Bị cáo Trương Mỹ Lan bị đề nghị mức án tử hình cho 3 tội danh "tham ô tài sản", "vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng", "đưa hối lộ". Viện kiểm sát đề nghị HĐXX buộc Trương Mỹ Lan bồi thường cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) hơn 677.000 tỉ đồng.

Đầu tiên, lần lượt 5 luật sư đã bào chữa cho bị cáo Trương Mỹ Lan, gồm các luật sư: Phan Trung Hoài, Phan Minh Hoàng, Nguyễn Huy Thiệp, Giang Hồng Thanh, Trương Thanh Đức.

Đề nghị xem xét lại tội danh tham ô tài sản, đưa hối lộ

Về tội danh của bị cáo Trương Mỹ Lan, luật sư Phan Trung Hoài cho rằng cần làm rõ hành vi tham ô tài sản của bị cáo Lan. Theo ông, cơ quan tiến hành tố tụng phải chứng minh Trương Mỹ Lan là người có chức vụ, quyền hạn và có trách nhiệm quản lý đối với tài sản mà họ chiếm đoạt.

Đồng thời, ông Hoài cũng đề nghị HĐXX thận trọng xem xét lại việc quy buộc tội danh "tham ô tài sản" bị tách ra thành tội danh độc lập do thời điểm phát sinh hiệu lực của bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), vì về bản chất và hành vi của Trương Mỹ Lan được xác định là cùng phương thức, thủ đoạn phạm tội (nếu có) xuyên suốt trong 10 năm.

Theo cáo trạng, hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan chia làm 2 giai đoạn: từ ngày 1.1.2012 - 31.12.2017, bị cáo vi phạm quy định về hoạt động của ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, gây thiệt hại hơn 64.000 tỉ đồng; giai đoạn từ ngày 1.1.2018 - 7.10.2022, bị cáo Trương Mỹ Lan tham ô tài sản hơn 304.000 tỉ đồng nợ gốc, và hơn 129.000 tỉ đồng lãi phát sinh từ nợ gốc, sau khi trừ giá trị tài sản đảm bảo cho các khoản vay.

Thảo Nhân

Lý do tách 2 giai đoạn, Viện KSND tối cao nêu bị cáo Trương Mỹ Lan và đồng phạm thực hiện hành vi phạm tội trong thời gian dài, trong khi bộ luật Hình sự có sự thay đổi cơ bản về đường lối xử lý về thời điểm trước và sau ngày 1.1.2018. Tức, hành vi phạm tội xảy ra trước ngày 1.1.2018, xử lý theo điều khoản tương ứng là điều 179 "vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng"; hành vi phạm tội xảy ra sau 1.1.2018, xử lý theo điều khoản tương ứng là tội "tham ô tài sản". Đồng thời, Viện kiểm sát đã có xem xét đến nguyên tắc có lợi cho bị cáo.

Về tội đưa hối lộ, theo các luật sư, lời khai của các bị cáo Trương Mỹ Lan, Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước) và Võ Tấn Hoàng Văn (cựu Tổng giám đốc SCB) không phù hợp với nhau. Hơn nữa, ngoài lời khai của cựu Tổng giám đốc SCB Võ Tấn Hoàng Văn thì không có chứng cứ khác chứng minh bị cáo Lan đã chỉ đạo Văn đưa 5,2 triệu USD cho Đỗ Thị Nhàn. Hơn nữa, lời khai của Văn cũng không có chứng cứ nào khác chứng minh lời khai đó là đúng sự thật, đồng thời tính khách quan của lời khai này cần được đánh giá lại. Vì vậy, các luật sư đề nghị HĐXX xem xét lại cáo buộc thân chủ tội đưa hối lộ.

Đề nghị xác định lại thiệt hại

Ngoài tội danh, các luật sư của bị cáo Trương Mỹ Lan cũng lần lượt trình bày về bối cảnh, nguyên nhân xảy ra vụ án, rằng bản thân bị cáo và gia đình có nhiều nỗ lực, tâm huyết, trí tuệ và dùng tài sản tái cơ cấu SCB. Đáng tiếc là không thành công.

Bên cạnh đó, bị cáo Lan đã nhìn nhận trách nhiệm của bản thân; xét nhân thân bị cáo và gia đình có nhiều đóng góp cho sự phát triển của TP.HCM, Việt Nam; gia đình tự nguyện dùng toàn bộ tài sản, phối hợp cơ quan tiến hành tố tụng, khắc phục giải quyết hậu quả trong vụ án. Vì vậy, các luật sư đề nghị HĐXX xem xét để có chính sách khoan hồng, nhân đạo đối với bị cáo này.

Đối với thiệt hại vụ án, các luật sư đề nghị HĐXX xem xét cách xác định lại thiệt hại của vụ án. Theo luật sư, SCB ký hợp đồng thuê Công ty thẩm định giá Hoàng Quân để định giá tài sản của ngân hàng nhằm xác định giá trị tài sản đảm bảo, nhưng chính SCB đã phủ nhận nhiều kết quả của công ty này. Trong 726 mã tài sản đảm bảo cho các khoản vay được Công ty thẩm định giá Hoàng Quân định giá, thì SCB chỉ chấp nhận 520 mã tài sản, chưa kể hàng trăm mã tài sản khác công ty này không chịu định giá vì cho rằng không đủ điều kiện pháp lý, không thuộc phạm vi định giá lại.

"Việc xác định thiệt hại dựa trên nguyên tắc lấy dư nợ trừ đi giá trị tài sản đảm bảo, song lại loại trừ một số tài sản đảm bảo khiến bà Lan phải chịu trách nhiệm với số thiệt hại cao hơn rất nhiều so với sai phạm bị cáo buộc", luật sư Giang Hồng Thanh nói.

Cũng theo ông Thanh, chứng thư thẩm định giá của Công ty Hoàng Quân hiện là văn bản duy nhất cơ quan tố tụng dùng để xác định thiệt hại. Trong khi đó chứng thư thẩm định giá đối với bất động sản có giá trị trong vòng 6 tháng, động sản là 3 tháng - tức tính đến thời điểm hiện nay đã hết hiệu lực, không có ý nghĩa trong việc làm căn cứ tính thiệt hại. "Nếu tính đúng, tính đủ thì số thiệt hại của vụ án sẽ không nhiều như vậy hoặc có thể không gây thiệt hại", ông Thanh nói.

Xin gỡ phong tỏa tòa nhà 19 - 25 Nguyễn Huệ

Tự bào chữa bổ sung, bị cáo Trương Mỹ Lan trình bày bản thân cảm thấy có trách nhiệm, khi tham gia tái cơ cấu SCB, làm các nhân viên SCB vô tình phạm tội. "Tôi cùng chịu trách nhiệm với anh em, tôi không có quanh co", bị cáo Lan trình bày.

Về khắc phục hậu quả vụ án, bị cáo Lan nêu giai đoạn bị tạm giam, bà "đề nghị luật sư liên hệ với các nhà đầu tư tiếp tục tham gia tái cơ cấu SCB, có điều họ nói phải gặp tôi". Bị cáo Lan nhiều lần nhắc đến việc có tổ chức tài chính, nhà đầu tư sẽ tham gia vào khắc phục hậu quả vụ án, thì HĐXX cắt ngang bị cáo và nhấn mạnh "nếu có HĐXX tạo điều kiện ngay".

Sau đó bị cáo Trương Mỹ Lan trình bày thêm về quá trình hình thành, phát triển Vạn Thịnh Phát, dùng mọi sức lực, tài chính để tái cơ cấu SCB, đồng thời đề nghị HĐXX xem xét lại thiệt hại của vụ án, kết quả giám định lại của Công ty thẩm định giá Hoàng Quân để xác định giá trị thật tài sản đảm bảo...

Song, HĐXX nêu những nội dung trên, trong quá trình bào chữa, 5 luật sư của bị cáo đã trình bày, vì vậy HĐXX yêu cầu các luật sư trao đổi lại với bị cáo Trương Mỹ Lan để trình bày những nội dung mới và HĐXX sẽ cho bị cáo tự bào chữa sau cùng.

Sau đó, bị cáo Lan trình bày bổ sung về việc tòa nhà 19 - 25 Nguyễn Huệ (Q.1, TP.HCM). Theo bị cáo, căn nhà này được mẹ mua cho con bị cáo. Nay mẹ bà đã mất nên bà muốn giữ căn nhà này cho các con. Vì vậy, ngoài việc đề nghị giải tỏa kê biên căn biệt thự cổ 112 Võ Văn Tần (Q.3, TP.HCM) để bảo tồn di tích lịch sử, bà đề nghị giải tỏa kê biên tòa nhà 19 - 25 Nguyễn Huệ. Đồng thời, về tòa nhà 19 - 25 Nguyễn Huệ, bị cáo cho SCB thuê hơn 1 năm nay nhưng SCB không trả tiền, nên đề nghị HĐXX xem xét thu hồi tiền thuê để khắc phục hậu quả trong vụ án. Hiện tòa nhà 19 - 25 Nguyễn Huệ đang là trụ sở chính của SCB.