Từ chối quyền lợi

Một đứa trẻ được cha kiệu trên vai mỉm cười khi hai cha con đi dạo qua công viên rợp bóng lá thu vàng – đó là hình ảnh điển hình của một "ikumen" Nhật Bản. Đây là thuật ngữ ghép giữa từ ikuji (chăm sóc trẻ em) và ikemen (người đàn ông giỏi giang).

Theo CNN, chính quyền Nhật Bản đã thúc đẩy rộng rãi thuật ngữ này trong thập kỷ qua nhằm cải thiện tình trạng làm việc quá mức của giới trẻ và tỷ lệ sinh thấp ở nước này.

Để đảo ngược tình hình, tuần qua, Thủ tướng Fumio Kishida đã công bố một loạt chính sách, bao gồm tăng cường hỗ trợ nuôi con và cam kết để 50% lao động nam được nghỉ thai sản vào năm 2025 và nâng lên 85% vào năm 2030.

Tuy nhiên, nhiều người Nhật Bản tỏ ra hoài nghi chính sách này. Ông Makoto Iwahashi, một thành viên của POSSE, liên đoàn lao động dành cho giới trẻ, cho biết dù kế hoạch có thiện chí thì nhiều nam giới Nhật Bản vẫn không dám nghỉ phép dài vì những hậu quả tiềm ẩn từ chủ lao động.

Theo một dự luật được quốc hội Nhật Bản thông qua vào năm 2021, đàn ông Nhật Bản được nghỉ phép 4 tuần thai sản và được hưởng mức lương lên tới 80% nhưng họ vẫn "sợ" rằng việc nghỉ phép có thể ảnh hưởng tiêu cực đến triển vọng thăng tiến hoặc vị trí công việc, Iwahashi nói.

"Điều chỉnh chế độ nghỉ thai sản cũng sẽ không khiến tỷ lệ sinh hiện nay thay đổi”, ông nhấn mạnh.

Hisakazu Kato, Giáo sư kinh tế tại Đại học Meiji ở Tokyo, cho biết trong những năm qua, trong khi các công ty lớn đã chấp nhận cho người lao động nghỉ phép theo quy định thì các công ty nhỏ hơn vẫn còn do dự.

Ông nói: "Các công ty nhỏ sợ rằng họ sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân công do người lao động nghỉ chăm con, và điều này gây áp lực lên những ông bố trẻ muốn nghỉ thai sản trong tương lai".

Tại một cuộc họp báo vào tuần trước, Thủ tướng Nhật Bản đã thừa nhận những lo ngại và cam kết sẽ xem xét cung cấp các khoản trợ cấp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Cơ hội cuối cùng

Vào năm 2022, số ca sinh mới ở Nhật Bản lần đầu tiên giảm xuống dưới 800.000 kể từ năm 1899. Đây là cột mốc mới nhất trong một xu hướng mà chính phủ Nhật Bản coi là ngày càng đáng báo động.

Tuần trước, Thủ tướng Kishida cảnh báo, "6 đến 7 năm tới sẽ là cơ hội cuối cùng để đảo ngược xu hướng tỷ lệ sinh đang giảm".

Anh Riki Khorana, 26 tuổi, dự định kết hôn vào tháng 6 tới, cho biết chi phí sinh hoạt cao là một trong những mối quan tâm lớn nhất của anh khi lập gia đình.

Làm kỹ sư tại một trong những tập đoàn lớn nhất của Nhật Bản ở trung tâm Tokyo, anh tự nhận mình là người có thu nhập tương đối cao, tuy nhiên anh cho biết hiện đang sống cùng bố mẹ ở Yokohama, thành phố lớn thứ hai của Nhật Bản ở phía nam Tokyo.

Sau khi kết hôn, anh sẽ dọn khỏi nhà của bố mẹ nhưng vẫn tiếp tục sống ở Yokohama do giá thuê nhà ở Tokyo quá cao.

Khorana có kế hoạch chỉ sinh 2 con nhưng anh sẽ cân nhắc sinh thêm nếu chính phủ có những chính sách hiệu quả hơn.

Tokyo là thành phố đắt đỏ thứ 9 đối với người nước ngoài sinh sống, theo khảo sát của công ty tư vấn Mercer (Mỹ).

"Đối với tôi, tôi cảm thấy mình không thể có nhiều hơn hai đứa con", anh nói. "Có những người có ít đảm bảo về tài chính nghĩ rằng họ không thể có nhiều hơn một đứa con".