Tuy nhiên, việc quản lý tiêu dùng thức uống có cồn cho nhóm độ tuổi chưa đủ 18 trên các kênh thương mại điện tử (TMĐT), với hơn 500 nhãn hàng bia rượu các loại đang được đăng bán, lại khá lỏng lẻo.

Không chỉ vậy, nhiều mặt hàng quy định độ tuổi người mua hàng như thuốc lá, dược phẩm, game, sản phẩm người lớn... cũng chưa được kiểm soát chặt chẽ.

Chỉ hỏi "lấy lệ", không kiểm tra

Ghi nhận của chúng tôi tại các sàn TMĐT như Shopee, Tiki, Lazada... cho thấy các loại rượu bia được bày bán tràn lan, đa dạng chủng loại từ nội tới ngoại.

Theo số liệu thống kê của các sàn, hơn 500 nhãn hàng bia rượu các loại đang được đăng bán trên các sàn TMĐT, trong khi con số này ở các hệ thống siêu thị chỉ vào khoảng 60 nhãn hàng.

Trong khi đó, việc mua bán các loại đồ uống này cũng tiện lợi, đơn giản như các loại đồ uống thông thường khác.

Khi nhấn chọn các mặt hàng rượu bia, người mua chỉ nhận cảnh báo "Bạn phải ít nhất 18 tuổi để xem nội dung này". 

Sau khi nhấn vào ô "xác nhận", người mua dễ dàng thanh toán và không phải vượt qua bất cứ bước kiểm tra chứng minh độ tuổi nào.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện hãng bia Sabeco cho biết từ năm 2021, hãng bắt đầu tham gia bán hàng trên các kênh thương mại điện tử nhằm bắt kịp khuynh hướng tiêu dùng mua sắm trực tuyến, trong đó có mặt hàng đồ uống có cồn.

Tuy nhiên, sức mua thực sự bật tăng khi hãng này mở gian hàng chính hãng trên sàn TMĐT Shopee từ tháng 11-2023.

Nhờ các yếu tố tiện lợi, vận chuyển tận nhà, có nhiều chương trình khuyến mãi... nên sức mua được ghi nhận tăng khủng.

"Đây cũng là kênh bán hàng giúp chúng tôi mở rộng thị phần khi có thể dễ dàng tiếp cận người dùng trẻ. Có đến 85% giới trẻ tìm hiểu về sản phẩm thông qua nền tảng xã hội, sàn TMĐT hay website", vị này cho biết.

Cũng theo vị này, doanh nghiệp đã làm việc với các sàn TMĐT để đảm bảo rằng chỉ người dùng đăng nhập và xác nhận trên 18 tuổi mới có thể tìm kiếm và nhìn thấy các sản phẩm của hãng.

Ngoài ra, các phương tiện thanh toán bằng thẻ tín dụng, thẻ ngân hàng và ví điện tử phổ biến trên các sàn đều được xác thực về độ tuổi của chủ sở hữu.

Đại diện Shopee cũng cho biết sàn này đang áp dụng các hình thức kiểm soát đối với cả người mua lẫn người bán các sản phẩm đồ uống có cồn.

Theo đó, khi người mua tìm kiếm các sản phẩm thuộc ngành hàng "đồ uống có cồn", hệ thống sẽ tự động hiển thị thông báo yêu cầu xác nhận độ tuổi, phải trên 18 tuổi mới đủ điều kiện đặt mua các sản phẩm có cồn.

Người mua cũng được cảnh báo rằng đây là sản phẩm dành cho người trên 18 tuổi và khuyến cáo không được lái xe khi đã uống bia, rượu.

Với người bán, sàn sẽ tiến hành kiểm duyệt thông tin về nồng độ cồn và hạn sử dụng. Đối với rượu có nồng độ từ 5.5 trở lên, người bán cần cung cấp đủ hai loại chứng từ: giấy đăng ký kinh doanh và giấy phép kinh doanh rượu.

Cần tạo môi trường mua sắm an toàn

Theo dữ liệu về doanh số của các sản phẩm đồ uống có cồn trên Shopee, Lazada và Tiki vừa được công bố, doanh thu của ngành bia và rượu trên các sàn TMĐT tăng mạnh gần đây.

Cụ thể, theo Công ty phân tích dữ liệu YouNet ECI, doanh thu nhóm ngành hàng đồ uống có cồn trên các sàn TMĐT trong sáu tháng cuối năm 2023 đã tăng 12% so với sáu tháng đầu năm 2023, thời điểm rơi vào dịp Tết Nguyên đán.

Trong đó, các doanh nghiệp bia có kinh doanh trên các sàn đạt tổng doanh thu 351 tỉ đồng trong năm 2023.

Đặc biệt, nếu chỉ tính riêng sàn Shopee, tốc độ tăng trưởng của ngành hàng bia lên đến 154%, từ vỏn vẹn 34,9 tỉ đồng trong sáu tháng đầu năm đã vọt lên 88,7 tỉ đồng trong sáu tháng cuối năm 2023.

Ông Nguyễn Phương Lâm, trưởng bộ phận phân tích thị trường TMĐT của Công ty YouNet ECI, cho biết một trong những nguyên nhân thúc đẩy thị trường nước có cồn tăng trưởng kênh online là đến từ khách hàng Millennial hoặc gen Z.

Đối với những nhóm đối tượng này, sự nhanh chóng và tiện lợi sẽ là những nhu cầu thiết yếu. Đặc trưng của TMĐT là có thể đáp ứng được những nhu cầu này với những dịch vụ thanh toán không tiền mặt và giao hàng nhanh.

Vì thế, đây vẫn là nhóm khách hàng chính của mặt hàng nước có cồn trên kênh online.

Theo các chuyên gia bán lẻ, từ khi chuyển sang kênh TMĐT, các hãng bia đã không tiếc tiền tung ra những chiến dịch quảng cáo, chương trình khuyến mãi dồn dập thu hút khách hàng.

Khi kênh mua hàng này đang lớn mạnh, nhà bán hàng cần phải có biện pháp thông tin đầy đủ về sản phẩm để người dùng ra quyết định mua hàng và có ý thức về việc tiêu thụ thức uống có cồn.

"Ngoài ra, các chiến dịch tăng cường giáo dục và nhận thức về tiêu dùng an toàn là một phần không thể thiếu trong việc quản lý thức uống có cồn trên các kênh TMĐT nhằm nâng cao nhận thức về việc tiêu thụ có trách nhiệm và an toàn trong cộng đồng", một chuyên gia khuyến cáo.

Giám đốc một siêu thị ở TP.HCM cũng cho rằng người dân ngày càng có thói quen mua sắm trên sàn TMĐT với những mặt hàng không được bán cho người dưới 18 tuổi.

Do đó, các biện pháp kiểm soát tuổi cần được tăng cường để đảm bảo rằng chỉ những người đủ tuổi mới có thể truy cập và mua các sản phẩm có cồn.

Cùng với đó, cần có các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt để ngăn chặn việc bán hàng cho nhóm độ tuổi không phù hợp.

"Một trong những ưu tiên hàng đầu của các nhà quản lý kênh TMĐT là tạo ra một môi trường mua sắm an toàn, đặc biệt là đối với người mua dưới 18 tuổi. Và quy trình hiện nay là chưa đủ đảm bảo yêu cầu trên", vị giám đốc này nói.