Ngày 14-3, tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ năm 2024 tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra định hướng cho chỉ đạo điều hành, đó là: "5 tăng", "5 giảm", "5 tăng tốc, bứt phá".

Trong đó, yêu cầu phải tăng khả năng tiếp cận và hấp thụ tín dụng, nhất là đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ; giảm lãi suất cho vay; tăng công khai, minh bạch về lãi suất cho vay và chống tín dụng đen...

"Vay với lãi suất thấp được ít lắm"

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng đặt vấn đề với ngành ngân hàng là cần có các giải pháp gì để tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp và người dân? 

Đặc biệt là các giải pháp về lãi suất, thủ tục, hồ sơ vay vốn, tài sản bảo đảm, các biện pháp về bảo lãnh, các biện pháp về truyền thông, công nghệ... Các ngân hàng thương mại cần làm gì để bảo đảm tăng trưởng tín dụng cả năm khoảng 15% như Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã giao? 

Làm thế nào tiếp tục giảm lãi suất cho vay để hệ thống ngân hàng cùng chia sẻ khó khăn với người dân, doanh nghiệp?...

Chia sẻ với Tuổi Trẻ bên lề hội nghị, đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Thân - chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa - khẳng định những chỉ đạo liên quan đến chính sách tiền tệ, tháo gỡ khó khăn với doanh nghiệp cho thấy tâm huyết của Thủ tướng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp.

Tuy nhiên, theo ông Thân, dù Thủ tướng đã nhiều lần chỉ đạo phải tăng công khai minh bạch về lãi suất huy động, cho vay, giảm tiêu cực, lợi ích nhóm... nhưng việc thực hiện bên dưới vẫn còn nhiều vướng mắc, thậm chí còn tình trạng có nơi có lúc nhũng nhiễu, nhiêu khê nên nhiều doanh nghiệp không thể tiếp cận được tín dụng với gói lãi suất thấp.

Theo ông Thân, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa tuy không có tài sản đảm bảo, lại có đơn hàng tốt. Tuy nhiên, việc tiếp cận vốn vay gặp rất nhiều khó khăn do có những rào cản như tài sản đảm bảo. 

Ngân hàng cho biết lãi suất cho vay bình quân là 6,4%, nhưng thực tế nhiều khoản vay vẫn từ 10-12%, đặc biệt là khoản vay cũ vẫn không giảm, khó vay vốn.

"Phản ánh từ các doanh nghiệp cho thấy các gói vay với lãi suất 6,4% được ít lắm. Thậm chí, doanh nghiệp nhỏ và vừa có tài sản thế chấp nhưng vẫn khó vay, trong khi ngành ngân hàng bị ứ đọng 14 triệu tỉ là rất đáng tiếc. 

Ngân hàng không thể hạ quy chuẩn nhưng phải có giải pháp như có chính sách tài khóa để hỗ trợ, đẩy mạnh việc thanh tra, kiểm tra, có sự tham gia của hiệp hội, doanh nghiệp nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch" - ông Thân bày tỏ.

Cùng chung nỗi niềm, ông Lê Tiến Trường - chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) - bày tỏ sốt ruột khi lãi suất vay hiện vẫn ở mức 7-9%, trong khi các quốc gia xuất khẩu dệt may cạnh tranh với Việt Nam chỉ ở mức 3,5%. 

Dẫn tới tại Vinatex, lãi suất phải trả cho các ngân hàng năm 2023 tăng 10% so với năm 2022, trong khi tổng dư nợ giảm 11%, tức là giá vốn đắt hơn.

Đáng nói hơn, ngành sợi hiện đang trong tình cảnh thua lỗ, ngân hàng lại thông báo cắt giảm hạn mức cho vay hoặc yêu cầu có tài sản đảm bảo 100% với khoản vay ngắn hạn. Ông Trường lo ngại thực tế này dẫn tới nguy cơ "mất đi ngành sợi", nếu không có sự hỗ trợ của ngân hàng, Chính phủ.

Cần sự chung tay của nhiều bộ, ngành

Cũng tại hội nghị, Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết đến ngày 29-2, tín dụng nền kinh tế giảm 0,72% so với cuối năm 2023, song tốc độ giảm của tháng 2 đã chậm lại (-0,05%) so với tháng 1 (-0,6%). 

Một trong những lý do là một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa có quy mô vốn nhỏ, năng lực hạn chế, thiếu phương án kinh doanh khả thi

Ông Phạm Đức Ấn - chủ tịch HĐTV Agribank - cũng thừa nhận ngoài sức cầu yếu, người dân thắt chặt chi tiêu, tín dụng tăng trưởng chậm còn do thủ tục cho vay thiếu cởi mở hoặc yêu cầu chặt chẽ về tài sản đảm bảo. 

Tuy nhiên, theo ông Ấn, các ngân hàng thương mại cạnh tranh, giảm lãi suất với các khoản vay mới nên có khả năng doanh nghiệp dịch chuyển vay từ ngân hàng này sang ngân hàng khác, đảo nợ cũ thành nợ mới.

Các vướng mắc pháp lý liên quan tới bất động sản, thủ tục đầu tư xây dựng... cũng khiến tăng trưởng tín dụng giảm.

Do đó, theo ông Nguyễn Quốc Hùng - tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng, nếu chỉ có sự nỗ lực riêng của ngành ngân hàng là chưa đủ, cần sự chung tay, tháo gỡ khó khăn của các bộ, ngành, địa phương để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng.

Theo đó, cần triển khai đồng bộ các giải pháp phục hồi kinh tế như đẩy mạnh xúc tiến thương mại, hoàn thuế giá trị gia tăng, đẩy mạnh đầu tư công, kích cầu tiêu dùng. 

Gắn với đó là tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp về pháp lý, đặc biệt về đất đai, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư mới, mở rộng sản xuất kinh doanh, đơn giản hóa quy trình đầu tư, thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động của các quỹ bảo lãnh tín dụng...

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, phó chủ tịch HĐQT HDBank, cũng cho rằng tăng trưởng tín dụng nên đi đôi với xem xét chính sách miễn giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất; điều chỉnh biểu thuế suất thu nhập cá nhân để "khoan sức dân", tăng khả năng tiêu dùng. 

Đặc biệt, cần quyết liệt triển khai các biện pháp tháo gỡ vướng mắc thủ tục giấy phép dự án thuộc các lĩnh vực bất động sản, sản xuất kinh doanh; sớm khôi phục niềm tin để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển bền vững...

Ông Lê Hoàng Châu - chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM - cũng kiến nghị cần tập trung tháo gỡ vướng mắc lớn nhất hiện nay với dự án bất động sản là vấn đề pháp lý. "Việc tháo gỡ này sẽ giúp cho các dự án tiếp cận tín dụng tốt hơn, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng tiêu dùng bất động sản", ông Châu khẳng định.