Theo Viện Nghiên cứu chiến tranh của Mỹ (ISW), chỉ trích dễ gây căng thẳng là phát ngôn của ông chủ tập đoàn lính đánh thuê Wagner liên quan lời giải thích cốt lõi của Nga cho "chiến dịch quân sự đặc biệt" vào Ukraine hồi tháng 2-2022.

Đài Euronews ngày 25-3 dẫn thông tin cho biết ông Prigozhin đã lên tiếng về cái gọi là lực lượng tân quốc xã ở Ukraine o ép, tấn công người gốc Nga, người thân Nga.

Trùm lính đánh thuê có động cơ chính trị?

Điện Kremlin đã nhiều lần giải thích rằng phải thực hiện tấn công quân sự vào Ukraine nhằm ngăn chặn lực lượng này có nguy cơ đe dọa hòa bình và an ninh của nước Nga.

Trong khi đó ông trùm lính đánh thuê lại nói cuộc chiến mà lực lượng của ông được phép tham gia cùng lính Nga ở Ukraine là cuộc chiến sống còn chống lại NATO do liên minh quân sự phương Tây này đe dọa biên giới Nga.

Viện ISW cho biết ông trùm Wagner tuyên bố Matxcơva chỉ chiến đấu chống lại "duy những người Ukraine trang bị vũ khí của NATO" và một số lính đánh thuê ghét Nga sang tham chiến ủng hộ Ukraine. Ông Prigozhin khẳng định Nga không đánh NATO.

Riêng về giải thích mang tính cốt lõi của Matxcơva, ông Prigozhin lại bày tỏ nghi ngờ về các mục tiêu "bài trừ quốc xã hóa" ở Ukraine, thậm chí cho biết bản thân thấy mơ hồ về sự hiện diện của các thành viên tân quốc xã ở Ukraine.

Ông cũng quyết liệt bác bỏ những khẳng định về mục tiêu lâu dài của Điện Kremlin là tự vệ chống lại mối đe dọa từ NATO. 

"Thật ngớ ngẩn khi nghĩ rằng các lãnh đạo Nga không biết trước việc NATO sẽ giúp đỡ cho Ukraine", ông Prigozhin lớn tiếng giải thích.

Đây không phải là lần đầu nhà lãnh đạo tập đoàn lính đánh thuê Wagner bật lại quân đội Nga nhưng có vẻ đây là lần đầu nhân vật được gọi là "đầu bếp của Putin" có vẻ nói ngược về quan điểm chiến tranh của Nga.

Trùm lính đánh thuê lên mạng xã hội đòi đạn dược

Các nhà phân tích cho rằng ông Prigozhin hiểu được vai trò quan trọng của đội ngũ của mình trong cuộc chiến tại Ukraine nên ngày càng công khai đòi hỏi sự hỗ trợ đàng hoàng từ quân đội Nga.

Hôm 5-3, ông ta đăng tải đoạn video trên mạng xã hội Telegram được cho là ghi hình khi ông thân chinh ra mặt trận căng thẳng nhất gần thành phố Bakhmut, tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine.

"Lệnh ký yêu cầu giao đạn ngày 23-2, vậy mà đến giờ phần lớn đạn dược vẫn chưa tới các đơn vị chiến đấu. Chỉ có thể có hai nguyên nhân là thủ tục quan liêu thông thường hoặc là hành động phản quốc", ông Prigozhin chỉ trích thẳng.

Cũng trong đoạn video đăng tải ngày Chủ nhật đó, ông trùm Wagner đe dọa ngược lại phía Nga (nếu không kịp cung cấp đạn dược cho lực lượng của ông ta): "Nếu lực lượng Wagner phải rút khỏi Bakhmut bây giờ, toàn bộ mặt trận sẽ sụp đổ. Sẽ sụp đổ đến tận biên giới Nga ấy chứ, thậm chí là xa hơn. Nói chung tình hình sẽ không dễ chịu đâu".

Đúng một tuần sau đó, ông Prigozhin lại tung một video khác nói rõ lực lượng của ông cần 10.000 tấn đạn dược mỗi tháng để giành được chiến thắng trong trận chiến giành thành phố Bakhmut.

Không ít cơ quan truyền thông độc lập ở Nga gần đây nêu ra nghi vấn về động cơ chính trị của Prigozhin, nên trong video ngày 11-3 này, ông Prigozhin cũng nhấn mạnh rằng không ai cần phải lo ngại là ông đang nuôi dưỡng tham vọng chính trị.

Nhưng rõ ràng trong vài tháng gần đây, quan hệ giữa lực lượng lính đánh thuê Wagner với Bộ Quốc phòng Nga có vẻ xấu đi nhanh chóng. 

Nó xấu đến mức ông Prigozhin cho rằng mình bị ngắt liên lạc chính thức và chỉ còn cách "kêu cứu" thông qua mạng xã hội.

Trong thông điệp đăng tải lên Telegram ngày 9-3, ông chủ của Wagner cho rằng bị ngắt khỏi các kênh liên lạc với chính phủ Nga sau nhiều lần công khai kêu gọi Matxcơva cấp thêm đạn dược cho Wagner để chiến đấu ở Bakhmut.

Ông cho rằng bị ngắt nguồn cung vũ khí, đạn dược là do một số quan chức ra quyết định có chủ ý vì "làm việc cho đối phương" như cụm từ ông từng dùng trước đó là "phản quốc".

Xa hơn một chút, vào khoảng giữa tháng 1-2023, giữa Wagner và Bộ quốc phòng Nga đã có dấu hiệu hục hặc.

Nó xuất phát từ những diễn biến tại mặt trận Soledar. Mặt trận này không chỉ có riêng quân đội Nga, mà còn cả các tay súng thuộc tập đoàn an ninh tư nhân Wagner.

Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Nga lại không nhắc đến công lao của Wagner trong cuộc chiến tại đây khi thông tin chi tiết về việc kiểm soát hoàn toàn thành trì Soledar.

Phải đến 6 giờ sau thông báo đầu tiên, Bộ Quốc phòng Nga mới phát ra thêm một thông cáo nêu rõ "nhiệm vụ chiến đấu đã đạt được thành công nhờ những hành động dũng cảm và quên mình của tình nguyện viên từ các đơn vị Wagner".

Theo giới quan sát, động thái của Nga đã hé lộ mâu thuẫn, hay còn có thể là "xung đột ngầm" giữa Bộ Quốc phòng Nga và Tập đoàn Wagner. Tuy nhiên, Điện Kremlin đã phủ nhận thông tin này và gọi đây là sự bịa đặt.

Ông Dmitry Peskov, Người phát ngôn Điện Kremlin, sau đó giải thích: "Chúng tôi cho rằng cuộc xung đột này chỉ tồn tại trong không gian thông tin. Người dân sẽ biết đến những anh hùng phục vụ trong lực lượng vũ trang, những anh hùng của tập đoàn an ninh tư nhân Wagner.

Sự xung đột kia chỉ là sản phẩm của sự thao túng thông tin. Quân đội Nga và lực lượng Wagner đều tham gia vì một mục đích chung, họ đều chiến đấu cho đất nước mình. Đó là cách chúng ta nên nhìn nhận".

Wagner muốn được nhìn nhận tốt hơn?

Tập đoàn an ninh tư nhân Wagner được đánh giá là có trang bị tốt hơn và dày dạn kinh nghiệm hơn một số đơn vị của quân đội Nga. Họ được cho là chủ yếu thực hiện các nhiệm vụ nhỏ lẻ, khác với hoạt động quy mô lớn của quân đội Nga.

Khi Soledar thất thủ, nhiều chuyên gia cho rằng uy tín của Wagner cũng được nâng cao hơn, "củng cố vị thế chính trị của mình và thúc đẩy chính phủ Nga chính thức dỡ lệnh cấm các công ty quân sự tư nhân".

Trở lại lời dọa rút khỏi Bakhmut cho vỡ mặt trận, Tướng Pháp Jérôme Pellistrandi - giám đốc Tạp chí Quốc phòng, nhận định: "Lời đe dọa đó chỉ thuần gây sức ép. Wagner cũng cần nước Nga, cần hỗ trợ hậu cần quân sự của Nga và cần tiền để trả lương cho các tay súng".

Chuyên gia quân sự Jérôme Pellistrandi cũng nhận thấy ông chủ Wagner biết lằn ranh đỏ của mình: "Yevgeny Prigozhin chỉ chỉ trích chỉ huy quân sự Nga chứ chưa bao giờ động đến Putin. Ông ta thừa biết rằng nếu tấn công Putin thì sẽ bị loại bằng cách này hay cách khác".

Thậm chí cách Prigozhin chỉ trích các lãnh đạo quân sự của Nga cũng chính là muốn hạ uy tín của những người đó và tôn vinh khả năng điều hành chiến trận của mình trong mắt Tổng thống Putin.

Tòa án nước cộng hòa tự xưng Donetsk tuyên tử hình 3 tù binh là lính đánh thuê

TTO - Ngày 9-6, một tòa án của nước Cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk đã tuyên án tử hình với 3 tù binh, trong đó 2 người là công dân Anh và 1 người là công dân Morocco, vì đã chiến đấu cùng lực lượng Ukraine chống lại Nga.