Theo truyền thông Nga, các tay súng được xác định ban đầu là người nhập cư từ Tajikistan, một nước cộng hòa thuộc Liên Xô, nằm ở khu vực Trung Á và có chung đường biên giới với Afghanistan.
Ước tính có khoảng 1,5 triệu người Tajikistan di cư sang Nga để tìm kiếm cơ hội việc làm, nhiều người trong số đó có được quốc tịch Nga. Theo số liệu từ Statista, Tajikistan là quốc gia có số lượng người nhập cư vào Nga cao nhất, với khoảng 186.600 người vào năm 2022.
Các chuyên gia đang tìm kiếm lý do chính xác để giải thích nguyên nhân cho hành động nhằm vào Nga của IS, và tại sao cuộc khủng bố này lại có liên quan đến Tajikistan, mà không phải một quốc gia nào khác.
Theo Hãng tin Reuters và AP, nguyên nhân của vụ khủng bố lần này có thể xuất phát từ nhiều lý do, thậm chí liên quan đến cả các yếu tố lịch sử và ý thức hệ.
Tổ chức IS từ lâu đã coi các cuộc tấn công nhằm vào các địa điểm ở xa là một phần không thể thiếu trong các kế hoạch cực đoan của nhóm này. Nga chắc chắn là một trong số những mục tiêu hàng đầu mà IS nhắm đến.
Trong 18 tháng qua, IS đã nỗ lực tuyển mộ các binh sĩ mới ở Trung Á thông qua chi nhánh ISIS-K. Ngoài ra, ISIS-K cũng là nhóm hoạt động tích cực nhất của IS, chủ yếu ở khu vực Afghanistan, Iran và Trung Á.
Các binh sĩ mới thông thường là người biết tiếng Nga hoặc thậm chí là công dân Nga, vì những tân binh này có thể dễ dàng tiếp cận khu vực mục tiêu ở Matxcơva, mang đến nhiều cơ hội tấn công mới.
Theo các nhà phân tích, nhóm người gốc Tajikistan được xem là một trong những đối tượng tham gia các cuộc tuyển binh của ISIS-K tại khu vực này. Họ là những người quen thuộc với Nga, đồng thời lại sinh sống ở khu vực thuộc phạm vi hoạt động của ISIS-K.
Điều này có thể giải thích lý do tại sao những nghi phạm trong vụ tấn công Matxcơva ngày 22-3 lại là người gốc Tajikistan.
"Chúng tôi biết rằng tội ác do những kẻ Hồi giáo cực đoan, với hệ tư tưởng mà thế giới Hồi giáo đã đấu tranh chống lại trong nhiều thế kỷ qua, thực hiện"
Theo báo New York Times, ISIS-K được thành lập vào năm 2015 bởi các thành viên bất mãn của Taliban ở Pakistan.
Ông Colin P. Clarke - nhà phân tích chống khủng bố tại Soufan Group, một công ty tư vấn an ninh có trụ sở tại New York (Mỹ) - nhận định với New York Times rằng ISIS-K đã tập trung vào Nga trong hai năm qua và "ISIS-K cáo buộc Điện Kremlin có tội với người Hồi giáo, ám chỉ sự can thiệp của Matxcơva ở Afghanistan, Chechnya và Syria".
Trước vụ tấn công đẫm máu nhà hát Crocus City Hall, IS cũng đã lên tiếng nhận trách nhiệm các cuộc tấn công khác nhắm vào người Nga. Chẳng hạn, vào tháng 10-2015, IS đã tiến hành các cuộc khủng bố ở Nga, bao gồm vụ bắn rơi một máy bay chở khách của Hãng hàng không Metrojet tại khu vực bán đảo Sinai (Ai Cập), khiến 224 người thiệt mạng, hầu hết là du khách Nga trở về từ Ai Cập.
Trước đó, IS còn mâu thuẫn với Nga trong nội chiến Syria. Nga ủng hộ và viện trợ cho Chính phủ Syria dưới thời Tổng thống Bashar al-Assad, trong khi IS là một trong những nhóm cực đoan chống lại chính quyền này.
Theo báo Guardian (Anh), Matxcơva là một phần trong liên minh rộng lớn hơn của các lực lượng Thiên Chúa giáo và Cơ Đốc giáo phương Tây tham gia vào cuộc chiến chống lại Hồi giáo kéo dài 1.400 năm.
Do đó khi thừa nhận trách nhiệm trong vụ tấn công Matxcơva ngày 22-3, IS cũng tuyên bố rằng chúng muốn giết người theo Cơ Đốc giáo (Christian).
Gần đây, các vụ ám sát của ISIS-K làm suy yếu sự cai trị của Taliban ở Afghanistan. Trong khi đó, các quan chức Mỹ cũng cảnh báo về các cuộc tấn công có thể xảy ra với nước Mỹ trong những tháng tới.
Sự hồi sinh của ISIS-K làm rung chuyển Taliban và cả nước Mỹ