Mỗi sáng, CEO Airbus Guillaume Faury lại lướt xem dữ liệu không lưu toàn cầu trước khi làm việc với các hãng hàng không, nhà cung cấp và những công ty cho thuê máy bay nhằm giữ việc giao máy bay diễn ra liên tục, ngay cả trong giai đoạn khủng hoảng tồi tệ nhất.

Mặc dù những con số rất tồi tệ nhưng cách tiếp cận tỉ mỉ này cho Faury một cái nhìn chân thật nhất về ngành công nghiệp hàng không và cuộc sống sau đại dịch. Có một điều rõ ràng hơn: Những cách thức du lịch về cơ bản đã thay đổi và các yêu cầu với máy bay cũng vậy. 

Những chiếc máy bay cỡ lớn phục vụ cho các hành trình dài sẽ là những chiếc cuối cùng quay lại bầu trời khi các hãng hàng không ưu tiên các chặng bay ngắn hơn với những dòng máy bay nhỏ, tiết kiệm nhiên liệu. Xu hướng này có thể tạo thuận lợi cho Airbus – công ty vẫn đang mở rộng dòng máy bay A320 và hiện đang cân nhắc dòng máy bay chạy hydrogen cho những khoảng cách ngắn hơn vào năm 2035.

Trong khi đó, Boeing – đối thủ của họ hiện vẫn đang chịu rắc rối bởi hạn chế bay với dòng 737 Max sau 2 tai nạn chết người và một cỗ máy kiếm tiền khác là 787 Dreamliner vướng lỗi sản xuất. Công ty này cũng đang nỗ lực cho ra mắt dòng máy bay thân rộng 777X – tuy nhiên kế hoạch này đã bị trễ 3 năm. Khách hàng là các hãng hàng không thờ ơ với các dòng máy bay cỡ lớn bởi họ không còn đủ khả năng lấp dầy hành khách giữa bối cảnh du lịch bị đình trệ trong suốt hơn 1 năm nay.

"Chúng tôi khá may mắn khi những thay đổi tới từ đại dịch lai phù hợp với dây chuyền sản xuất hiện tại", Faury nói.

Cuộc cạnh tranh giữa Boeing và Airbus từ lâu đã chứng kiến lợi thế luôn nghiêng về phần người đi đầu. Tuy nhiên, cuộc chiến giữa 2 người chơi trong 1 lĩnh vực gần như độc quyền đã thay đổi trong những năm gần đây và nó càng thêm sâu sắc hơn trong thời đại dịch.

Cả 2 công ty đều cần đưa ra nhiều quyết định quan trọng trong những năm tới để định hình tốt cuộc cạnh tranh trong vòng 1 thập kỷ tới và lâu hơn nữa. Tuy nhiên, họ đang làm điều đó ở 2 vị thế hoàn toàn khác biệt. Boeing không thể lặp lại thêm một sai lầm nào nữa sau khi trải qua một trong những năm tồi tệ nhất lịch sử. Airbus thì đang đang tạo ra tiền trở lại sau một năm chịu tổn thất nặng nề. Khi dịch Covid-19 diễn ra khó lường vào năm 2020, Airbus nắm trong tay 16 tỷ USD tiền mặt và các khoản tương đương tiền trong khi đó con số tương tự của Boeing là 10 tỷ USD.

Có 1 lý do duy nhất: Airbus quyết nắm một lượng tiền dự trữ lớn trong khi Boeing phải trả lại 40 tỷ USD cho các cổ đông thông qua việc mua lại cổ phiếu từ vài năm trước khi khủng hoảng diễn ra. Điều này khiến Airbus nắm trong tay lợi thế, đặc biệt là trong thị trường những máy bay cỡ nhỏ, xương sống của ngành công nghiệp hàng không dân dụng.

Dòng máy bay Airbus A321XLR 1 lối đi, phục vụ các chặng dài sắp ra mắt vào năm 2023 đã nhận được nhiều đơn đặt hàng hơn các máy bay cỡ lớn. Trong khi đó, Boeing hiện chưa có bất kỳ chiến lược nào đối đầu lại sản phẩm này.

Trong khi Boeing đang phải rót nhiều nguồn lực vào việc đưa dòng Max hoạt động trở lại và trả khoản nợ 65 tỷ USD thì Airbus lại mạnh tay đầu tư vào thiết kế để đáp ứng việc định hình lại ngành du lịch hàng không. Robert Stallard, một nhà phân tích tại Vertical Research Partners cho biết: "Có thể nói bạn đã tự tạo ra may mắn cho mình. Airbus đã đưa ra một quyết định vô cùng thận trọng khi không tiêu số tiền đó và tiết kiệm cho những ngày khó khăn và thời điểm đó đã đến".

CEO Boeing là Dave Calhoun thì ám chỉ rằng công ty ông có thể cho ra mắt một dòng máy bay đối đầu A321 trong 1 hoặc 2 năm nữa. Một đội ngũ kỹ sư đang nỗ lực làm việc để tạo ra một máy bay trong tương lai bao gồm cả dòng máy bay phản lực một lối đi có sức chứa 200 du khách với tầm bay đến Bắc Đại Tây Dương. Đó là một thị trường ngách mà chiếc máy bay phản lực thân hẹp lớn nhất của Airbus đang đạt được doanh số không hề thua kém Boeing.

Boeing đang sử dụng cách tiếp cận đơn giản để biến đội bay của họ thân thiện với môi trường hơn: Sử dụng các vật liệu tổng hợp tiên tiến để giảm trọng lượng của cánh và thân máy bay cũng như động cơ chạy bằng nhiên liệu bền vững thay vì dầu hỏa.

Airbus có thể đối đầu lại những cải tiến cách mạng như vậy, nhưng hãng lại chọn cách phát triển một loại máy bay hoàn toàn mới dự kiến sẽ giới thiệu vào năm 2035 dựa trên động cơ đẩy hydro, một công nghệ cho đến nay vẫn chưa được chứng minh. Dù dự án của Airbus hiện vẫn hoàn toàn là bí mật nhưng nguồn tin tiết lộ chiếc máy bay này sẽ chở 100 hành khách và có thể bay hành trình từ Rome tới Dublin.

Những khó khăn với kế hoạch kể trên của Airbus cũng rất đáng kể. Họ cần phải phát triển một cơ sở hạ tầng toàn cầu để lưu trữ hydro tại các sân bay và nạp nhiên liệu cho máy bay cũng như tìm ra cách làm ra chúng đủ rẻ để các hãng hàng không có thể quyết định sử dụng. Kế hoạch của Airbus có nghĩa là họ có 7 hoặc 8 năm để đưa toàn bộ hệ sinh thái vào sử dụng và chính vì vậy có không ít người tỏ ra hoài nghi. "Tôi nghĩ chúng ta không thể sớm tiếp cận được năng lượng điện hay hydro trong tương lai gần nhưng tôi biết rằng Airbus đang nỗ lực tạo ra một mô hình có ý nghĩa", theo John Plueger – CEO của công ty tài chính máy bay Air Lease. Ông nói cách tiếp cận của Boeing cho thấy "một bước đi dễ dàng hơn".

Về phần mình, CEO Boeing nói rằng hãng cũng đã nghiên cứu về năng lượng hydro nhưng xác định rằng sẽ không thể có một sẵn sàng trong vòng nhiều thập kỷ tới.

Faury thì chỉ ra vai trò tiên phong của Airbus trong việc đưa cái gọi là công nghệ fly-by-wire vào buồng lái máy bay dân dụng vào những năm 1980. Hệ thống lái máy bay sử dụng giao diện điện tử thay vì liên kết thủy lực nặng hơn lần đầu tiên được triển khai trên dòng máy bay A320. Faury nói: “Ban đầu Fly-by-wire được cho là dự án hoặc sẽ gặp rủi ro hoặc sẽ tạo ra cuộc cách mạng. Ba mươi năm sau nó trở thành công nghiệp tuyệt đối bắt buộc. Chúng ta phải rất cẩn thận với thái độ ‘điều đó sẽ không bao giờ hiệu quả’ - điều đã được chứng minh rất nhiều lần là sai trong rất nhiều ngành công nghiệp".

Boeing đang chịu áp lực rất lớn để bảo vệ mình trong thị trường máy bay phản lực một lối đi, chặng dài mà A321XLR đang nhắm tới. Mẫu máy bay của Airbus đã nhận được hơn 450 đơn đặt hàng từ hơn 20 khách hàng, bao gồm các hãng vận tải Mỹ American, JetBlue và United.

Bất kỳ bước đi sai lầm nào của Boeing hoặc Airbus đều sẽ tạo cơ hội cho các đối thủ ở Trung Quốc thâm nhập vào thị trường. Nhà sản xuất máy bay Comac đã phát triển dòng máy bay thân hẹp C919 nhắm tới cạnh tranh với 737Max và A320neo. Công ty này lên kế hoạch giao chiếc máy bay đầu tiên vào cuối năm nay và điều đó có thể khiến cả Airbus và Boeing mất đi một lượng doanh thu lớn ở thị trường chủ đạo Trung Quốc.

Hiện không rõ liệu công ty Trung Quốc có là một mối đe dọa đáng ngại không nhưng vẫn có nhiều thời gian để họ thực thi kế hoạch. Máy bay vốn có chu kỳ sống lâu nhất trong số tất cả các sản phẩm, cuộc chiến thống trị tiếp theo sẽ được định hình trong 1 thập kỷ tới. "Đó là một cuộc chơi 10 năm. Bạn hành động và 10 năm sau mới cho ra kết quả".

Vân Đàm