Ngày mai (5/3), Trung Quốc sẽ khai mạc cuộc họp chính trị quan trọng nhất trong năm, vạch ra các kế hoạch để hiện thức hóa tham vọng trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới ngay trong thập kỷ này.
Năm nay, cuộc họp Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc của Trung Quốc càng được chú ý hơn bởi nước này sẽ công bố kế hoạch 5 năm cho giai đoạn 2021-2025, vạch ra những chiến lược quan trọng để thúc đẩy thị trường nội địa đồng thời giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Thường thì các chính sách đã được bàn luận kỹ và quyết định từ trước đó, nhưng cuộc họp vẫn mang ý nghĩa quan trọng và là dịp để Đảng cộng sản Trung Quốc chính thức thông báo về các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội với thế giới.
Dù khởi đầu chật vật với đại dịch, Trung Quốc đã kiểm soát dịch bệnh khá nhanh và trở thành nền kinh tế lớn duy nhất tăng trưởng trong năm 2020. Giờ đây, với nguy cơ bong bóng tài sản ngày càng tăng, các nhà hoạch định chính sách nước này cần phải vạch ra lộ trình thoát khỏi các gói kích thích tài khóa và tiền tệ đã từng giúp kinh tế hồi phục mà không khiến tăng trưởng mất đà cũng như làm các nhà đầu tư hoảng loạn.
Dưới đây là một số vấn đề chủ chốt đáng chú ý.
Mục tiêu tăng trưởng
Năm ngoái chính phủ Trung Quốc đã không đặt mục tiêu tăng trưởng GDP. Năm nay, với dịch bệnh vẫn còn hiện hữu, điều đó có thể lặp lại. Đảng Cộng sản Trung Quốc gần đây đã nhấn mạnh sự cần thiết của tăng trưởng về chất, và nếu năm thứ 2 liên tiếp bỏ mục tiêu tăng trưởng thì đó là tín hiệu cho thấy họ coi trọng chất lượng hơn là tốc độ tăng trưởng, theo Haibin Zhu, chuyên gia kinh tế trưởng tại JPMorgan Chase.
Tuy nhiên đó vẫn là 1 vấn đề gây nhiều tranh cãi. Tuần trước 1 nhà nghiên cứu đang công tác tại 1 think tank có tầm ảnh hưởng lớn phát biểu rằng đặt mục tiêu là cần thiết để đảm bảo chất lượng tăng trưởng. Và khoảng 75% chính quyền cấp tỉnh cũng đã tự đặt ra mục tiêu tăng trưởng 6 đến 8% trong năm nay.
Kinh tế hồi phục trong năm 2021?
Không chỉ năm nay, kế hoạch 5 năm sẽ đặt ra mục tiêu tăng trưởng trung bình cho giai đoạn 2021-205, mà theo Zhu sẽ là 5,5% mỗi năm, so với mức hơn 6,5% của 5 năm trước. "Trung Quốc có thể đạt được mục tiêu đó vì sẽ khởi đầu bằng 1 năm 2021 bứt tốc sau năm 2020 tồi tệ".
Nếu không có mục tiêu tăng trưởng GDP, các địa phương sẽ sử dụng các chỉ tiêu khác như mục tiêu về tạo việc làm mới tại khu vực thành thị, mà con số có thể là 11 triệu, theo dự đoán của Goldman Sachs.
Rút các gói kích thích
Mỗi năm Trung Quốc vẫn duy trì 1 mức thâm hụt ngân sách, coi đó là một phần của chính sách tài khóa "chủ động". Theo Peiqian Liu, năm nay mục tiêu này sẽ quay trở lại mức trước dịch là 3% GDP.
Morgan Stanley dự báo hạn ngạch phát hành trái phiếu áp dụng đối với các chính quyền địa phương – động lực quan trọng thúc đẩy tăng đầu tư cơ sở hạ tầng – sẽ giảm từ mức 3.750 tỷ nhân dân tệ của năm ngoái xuống còn 3 nghìn tỷ nhân dân tệ (tương đương 465 tỷ USD) trong năm nay.
Kế hoạch 5 năm
Đây là nhân tố còn sót lại từ thời Trung Quốc đi theo mô hình kinh tế tập trung, khi nước này đặt ra cả mục tiêu cụ thể cho sản lượng thép và nhiều sản phẩm khác. Hiện nay kế hoạch 5 năm là danh sách các mục tiêu và tham vọng chung chung, tuy nhiên đó vẫn là bản kế hoạch đặt nền móng cho các chính sách cụ thể.
Trọng tâm của kế hoạch lần này sẽ là nỗ lực phát triển các công nghệ mới và giảm phụ thuộc vào các đối thủ địa chính trị như Mỹ về các linh kiện như microchip. Điều đó cũng đồng nghĩa Trung Quốc sẽ phân bổ thêm nguồn lực vào lĩnh vực khoa học công nghệ.
Về tỷ lệ sinh và chế độ nghỉ hưu
Kế hoạch 5 năm cũng bao gồm cả nỗ lực giảm thiểu tác động tiêu cực của tình trạng già hóa dân số và giảm tỷ lệ sinh lên tăng trưởng kinh tế. Trung Quốc có thể nới lỏng hơn nữa các quy định hạn chế quy mô gia đình và nâng tuổi nghỉ hưu. Ngoài ra còn có kế hoạch về đô thị hóa, giảm chênh lệch giàu nghèo và thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng.
Các mục tiêu về năng lượng
Các nhà đầu tư đang hết sức chú ý đến việc Trung Quốc làm thế nào để đạt được mục tiêu về giảm khí thải nhà kính và đạt được trạng thái trung hòa carbon vào năm 2060. Trung Quốc vẫn vạch ra kế hoạch nâng tỷ trọng năng lượng tái tạo, giảm thiểu than đá và nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên các thay đổi chính sách sẽ không chỉ bó hẹp trong thị trường năng lượng mà còn ảnh hưởng đến cả các ngành công nghiệp nặng gây nhiều ô nhiễm như luyện thép hay các vùng nông nghiệp rộng lớn.
Cải cách hệ thống tài chính
Nhiều khả năng kế hoạch 5 năm lần này sẽ bao gồm những mục tiêu về mở cửa thị trường tài chính cho nhà đầu tư nước ngoài và nới lỏng các quy định hạn chế nhà đầu tư Trung Quốc chuyển tiền ra nước ngoài. Ngoài ra Trung Quốc đang xem xét nới lỏng các quy định về niêm yết cổ phiếu.
Tuy nhiên cùng lúc đó giới chức cũng siết chặt quản lý các ông lớn công nghệ như Ant Group và WeChat Pay nhằm giảm ảnh hưởng của các tập đoàn tư nhân trong lĩnh vực dịch vụ tài chính. Đầu năm 2021 NHTW Trung Quốc đã đề xuất áp dụng luật chống độc quyền trên thị trường thanh toán trực tuyến.
Tham khảo Bloomberg