Thứ 4 tuần trước, Elon Musk đã tỏ thái độ thách thức khi đứng trước các nhân viên tại nhà máy Tesla ở ngoại ô Berlin và tuyên bố: “Không ai có thể ngăn cản chúng ta”. Trước đó, nhà máy này đã bị những kẻ đốt quá, đốt cột điện cao thế, khiến hoạt động sản xuất rơi vào bế tắc. Tuyên bố của Musk đưa ra trước các công nhân đang ngồi trong những chiếc lều khổng lồ được đặt bên cạnh nhà máy.
Nhưng tờ NYTimes tỏ ra nghi ngờ về tuyên bố của Elon Musk. Liệu có đúng “không ai có thể ngăn cản Tesla” như Musk nói?
Doanh số bán ô tô của công ty không còn tăng trưởng với tốc độ chóng mặt nữa. Xe của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc và các thương hiệu lâu đời như BMW và Volkswagen đang tràn ngập thị trường ô tô điện. Trong khi đó, Tesla lại chậm chạp trong việc tung ra các mẫu xe mới.
Nhiều dự án mạo hiểm khác của Musk, cùng xu hướng công khai đưa ra những tuyên bố chính trị phân cực và tấn công những người mà ông không đồng tình, đã đặt ra câu hỏi về việc Musk đang tập trung vào việc quản lý Tesla như thế nào?
Phố Wall thì ngày càng bày tỏ lo ngại về công ty: Giá cổ phiếu của Tesla đã mất 1/3 giá trị trong năm nay ngay cả khi các chỉ số chứng khoán lớn đều đạt mức cao kỷ lục. Đáng nói, riêng trong 2 tuần đầu tiên của năm 2024, vốn hóa của Tesla đã bị thổi bay tới 94 tỷ USD.
Eric Talley, giáo sư tại Trường Luật Columbia, người tập trung vào luật doanh nghiệp, quản trị và tài chính cho biết: “Đặt cược vào Tesla luôn là đặt cược vào Elon Musk”.
Trong một cuộc phỏng vấn với cựu người dẫn chương trình truyền hình Don Lemon được phát trực tuyến vào thứ hai, Musk thậm chí phủ nhận việc giá cổ phiếu của công ty giảm như một phần của chu kỳ.
Musk nói: “Cổ phiếu thì vẫn lên xuống, nhưng điều thực sự quan trọng là chúng tôi tạo ra và cung cấp những sản phẩm tuyệt vời”.
Việc ngừng sản xuất kéo dài một tuần tại nhà máy của Tesla ở Grünheide, lần thứ hai trong năm nay, chỉ là một bước lùi tạm thời. Nhưng sự sụt giảm giá cổ phiếu cho thấy các nhà đầu tư đang đánh giá lại triển vọng dài hạn của Tesla và không còn chắc chắn rằng công ty này một ngày nào đó sẽ thống trị ngành dù hiện tại Tesla vẫn có giá trị cao hơn bất kỳ nhà sản xuất ô tô nào khác.
Cũng phải thừa nhận rằng, Musk có nhiều công lao khi thúc giục các nhà sản xuất ô tô khác tập trung vào ô tô điện, chứng tỏ rằng chúng thiết thực, mang lại lợi nhuận và thú vị. Bằng chứng là, xe thể thao đa dụng Model Y của Tesla là loại xe bán chạy nhất trên thế giới vào năm ngoái.
Nhưng Tesla vẫn chưa bổ sung mẫu xe dành cho thị trường đại chúng nào kể từ khi Model Y được bán ra vào năm 2020. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như BYD, SAIC và Geely Auto thì đang tung ra hàng chục mẫu xe mới.
Các nhà phân tích cho biết Cybertruck của Tesla, một mẫu xe bán tải tương lai được bán với số lượng hạn chế vào năm ngoái, có thể sẽ thu hút một nhóm người mua tương đối hẹp nhờ mức giá cao và thiết kế độc đáo. Và mặc dù Tesla đang nghiên cứu một chiếc ô tô điện có giá khoảng 25.000 USD nhưng dự kiến mẫu xe đó sẽ không được bán với số lượng lớn cho đến năm 2026.
Michael Lenox, giáo sư quản trị kinh doanh tại Đại học Virginia, người nghiên cứu các ngành đang trải qua biến động công nghệ cho biết: “Tôi hơi ngạc nhiên vào thời điểm này”.
Tesla đã nhiều lần điều chỉnh giá để đáp ứng nhu cầu, giảm giá để thúc đẩy doanh số bán hàng và sau đó đôi khi lại tăng giá. Trong khi việc cắt giảm đã giúp ô tô điện có giá cả phải chăng hơn, các nhà phân tích cho rằng chiến lược này đã làm xói mòn lợi nhuận của công ty mà không giúp ích nhiều cho tăng doanh thu. Việc giảm giá cũng khiến giá trị bán lại của xe Tesla giảm mạnh, vì không ai trả nhiều tiền hơn cho một chiếc xe cũ hơn xe mới.
Chiến lược này khiến những người mua tiềm năng luôn trong tâm thế “chờ đợi một món hời hơn”, Gary Black, đối tác quản lý của Future Fund cho biết trên X. Ông Black, người có hơn 400.000 người theo dõi trên X – công ty mà Musk sở hữu từ lâu đã luôn lạc quan với Tesla. Nhưng quỹ gần đây đã bán một số cổ phần của mình trong công ty.
Tesla phải đối mặt với sự cạnh tranh đặc biệt gay gắt ở Trung Quốc, thị trường ô tô lớn nhất thế giới, nơi hơn 1/3 doanh số bán ô tô mới là xe điện. BYD đã vượt Tesla về doanh số bán xe điện toàn cầu trong ba tháng cuối năm 2023 với nhiều dòng xe sedan, xe thể thao đa dụng và xe cỡ nhỏ giá rẻ. Mẫu Seagull của hãng được bán với giá dưới 12.000 USD ở Trung Quốc.
Ngay cả sau khi Tesla giảm giá, những chiếc sedan Model 3 và SUV Model Y được sản xuất tại nhà máy ở Thượng Hải vẫn đắt hơn nhiều mẫu xe Trung Quốc. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu và Trung Quốc cũng đang giới thiệu các loại xe điện mới với tốc độ chóng mặt. Theo HSBC, hơn 150 chiếc sẽ được bán vào cuối năm nay.
“Đồng thời, Tesla không có vị thế tốt để cạnh tranh trên thị trường xe sang vì xe của họ không cung cấp nhiều tiện nghi như những chiếc xe được sản xuất bởi những hãng như BMW hay Mercedes-Benz”, John Helfton, trợ lý giáo sư quản lý kỹ thuật tại trường Đại học George Washington đồng thời là người nghiên cứu thói quen mua xe của người Trung Quốc cho biết.
Ông Helfton nói: “Ở Trung Quốc, có quá nhiều lựa chọn tuyệt vời đến nỗi Tesla chỉ rơi vào phân khúc sản phẩm tầm trung. Đó là một chiếc xe có giá quá cao so với những sự sang trọng mà nó có thể cung cấp cho khách hàng”.
Đáng nói, Tesla vẫn chưa cho các nhà đầu tư biết họ sẽ lấy lại chỗ đứng ở Trung Quốc như thế nào, nơi tạo ra phần lớn doanh thu cho hãng. “Họ sẽ có thể làm gì hơn ngoài việc giảm giá để duy trì hoạt động vào năm 2024 không?”, Tu Le, giám đốc điều hành của Sino Auto Insights, một công ty nghiên cứu đặt câu hỏi. “Hơn nữa, công cụ giảm giá đã mất tác dụng”.
Helfton cho biết, thái độ coi thường cách làm việc đã có từ lâu của Musk, cũng như việc ông yêu thích những thách thức kỹ thuật lớn, đã khiến Tesla gặp khó khăn trong việc đưa ra các sản phẩm mới một cách nhanh chóng. Cybertruck là một ví dụ. Chiếc xe được làm bằng thép không gỉ, có khả năng chống gỉ tốt hơn thép thông thường nhưng rất khó gia công. Chiếc xe tải này đến chậm hơn hai năm so với kế hoạch và chiếm dụng những nguồn lực lẽ ra có thể được sử dụng cho những sản phẩm có sức hấp dẫn rộng rãi hơn.
Helfton nói: “Tesla có thể làm tốt hơn nhiều so với hiện tại nếu họ bớt quyết liệt hơn trong việc cố gắng làm mọi thứ mới mẻ”.
Nhưng làm những điều mới lạ lại luôn là điều khiến Musk phấn khích. Cũng trong bài phỏng vấn hôm thứ 2, Musk hào hứng chia sẻ về phiên bản cải tiến của chiếc xe thể thao Roadster của công ty mà ông cho biết Tesla dự định tung ra thị trường vào cuối năm nay. Ông nói, phương tiện này sẽ kết hợp công nghệ của Tesla và công ty tên lửa SpaceX “để tạo ra thứ gì đó không thực sự là một chiếc ô tô”.
Tại châu Âu, Model Y là mẫu xe điện bán chạy nhất năm ngoái. Nhưng theo Schmidt Automotive Research, Volkswagen và các thương hiệu Audi, Skoda và SEAT cùng nhau bán được nhiều xe điện hơn Tesla trên lục địa này. Doanh số bán Model Y đã giảm vào cuối năm sau khi Đức và các nước khác cắt giảm trợ cấp.
Tesla cũng có thể phải chịu những hạn chế mà Liên minh châu Âu đang xem xét áp đặt đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Tất cả các mẫu sedan Model 3 bán ở châu Âu và Model Y tay lái bên phải cho Anh đều được nhập khẩu từ Thượng Hải. Theo Schmidt, Tesla chiếm 1 trong 4 chiếc ô tô do Trung Quốc sản xuất được nhập khẩu vào châu Âu.
Matthias Schmidt, người sáng lập công ty nghiên cứu cho biết: “Điều này sẽ thu hẹp tỷ suất lợi nhuận ấn tượng nhưng vẫn tạo ra một sân chơi bình đẳng hơn cho các nhà sản xuất ô tô châu Âu đang sản xuất tại địa phương”. Ông lưu ý rằng Pháp đã tiến thêm một bước nữa về chính sách bảo hộ bằng cách hạn chế trợ cấp của chính phủ cho việc mua xe điện đối với những xe được sản xuất tại Liên minh Châu Âu. Ý đã ra dấu hiệu cho thấy họ có thể làm điều tương tự.
Bản thân Musk cũng là một nguồn gốc của sự không chắc chắn. Vào tháng 1, một thẩm phán ở Delaware đã bác bỏ gói trả lương trị giá hơn 50 tỷ USD của ông, nói rằng ban giám đốc Tesla đã sử dụng một quy trình thiếu sót trong việc thương lượng khoản thưởng cho ông. Đáp lại, ông Musk đe dọa sẽ chuyển đăng ký công ty của Tesla từ Delaware sang Texas.
Hội đồng quản trị của Tesla vẫn chưa tiết lộ gói trả lương mới cho Musk và ông đe dọa sẽ theo đuổi các dự án kinh doanh mới chưa xác định bên ngoài Tesla trừ khi ông được trao quyền kiểm soát 25% công ty. Ông hiện sở hữu khoảng 13%.
Chuyến thăm bất ngờ của Musk tới Grünheide được cho là đúng thời điểm và nó giúp cho các nhân viên ở Đức bớt lo lắng, để thấy rằng ông vẫn cam kết với công ty và nhà máy. Nhà máy này đang sản xuất khoảng 300.000 ô tô mỗi năm nhưng đặt mục tiêu mở rộng con số đó lên tới một triệu chiếc.
Khi được các phóng viên hỏi liệu ông có ý định bám sát kế hoạch đó hay không, Musk trả lời: “Có, hoàn toàn có”.
Theo: NYTimes