Con đường làng quanh co dẫn vào ngôi nhà cấp bốn cũ kỹ của cựu tử tù Hàn Đức Long - người bị tù oan 11 năm, nằm lọt thỏm dưới chân núi Đót (ở thôn Yên Lý, xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang).

Ông Hàn Đức Long: "11 năm tù oan, kinh tế gia đình kiệt quệ, nợ chồng chất"

Trong căn nhà nhỏ xuống cấp, chỉ có bộ bàn ghế nhỏ, chiếc giường, tủ gỗ. Chiếc tivi vợ chồng ông Long vay mượn mua từ năm 2017 đến nay cũng chưa thể trả nợ.

Khó ai có thể hình dung, 30 năm về trước, căn nhà này thuộc diện khang trang nhất trong thôn Yên Lý. Ông Long kể "trước khi bị bắt oan vào năm 2005, gia đình tôi thuộc hàng khá giả trong làng".

Thời đấy, ông còn sức trẻ, mạnh khỏe, thường xuyên xuống Hà Nội làm thợ xây, làm thuê. Ngoài ra, gia đình ông còn chăn nuôi lợn gà, trâu bò để tăng thêm thu nhập. "Mỗi ngày gia đình tôi cũng thu nhập hơn 350.000 đồng. Trong nhà có của ăn của để, còn cho người khác vay", ông Long kể.

Rồi tai họa ập đến, ông Long bị bắt oan, ngồi tù 11 năm, 4 lần bị tuyên án tử. "Thời gian tôi ngồi tù, cột trụ gia đình như đổ gãy, kinh tế kiệt quệ, đến nay vẫn nợ nần chồng chất", cựu tử tù nói.

"Tiếng chồng/cha hiếp dâm, giết người khiến vợ con tôi bị người đời khinh bỉ, mỉa mai, thậm chí còn bị vứt mảnh chai xuống ruộng, ném đá vỡ mái nhà...".

Các con ông vì thế phải bỏ học giữa chừng, đứa lớn vào Đà Nẵng làm thuê, đứa nhỏ xuống Hà Nội xách vữa kiếm tiền. Còn vợ ông là bà Nguyễn Thị Mai (sinh năm 1970) phải bỏ xứ đi làm phụ hồ, kiếm tiền kêu oan cho chồng.

11 năm, bà Mai "đội hàng trăm lá đơn đi gửi không sót cơ quan tố tụng hay cơ quan có thẩm quyền nào".

Để có thêm kinh phí kêu oan cho chồng, bà Mai phải bán hết lợn gà, trâu bò, vay mượn của anh em họ hàng.

"Vay vàng thời điểm ấy một chỉ khoảng 900.000 đồng nhưng giờ đã lên hơn 6 triệu đồng. Đến giờ, nhà tôi vẫn chưa thể trả nổi các khoản nợ này", bà Mai đưa tay quệt nước mắt, nói.

Cho đến năm 2016, niềm tin vào công lý, lòng kiên trì của vợ chồng ông Long được đền đáp. Sau 11 năm bị giam cầm, ông Long được trả tự do.

Năm 2017, TAND cấp cao tại Hà Nội đã tổ chức xin lỗi công khai cựu tử tù Hàn Đức Long.

Ông Hàn Đức Long mong nhận tiền bồi thường để chữa bệnh, trả nợ, sửa nhà

Khuôn mặt sầu não, dáng người gầy gò, chân bước khập khiễng, ông Hàn Đức Long đứng trước hiên nhà nhìn ra khoảng sân nhỏ vừa được các con góp tiền láng tạm bê tông.

Nhắc lại những ngày tháng trong tù, ông Long nói "đó là quãng thời gian đen tối, uất ức nhất trong cuộc đời", đến tận bây giờ đã được trả tự do nhưng "vẫn còn ám ảnh, khiếp sợ".

Ngày được tòa án xin lỗi công khai, ông Long mường tượng về khoản bồi thường có thể dùng để chữa bệnh, trả nợ, vực dậy kinh tế gia đình sau thời gian ròng rã trong chốn tù đày.

Nhưng 7 năm qua, ông cùng người thân lại tiếp tục hành trình yêu cầu bồi thường song vẫn chưa tìm được tiếng nói chung.

Theo ông Long, cuộc gặp đối thoại gần nhất vào tháng 8-2023, Tòa án cấp cao tại Hà Nội cho biết chỉ trả ông 260.000 đồng/ngày ngồi tù oan. Với tổng mức bồi thường hơn 1 tỉ đồng cho 11 năm ngồi tù oan, ông không đồng ý.

"Mặc dù đã có quy định mới về đền bù oan sai, tuy nhiên so với hơn 4.000 ngày bị giam, những đau đớn, nhục nhã mà tôi và vợ con đã phải chịu đựng thì số tiền này không thể bù đắp được", ông Long nói và mong cơ quan chức năng giải quyết, đảm bảo quyền lợi cho ông.

Hỏi ông Long về mức bồi thường ông yêu cầu như thế nào thì ông Long nói: "Tòa án thực hiện bồi thường cho những người bị tù oan như ông Nguyễn Thanh Chấn (ông Nguyễn Thanh Chấn ngồi tù oan 10 năm được bồi thường 7,2 tỉ đồng - PV)... như thế nào thì thực hiện với tôi như thế. Thời gian tôi ngồi tù còn lâu hơn những người này, nhưng bồi thường cho tôi ít hơn thì không thể chấp nhận".

"Tôi đòi tiền bồi thường về không phải để làm giàu. Ước nguyện lớn nhất những năm tháng cuối đời là sớm được nhận tiền oan sai để trả các khoản nợ, khám chữa bệnh, sửa sang lại nhà cửa và bù đắp thiếu thốn cho vợ con", ông Long bộc bạch.