mỹ.

Khi được hỏi về mục đích của hai phái đoàn, ông Ted Osius cho biết Mỹ đặt mục tiêu khám phá tiềm năng hỗ trợ chiến lược chuyển đổi số và chương trình chuyển đổi xanh của Việt Nam nhằm đáp ứng các cam kết về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. 

USABC mong muốn sẽ có sự phát triển quan hệ đối tác kỹ thuật số giữa Việt Nam với ngành công nghệ Mỹ hoặc sử dụng các khoản đầu tư của khu vực tư nhân, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng.

"Bên cạnh đó chúng tôi còn muốn tìm kiếm các cơ hội hỗ trợ Việt Nam trong các lĩnh vực như cải cách các dịch vụ tài chính ngân hàng và phát triển chuỗi cung ứng toàn cầu tại Việt Nam", người đứng đầu USABC nói thêm.

Chuyến đi diễn ra trong dịp kỷ niệm 10 năm hai nước thiết lập quan hệ đối tác toàn diện. Do đó, theo ông Ted Osius, đây sẽ là dịp để "chúc mừng và nêu bật những thành tựu nổi bật mà cộng đồng doanh nghiệp đã đạt được trong thập kỷ qua". 

Ông cũng kỳ vọng hai bên sẽ xác định được những cơ hội thương mại quan trọng có thể hiện thực hóa để chào mừng 10 năm quan hệ đối tác toàn diện Mỹ - Việt Nam.

Thông qua chuyến đi, USABC cũng mong sẽ có các cuộc thảo luận về vai trò của cộng đồng doanh nghiệp Mỹ trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và RCEP, cũng như các cuộc đàm phán liên quan Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (IPEF).

Đây là thời điểm để chinh phục thị trường Việt Nam

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông James Ollen - giám đốc điều hành AmCham Việt Nam tại TP.HCM - cho hay trong mắt các nhà đầu tư Mỹ, Việt Nam là điểm đến hàng đầu của các công ty đa quốc gia đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng. 

Ở đây còn có một thị trường tiêu dùng bùng nổ, với thị trường hạng sang và tầng lớp trung lưu rộng tăng nhanh, sẵn sàng chi tiêu cao. Đây cũng là một điểm đến hàng đầu của du khách và nhiều thành phố đang trên đà trở thành trung tâm khởi nghiệp năng động nhất châu Á.

Trong cuộc họp mới đây với lãnh đạo TP.HCM, ông James Ollen cho biết các doanh nghiệp Mỹ tại TP.HCM đều có cái nhìn lạc quan về triển vọng tăng trưởng kinh tế liên tục trong năm 2023 và trong thời gian tới. 

Vì vậy cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam rất muốn được hợp tác với chính quyền để phát triển một môi trường thuận lợi nhằm tiếp tục thu hút đầu tư, thúc đẩy đổi mới và tăng trưởng bền vững. Hiện nay hiệp hội này ở khu vực miền Trung và miền Nam đã hơn 550 công ty hội viên.

Đại diện AmCham Việt Nam cũng cho biết các doanh nghiệp luôn mong muốn mở rộng các khoản đầu tư kinh doanh của mình tại Việt Nam và yếu tố quan trọng nhất đối với môi trường đầu tư thuận lợi là môi trường pháp lý công bằng, minh bạch, có thể dự đoán và sắp xếp hợp lý.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, quan hệ thương mại giữa hai nước cũng khá sôi động. Theo Tổng lãnh sự Mỹ tại TP.HCM Susan Burns, năm 2023 cả hai nước chào mừng 10 năm quan hệ đối tác toàn diện, thương mại nông nghiệp song phương của hai quốc gia đã tăng gấp đôi từ hơn 4 tỉ USD năm 2011 lên gần 10 tỉ USD năm 2022 và đang tiếp tục ghi nhận những dấu mốc mới. 

Nhiều mặt hàng nông sản nhập khẩu từ Mỹ được đón nhận và tăng trưởng bất ngờ như blueberry, táo, nho, cam...

Có mặt tại TP.HCM những ngày đầu tháng 3-2023, ông Lawrence D. Bushnell, chủ tịch Công ty Gratia Dei Seafoods (bang Alaska) - cho biết chưa bao giờ các doanh nghiệp Mỹ dành sự quan tâm nhiều cho Việt Nam như hiện nay. 

Với thị trường 100 triệu dân, thu nhập người dân ngày càng cải thiện, thị trường tiêu dùng nội địa là mục tiêu chinh phục của bất kỳ doanh nghiệp Mỹ nào. Đi sau các đợt thâm nhập thị trường là những khoản đầu tư, dịch chuyển chuỗi cung ứng của các nhà đầu tư.

Bộ Công Thương: hợp tác phát triển chuỗi cung ứng

Trao đổi với Tuổi Trẻ, một lãnh đạo Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) cho hay đoàn doanh nghiệp Mỹ sẽ có buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt của Bộ Công Thương để bàn thảo các nội dung và triển vọng thúc đẩy hợp tác đầu tư, thương mại trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại, năng lượng...

Lãnh đạo Bộ Công Thương cho rằng bên cạnh hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, tiềm năng hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi số và hợp tác xây dựng chuỗi cung ứng sạch và bền vững cũng rất có triển vọng trong tương lai.

Đặt trong bối cảnh Việt Nam đang chủ động, tích cực tham gia mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, đặc biệt là việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng, nỗ lực đảm bảo chuỗi cung ứng sạch và ổn định, lãnh đạo Bộ Công Thương cho rằng bên cạnh các lĩnh vực hợp tác truyền thống, hai bên cần hướng tới những lĩnh vực hợp tác nhiều tiềm năng trong tương lai.

Đó là chuyển đổi số và đa dạng hóa chuỗi cung ứng, chuyển đổi năng lượng, đổi mới công nghệ và bảo vệ môi trường. Đặc biệt là các nhà đầu tư trong các lĩnh vực công nghệ cao, sản xuất, chế tạo chip bán dẫn, công nghệ hàng không, tham gia phát triển chuỗi cung ứng tại Việt Nam.

"Chính phủ Việt Nam hiện đang tạo mọi điều kiện thuận lợi cho quá trình dịch chuyển các chuỗi cung ứng toàn cầu tới Việt Nam. 

Trong tiến trình đó, vai trò của dòng vốn đầu tư trực tiếp từ Mỹ, cũng như nền tảng công nghệ, tài chính và năng lực sản xuất của các tập đoàn hàng đầu của Mỹ như Google, Apple, Intel, Boeing, Walmart... đóng vai trò hết sức quan trọng" - vị này khẳng định.

Lãnh đạo Bộ Công Thương khẳng định để thúc đẩy doanh nghiệp nội địa Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng của tập đoàn đa quốc gia, bộ đang phối hợp với nhiều bộ, ngành và cơ quan, doanh nghiệp lớn, các tổ chức quốc tế triển khai các dự án, chương trình tư vấn, cải tiến sản xuất, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển khoa học và công nghệ, chuyển đổi số nhằm nâng cao năng lực của các nhà cung cấp Việt Nam.

Làm gì để đón FDI chất lượng cao sang "làm tổ"?

Chia sẻ cùng Tuổi Trẻ về đoàn doanh nghiệp Mỹ đến Việt Nam lần này, ông Nguyễn Văn Toàn, phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, cho hay đoàn doanh nghiệp Mỹ đến Việt Nam tìm hiểu cơ hội đầu tư vào lúc này có nhiều lý do, trong đó có yếu tố quan hệ địa chính trị thế giới có nhiều thay đổi theo hướng đa cực.

Có một thực tế hiện nay đầu tư từ Mỹ vào Việt Nam còn thấp, trong khi nhiều doanh nghiệp Mỹ lại cho biết vốn đầu tư từ Mỹ vào Việt Nam không thấp như con số thống kê vì nhiều doanh nghiệp Mỹ đã đầu tư vào Việt Nam thông qua một nước thứ ba.

Cụ thể một số tập đoàn Mỹ đã lập doanh nghiệp ở Singapore, Hong Kong hoặc các nước châu Âu để gián tiếp đầu tư vào Việt Nam.

Và có thể nhân thời điểm áp thuế tối thiểu toàn cầu (sẽ không còn ưu đãi thuế dưới 15%), các doanh nghiệp Mỹ muốn tìm tới Việt Nam để đầu tư trực tiếp luôn chứ không qua trung gian như trước đây.

Môi trường đầu tư đang có nhiều thay đổi khi thuế tối thiểu toàn cầu sẽ có hiệu lực vào đầu năm 2024, hầu hết các tập đoàn Mỹ đến Việt Nam lần này có doanh thu rất lớn, thuộc diện áp thuế tối thiểu toàn cầu, chịu chi phối bởi loại thuế này với mức tối thiểu là 15% lợi nhuận kinh doanh.

Loại thuế mới này sẽ ảnh hưởng rất lớn tới luồng đầu tư toàn cầu, vì thế các tập đoàn hàng đầu của Mỹ phải đi thăm dò địa điểm mới bởi khi áp thuế tối thiểu toàn cầu, nếu các tập đoàn Mỹ đầu tư vào các thiên đường thuế (có ưu đãi thuế gần như bằng 0) sẽ không còn ý nghĩa nữa.

Chắc chắn môi trường đầu tư tại Việt Nam sẽ tốt hơn các thiên đường thuế vì cho dù đến Việt Nam, các nhà đầu tư Mỹ cũng sẽ phải đóng 15% thuế tối thiểu toàn cầu nhưng họ hy vọng Việt Nam sẽ có những chính sách ưu đãi ngoài những ưu đãi thuế. (Tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam thường niên năm 2023 vừa diễn ra, Thủ tướng Chính phủ cũng khẳng định Việt Nam sẽ tham gia thuế tối thiểu toàn cầu vào năm 2024).

Theo ông Toàn, đây là xu hướng tốt vì chúng ta loại bỏ ưu đãi thuế với doanh nghiệp FDI và tránh được cuộc cạnh tranh xuống đáy, đua nhau giảm ưu đãi thuế. Khi không còn ưu đãi thuế Việt Nam buộc phải cạnh tranh thu hút đầu tư FDI bằng môi trường đầu tư tốt hơn, cơ chế thông thoáng hơn, nguồn nhân lực chất lượng cao hơn, hạ tầng tốt hơn.

Đây là cú hích buộc chúng ta phải thay đổi cách tiếp cận đầu tư FDI và chỉ có như vậy chúng ta mới có được đầu tư FDI chất lượng cao.

Các nhà đầu tư lớn của Mỹ tới Việt Nam tìm cơ hội đầu tư là dịp rất tốt nhưng vấn đề là chúng ta phải cam kết thay đổi môi trường đầu tư thực sự tốt để các nhà đầu tư yên tâm.

Ngoài những lợi thế lâu nay như vị trí địa lý, ổn định chính trị, lợi thế về thị trường, hội nhập, chúng ta cần thay đổi các yếu tố khác như thủ tục hành chính, đặc biệt là nâng chất nguồn nhân lực.

Doanh nghiệp Mỹ đến Việt Nam đầu tư sẽ không mang theo nguồn nhân lực của họ như các nước khác nên chúng ta phải chuẩn bị tốt về nguồn nhân lực nếu muốn đón được dòng vốn FDI chất lượng cao từ các "đại bàng" sang "làm tổ".

BẢO NGỌC

Trong điều kiện hiện nay nếu chúng ta để mất dòng vốn đầu tư từ Mỹ thì rất đáng tiếc, vì có thuế tối thiểu toàn cầu nên nhiều nước đã hành động mạnh mẽ để thay đổi môi trường đầu tư. Việt Nam cũng nên tận dụng cơ hội này để thay đổi theo hướng tốt hơn.

Ông Nguyễn Văn Toàn

Hạ tầng cứng và cơ chế mềm cho 'đại bàng làm tổ'

Để thu hút được các tập đoàn lớn tới đầu tư, kinh nghiệm từ Bình Dương cho thấy không chỉ cần những ưu đãi hay hạ tầng ổn như trước đây, mà hiện rất cần tạo ra một môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo.