Theo báo Wall Street Journal, Jack Ma trở lại vào thời điểm giới lãnh đạo Trung Quốc đang tìm cách lấy lại niềm tin của các doanh nhân, sau nhiều năm khu vực tư nhân bị kiểm soát chặt chẽ.

Sự trở lại của Jack Ma

Vào cuối năm 2020, việc ông Jack Ma (Mã Vân) gần như biến mất trước công chúng sau thông tin có mối quan hệ "cơm không lành canh không ngọt" với chính quyền đã trở thành chủ đề của nhiều đồn đoán.

Vì vậy một số ý kiến cho rằng thời gian ông ở nước ngoài là bằng chứng cho thấy sự bất ổn vẫn bao trùm lĩnh vực công nghệ ở Trung Quốc. 

Bà Xiaomeng Lu - giám đốc chuyên về công nghệ mới nổi và địa chính trị của Công ty tư vấn Eurasia Group - cho biết việc đồng sáng lập Alibaba "hồi hương" không hẳn là dấu hiệu cho thấy tình hình khó khăn đã đi qua.

"Sự trở lại của ông Jack Ma phù hợp với câu chuyện phục hồi kinh tế của Bắc Kinh (sau COVID-19). Nhưng tầm ảnh hưởng mang tính cơ cấu (của chính quyền) đối với hoạt động hằng ngày của doanh nghiệp mang tới rủi ro chính trị dài hạn", bà Lu giải thích.

Nguồn tin của Wall Street Journal cho biết ông Jack Ma đã dành phần lớn năm 2022 ở Nhật Bản, và trở về Trung Quốc trong những ngày gần đây.

Hôm 27-3, tỉ phú Trung Quốc đã đến thăm một trường học mà ông và các đối tác khác của Alibaba đã thành lập vào năm 2017 tại Hàng Châu, nơi đặt trụ sở của Alibaba.

Quỹ Jack Ma của vị tỉ phú này đã xác nhận thông tin trên, nhưng không bình luận gì thêm.

Trong một diễn biến khác cùng ngày, tân Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường bày tỏ lòng biết ơn tới lãnh đạo của các công ty đa quốc gia và những đại biểu nước ngoài khác tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc, vì những đóng góp của họ cho sự phát triển của quốc gia này.

Trước đó, hồi đầu tháng 3-2023, ông Lý đã dành phần lớn cuộc họp báo đầu tiên của mình để trấn an các doanh nhân về sự hỗ trợ của Bắc Kinh đối với khu vực tư nhân. Ông Lý khẳng định "cam kết của chính phủ về vấn đề này là rõ ràng và kiên định".

Trung Quốc đã nới tay cho khối tư nhân?

Trong bài bình luận đăng tải ngày 27-3 trên Thời báo Hoàn Cầu (Global Times), cựu tổng biên tập Hồ Tích Tiến của tờ báo này nhìn nhận việc ông Jack Ma trở về Trung Quốc thu hút dư luận là bởi trước đó đã có nhiều đồn đoán về khối tư nhân.

Ông Hồ nhận định niềm tin xã hội dành cho khối tư nhân đã suy giảm trong thời gian gần đây. Dù vậy, ông Hồ vẫn cho rằng cần kiên quyết hỗ trợ, giúp đỡ doanh nghiệp tư nhân về mọi mặt theo chủ trương của chính phủ.

Đáng chú ý, ông Hồ Tích Tiến khẳng định Chính phủ Trung Quốc "chưa bao giờ có ý định chèn ép doanh nghiệp tư nhân", hay thúc đẩy cái gọi là chương trình "Doanh nghiệp nhà nước lấn át, doanh nghiệp tư nhân thoái lui".

Dù vậy Wall Street Journal cho rằng ngay cả khi Bắc Kinh đang nới lỏng cho khối tư nhân, việc giám sát chặt chẽ hơn đã trở thành một tiêu chuẩn mới. Ranh giới giữa chính phủ và khu vực tư nhân ngày càng trở nên lu mờ.

Vào tháng 1 vừa qua, chính quyền Trung Quốc đã mua lại cổ phần của một công ty con của Alibaba.

Ngoài ra khi Trung Quốc tăng tốc để tự chủ trong các lĩnh vực như chất bán dẫn trước các lệnh trừng phạt của Mỹ, nhiều nhà đầu tư và công ty công nghệ Trung Quốc đã chuyển trọng tâm từ thương mại điện tử sang những lĩnh vực này.

Trung Quốc khám xét công ty Mỹ ở Bắc Kinh, bắt 5 nhân viên

Ngày 24-3, công ty thẩm định doanh nghiệp Mintz Group (Mỹ) cho biết chính quyền Bắc Kinh đã khám xét văn phòng của họ ở đây và bắt giữ 5 nhân viên Trung Quốc.