Tháng 11/2022, một tháng trước khi G7 áp đặt trần giá dầu của Nga, Niels Troost, Nhà sáng lập công ty buôn hàng hóa Paramount Energy & Commodities SA, phát biểu tại một hội nghị an ninh lương thực toàn cầu rằng xuất khẩu dầu Nga là cần thiết để ngăn giá lương thực tăng vọt. "Có nhiều lý do giải thích tại sao áp trần có thể không nhất thiết là giải pháp", ông nói.

Công ty của Troost đặt ở Thụy Sĩ, vốn là một trong những cái tên hàng đầu trong lĩnh vực kinh doanh dầu có nguồn gốc từ vùng Viễn Đông của Nga. Khi khủng hoảng Ukraine nổ ra, việc EU thắt chặt các biện pháp trừng phạt đối với xuất khẩu năng lượng Nga vào tháng 5 đã tạo ra những rào cản khiến việc làm ăn của công ty này ngày càng khó khăn.

Theo Financial Times, để duy trì khả năng tiếp cận các dịch vụ ngân hàng và tránh các hạn chế của phương Tây, tất cả giao dịch tại Nga của Paramount SA đã dừng vào tháng 6 và được tiếp quản bởi một công ty có tên gần giống trụ sở tại Dubai là Paramount Energy and Commodities DMCC.

Nhưng Paramount SA, Paramount DMCC tuyên bố họ vận hành và quản lý "hoàn toàn độc lập". Paramount DMCC thành lập tháng 12/2020 tại Trung tâm Đa hàng hóa Dubai, khu thương mại tự do được các nhà giao dịch hàng hóa ưa chuộng.

Một quan chức EU liên quan đến chính sách trừng phạt cho biết không có quy định nào ngăn các công ty có trụ sở tại Dubai buôn bán dầu Nga vượt giá trần, miễn là họ không sử dụng các dịch vụ của phương Tây như bảo hiểm.

Tuy nhiên, họ có thể vi phạm nếu công ty thuộc sở hữu hoặc được kiểm soát bởi một thực thể châu Âu hoặc các quốc gia tham gia áp trần. Paramount DMCC cho biết Troost "không có vai trò gì trong việc thành lập công ty và không có quyền quản lý hoặc cổ phần trực tiếp trong công ty ở Dubai".

Công ty nói họ được điều hành bởi "các công dân không thuộc Mỹ/G7" nhưng từ chối tiết lộ thêm chi tiết. Francois Edouard Mauron, công dân Thụy Sĩ có tên trong hồ sơ công ty của Paramount DMCC, là giám đốc của công ty nhưng không phải giám đốc điều hành.

Công ty cũng từ chối bình luận về việc có bán các lô hàng dầu thô Nga cao hay thấp hơn mức trần 60 USD, vì lý do bảo mật thương mại. Họ cũng phủ nhận việc vi phạm bất kỳ lệnh trừng phạt nào của phương Tây.

Niels Troost có 25 năm kinh nghiệm buôn dầu Nga. Paramount SA từ lâu đã có chỗ đứng tại cảng Kozmino, ở rìa phía Đông của Nga. Dầu thô ESPO đến cảng bằng đường ống Đông Siberia - Thái Bình Dương dài 4.857 km. Sau đó, nó được chất lên tàu chở dầu và vận chuyển chủ yếu đến Trung Quốc.

Dữ liệu vận chuyển cho thấy Paramount SA thường xuyên bán nhiều lô dầu ESPO mỗi tháng từ Kozmino, giai đoạn 2020 cho đến giữa năm ngoái. Paramount DMCC nối tiếp hoạt động kinh doanh đó. Các chuyên gia vận chuyển ước tính Paramount DMCC chịu trách nhiệm 25% tổng lượng dầu thô xuất khẩu từ cảng này vào tháng trước.

Theo lệnh trừng phạt hiệu lực từ 5/12, các công ty hoặc cá nhân của Mỹ, Anh, EU và Thụy Sĩ bị cấm giao dịch, môi giới, vận chuyển hoặc bảo hiểm dầu thô của Nga, trừ khi nó được bán dưới 60 USD mỗi thùng. Công ty theo dõi giá Argus, dầu ESPO được giao dịch trên 70 USD mỗi thùng kể từ tháng 12/2022, tức cao hơn giá trần. Trong khi, dầu Urals được giao dịch ở mức chiết khấu lớn hơn nhiều, trung bình là 49 USD một thùng vào tháng 1/2023.

Trả lời các câu hỏi được gửi tới Troost về một số lô hàng ESPO nhất định, luật sư của Paramount SA, công ty BakerHostetler (Mỹ), bác bỏ các điểm do Financial Times nêu là "không chính xác về mọi mặt".

Paramount SA cho biết trước đây họ bán dầu thô ESPO từ Kozmino nhưng đã dừng vào tháng 6/2022 do các ngân hàng phương Tây "hạn chế tiếp xúc với Nga". Tất cả hoạt động của công ty năm ngoái đã tuân thủ các hạn chế tại thời điểm đó, công ty tuyên bố.

Trong khi, Paramount DMCC thừa nhận có liên quan đến ít nhất 12 chuyến vận chuyển dầu thô ESPO từ Kozmino kể từ khi giá trần được đưa ra. Mỗi lô hàng có khoảng 750.000 thùng, trị giá hơn 50 triệu USD theo giá thị trường.

"Paramount DMCC, đặt tại UAE, đang hoạt động trong lĩnh vực giao dịch hàng hóa, bao gồm cả hàng hóa từ Nga", họ tuyên bố. "Các hoạt động luôn được tiến hành tuân thủ các luật và quy định hiện hành, bao gồm cả hướng dẫn mới nhất của G7 về các biện pháp trừng phạt", công ty nói thêm.

Theo thông tin do Văn phòng Hàng hải Quốc tế, 7 chiếc tàu được sử dụng trong 12 chuyến hàng của Paramount DMCC được đăng ký ở Trung Quốc, Ấn Độ hoặc quần đảo Marshall. Năm trong số những con tàu không dùng dịch vụ bảo hiểm của phương Tây. Có 2 chiếc là Nichole và Yasa Golden Dardanelles có bảo hiểm từ các nhà cung cấp phương Tây, tương ứng là American Club và Britannia P&I.

American Club cho biết cam kết tuân thủ các biện pháp trừng phạt để đủ điều kiện được bảo hiểm, nhưng vì nghĩa vụ bảo mật nên không thể tiết lộ giá bán dầu. Phía Britannia P&I cho biết chủ sở hữu của Yasa Golden Dardanelles "tuân thủ mức giá trần" nhưng không phản hồi bất kỳ câu hỏi nào khác.

Các nhóm vận động chính sách như Global Witness lo ngại rằng các công ty có thể giao dịch dầu thô của Nga trên 60 USD một thùng một cách quá dễ dàng. Họ kêu gọi các nhà chức trách phương Tây tăng cường kiểm soát các hạn chế. "Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rõ ràng rằng không ai thực thi giá trần", Mai Rosner, nhà vận động cấp cao tại Global Witness, cho biết.

Chính phủ Thụy Sĩ, nơi thực hiện các cấm vận của EU, cho biết bất kỳ hành vi vi phạm nào sẽ bị "truy tố và trừng phạt", đồng thời nói thêm rằng họ không bình luận về các công ty riêng lẻ.

Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách phương Tây, đặc biệt là ở Mỹ, muốn dầu của Nga tiếp tục lưu thông miễn là nó được bán dưới mức trần. Họ vẫn động viên một số thương nhân tiếp tục giao dịch. Tuy nhiên, Bộ Tài chính Mỹ khuyến cáo việc cố gắng vi phạm các biện pháp trừng phạt có nguy cơ phải đối mặt với án dân sự hoặc hình sự.

Tại hội nghị tháng 11, Troost nói phương Tây phải thỏa hiệp nếu họ muốn giữ cho bánh xe của nền kinh tế toàn cầu tiếp tục quay. "Chính phủ Mỹ đã nói rất rõ ràng rằng dầu và lương thực cần được lưu chuyển. Chúng ta cần đưa ra quyết định khó khăn, mặc dù có thể về mặt chính trị, chúng ta không thích điều đó", ông nói.

Phiên An (theo Financial Times)