Tổng thống Mỹ Joe Biden và cựu tổng thống Donald Trump được dự đoán sẽ tái đấu vào cuối năm 2024 - Ảnh: AFP
Mùa bầu cử sơ bộ Mỹ sắp chuyển sang giai đoạn cao điểm, với ba cuộc bầu cử qua hình thức họp kín (caucus) và bầu cử sơ bộ vào cuối tuần này, một cuộc bầu cử khác vào thứ hai (4-3) và sau đó là "siêu thứ ba" khi các cử tri ở 15 bang và một vùng lãnh thổ sẽ bỏ phiếu.
Do đó, đây là một cột mốc quan trọng trong cuộc đua vào Nhà Trắng 2024 với nhiều điểm đáng quan tâm.
Ngày siêu bận rộn
Trong lịch trình bầu cử sơ bộ ở Mỹ, đây là ngày có nhiều bang đi bỏ phiếu nhất. Thông thường 1/3 trong tổng số đại biểu tham dự đại hội Đảng Cộng hòa hoặc Đảng Dân chủ sẽ được bầu vào ngày "siêu thứ ba".
Tại cuộc đua của Đảng Cộng hòa, cuộc bỏ phiếu sẽ chọn ra 874 trong số 2.429 đại biểu, tương đương 36%. Khoảng 1/3 số đại biểu của Đảng Dân chủ cũng sẽ được quyết định vào ngày 5-3.
Các đại biểu này sẽ đại diện cho bang của họ tham dự đại hội đảng vào giữa năm nay để chọn ra ứng viên tham gia cuộc đua vào Nhà Trắng. Những cuộc đua cấp tiểu bang này giúp các ứng cử viên của hai đảng tập hợp những đại biểu cần thiết cho họ để giành được sự đề cử của đảng mình.
Đối với Đảng Cộng hòa, ứng viên sẽ cần tối thiểu 1.215 phiếu trong tổng số 2.429 đại biểu. Trong khi đó, ông Biden dường như nắm chắc đề cử của Đảng Dân chủ.
Đối với các ứng viên, kết quả tích cực trong ngày "siêu thứ ba" có thể tạo đà cũng như thu hút quyên góp tài chính cho cuộc đua, nhưng ngược lại cũng có thể rơi vào bế tắc.
"Nếu có một ứng cử viên dẫn đầu rõ ràng vào "siêu thứ ba", thường sau ngày này, ứng cử viên đó sẽ tiếp tục là người dẫn đầu và nhiều ứng viên khác sẽ từ bỏ cuộc đua" - bà Caitlin Jewitt, phó giáo sư khoa học chính trị tại ĐH Virginia Tech, nhận định trên Đài Al Jazeera.
Theo bà Jewitt, cả ông Trump và ông Biden đều thắng lớn tại ngày "siêu thứ ba" vào năm 2016, 2020 và giành đề cử của đảng mình.
Khó có bất ngờ
Đối với giới phân tích, kết quả cuộc đua sơ bộ dường như không còn nhiều bất ngờ. Các thăm dò cho thấy ông Trump rất có khả năng giành chiến thắng trong hầu hết, nếu không muốn nói là tất cả, các cuộc bỏ phiếu của Đảng Cộng hòa.
Trước đó, ông đã dễ dàng thắng tại các bang Iowa, New Hampshire, Nevada, Quần đảo Virgin thuộc Mỹ, South Carolina và Michigan.
Dù ứng viên Nikki Haley đã tuyên bố không bỏ cuộc sau những thất bại, nhưng cuộc đua giữa bà và ông Trump đang trở nên quá khập khiễng. Trong khi đó, cuộc đua bên Đảng Dân chủ còn im ắng hơn khi ông Biden có thể yên tâm với sự ủng hộ của đa số, ngoại trừ một vài phản đối không đáng kể.
"Năm nay nó (ngày "siêu thứ ba" - PV) ít quan trọng hơn nhiều. Nó có thể quan trọng vì bà Haley trụ đến cuối, nhưng ngoài điều đó ra, có vẻ như không thể tránh khỏi việc ông Biden và ông Trump sẽ giành được đề cử. Vì vậy, chúng tôi không mong đợi nhiều bất ngờ vào ngày "siêu thứ ba"" - bà Jewitt đánh giá.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng ông Trump vẫn chưa cầm chắc chiếc vé của Đảng Cộng hòa.
Chỉ một nửa đại biểu được chọn trong ngày "siêu thứ ba", vì vậy về mặt lý thuyết, một ứng viên không thể giành được đa số vào thời điểm đó. Vẫn có khả năng bà Nikki Haley và ông Ron DeSantis (thống đốc bang Florida) giành đủ số đại biểu ở bang Iowa, New Hampshire và một số bang khác để ngăn ông Trump giành được đề cử ngay cả khi ông thắng ở mọi bang trong ngày "siêu thứ ba".
Điểm yếu của ông Trump
Thành tích tốt hơn mong đợi của bà Haley trong cuộc bầu cử sơ bộ ở bang South Carolina đã bộc lộ những điểm yếu của ông Trump, nhất là nguy cơ mất phiếu của ông trong nhóm những đảng viên Cộng hòa truyền thống hơn và những cử tri ôn hòa hơn.
Một số chuyên gia cho rằng những cử tri đó có thể bị "dội" bởi chính sách cứng rắn của Trump về nhập cư và các vấn đề khác, cũng như luận điệu phân biệt chủng tộc của ông. Khả năng ông Trump bị kết án trong hàng loạt vụ kiện cấp bang và liên bang mà ông phải đối mặt cũng có thể khiến họ e ngại.
Cuộc thăm dò gần đây của Reuters/Ipsos cho thấy ông Trump đang có lợi thế hơn so với ông Biden, 37% so với 34%, và có thể thu hút đủ sự ủng hộ để giành chiến thắng. Tuy nhiên, vẫn còn 22% số người được hỏi cho biết họ muốn có một sự lựa chọn khác hoặc sẽ không bỏ phiếu, một nhóm có thể sẽ vẫn chưa quyết định cho đến ngày bầu cử.
Những bang nào sẽ bỏ phiếu?
Năm nay, khoảng 5 triệu cử tri ở 15 bang sẽ bỏ phiếu vào ngày "siêu thứ ba" gồm Alabama, Alaska, Arkansas, California, Colorado, Maine, Massachusetts, Minnesota, North Carolina, Oklahoma, Tennessee, Texas, Utah, Vermont và Virginia. Vùng lãnh thổ Samoa thuộc Mỹ cũng sẽ bỏ phiếu vào ngày này.
Thêm bang ở Mỹ loại ông Trump khỏi bầu cử sơ bộTiếp nối bang Colorado và Maine, thẩm phán ở bang Illinois phán quyết ông Trump sẽ bị loại khỏi cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa ở bang này vì cho rằng cựu tổng thống có vai trò trong vụ nổi loạn ở Điện Capitol năm 2021.