Weng Changqing, 1 công nhân ở Trung Quốc khao khát có 1 chiếc xe điện trước cả khi có bằng lái xe. Sống tại 1 thị trấn nhỏ ở phía Đông và đã có gia đình, anh nhận ra rằng mình có thể mua được chiếc xe đầu tiên nhờ xe điện.
Weng không phải là khách hàng của Tesla Model 3, mẫu xe có giá bán khởi điểm vào khoảng 38.000 USD tại Trung Quốc. Thay vào đó, người đàn ông 37 tuổi mua 1 chiếc crossover giá 66.900 nhân dân tệ (tương đương 10.000 USD) từ Hozon Auto, 1 nhà sản xuất nội địa. Đó là một trong những thương hiệu xe điện dang ngày càng được ưa chuộng tại những vùng nghèo hơn ở Trung Quốc nhờ giá cả phải chăng và chi phí vận hành cũng thấp. Không giống như xe chạy bằng xăng, xe điện không cần đổ xăng và ít phải bảo dưỡng hay thay thế phụ tùng định kỳ hơn.
Những chiếc xe điện giá rẻ nhưng đáng tin cậy như của Weng mở ra cơ hội sở hữu xe hơi cùng những tiện ích mà trước đây nhiều người Trung Quốc không có đủ khả năng chi trả. Anh ước tính chi phí sạc điện cho chiếc xe trong cả 1 năm cũng chưa đến 400 USD, số tiền chỉ đủ để mua 377 lít xăng và chạy được khoảng 6.300km.
"Những chiếc ô tô điện siêu rẻ này đang tiếp cận với tệp khách hàng mới ở Trung Quốc, và chắc chắn là sẽ vươn ra cả thị trường nước ngoài nữa", chuyên gia phân tích Siyi Mi của BloombergNEF nói. Theo BNEF dự báo, giá xe điện sẽ ngang bằng với xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch trong 4 đến 6 năm nữa, và đó cũng là thời điểm doanh thu hàng năm của các hãng xe điện tăng vọt, đạt 25 triệu USD vào năm 2030.
Điều này sẽ gây ra những tác động sâu rộng trong xã hội, đặc biệt là đối với những người đang sống ở vùng ngoại ô hay các khu vực nông thôn, nơi mà hệ thống giao thông công cộng còn hạn chế, theo Selika Talbott, giám đốc 1 công ty tư vấn ô tô.
Ở Mỹ, trong suốt thập kỷ vừa qua giá xe đã tăng mạnh hơn tốc độ tăng lương nhiều lần, khiến nhóm dân số có thu nhập thấp nhất phải chi tới 30% tổng thu nhập cho chi phí đi lại. Do đó sự xuất hiện của những chiếc xe điện siêu rẻ rất có ý nghĩa.
Ở Trung Quốc, chiếc Neta N01 của Hozon Auto chỉ là một trong số hàng loạt các mẫu xe điện giá rẻ. Ví dụ như chiếc e1 của BYD (công ty có Warren Buffett hậu thuẫn) chỉ có giá 8.950 USD hay năm ngoái liên doanh giữa SAIC và GM đã tung ra mẫu xe có giá chỉ từ 4.230 USD và nhanh chóng gây sốt.
Theo Jato Dynamics, trong 6 tháng đầu 2020 giá bán lẻ trung bình ở thị trường xe điện Mỹ là 55.233 USD, còn ở Trung Quốc chỉ là 29.895 USD.
Những chiếc xe điện này có giá rẻ đến vậy là nhờ cắt giảm nội thất và chúng chỉ chạy được ở tốc độ thấp. Xe của Weng cũng chỉ chạy được khoảng 187 dặm mỗi lần sạc, bằng một nửa Tesla Model 3.
Weng bên trước xe ô tô điện của mình. Ảnh: Bloomberg.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản trên con đường làn sóng xe điện "dân chủ hóa" thị trường xe hơi lan rộng ra ngoài Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc trợ giá rất nhiều cho ngành công nghiệp xe điện, thông qua một loạt sáng kiến như các khoản vay lãi suất thấp ở các làng quê và những thành phố nhỏ.
Trung Quốc cũng là nước sản xuất pin lớn nhất thế giới, vì thế các công ty ô tô điện dễ dàng tiếp cận với nguồn cung giá rẻ trong khi pin chính là bộ phận đắt đỏ nhất của 1 chiếc xe điện. Không thể có chi phí sản xuất thấp đến vậy, các công ty ở ngoài Trung Quốc sẽ gặp khó.
Hơn nữa để triển khai rộng rãi thì hệ thống trạm sạc có vai trò rất quan trọng. Ngày nay các trạm sạc thường chỉ tập trung ở những đô thị lớn, và những người sống trong chung cư không có chỗ để sạc xe điện tại nhà.
Dẫu vậy, thị trường xe điện giá rẻ vẫn đạt được những bước tiến lớn trong 5 năm gần đây. 1 nghiên cứu của MIT trên hơn 1.000 chiếc xe điện ở Mỹ cho thấy chiếc Leaf của Nissan với giá khởi điểm chưa đến 25.000 USD cho mẫu mới nhất hiện là một trong những mẫu xe điện rẻ nhất ở Mỹ.
Người đứng đầu nghiên cứu này, giáo sư ĐH MIT Jessika Trancik, cho biết so với năm 2016, khi mà đội của cô bắt đầu nghiên cứu thị trường xe điện ở Mỹ, mẫu mã trên thị trường đã đa dạng hơn rất nhiều. Xe điện cũng chạy được quãng đường xa hơn và đã có những chiếc giúp người dùng tiết kiệm đáng kể. "Đó là điều quan trọng mà mọi người nên biết", cô nói.
Changqing chủ yếu sử dụng xe điện để đi làm hàng ngày. Trước đây anh chỉ đi làm bằng xe máy – phương tiện rất được ưa chuộng ở nhiều nước châu Á. Tuy nhiên khoảng 1 năm trước, khi vợ anh có bầu, mua ô tô trở thành nhu cầu cấp thiết.
"Sự thực là mỗi gia đình đều cần có 1 chiếc xe ô tô, bất kể điều kiện kinh tế của họ như thế nào. Đó có thể là xe hạng sang hoặc bạn chỉ đủ tiền để mua 1 chiếc xe rẻ tiền, nhưng đó là thứ gần như bắt buộc phải có", anh nói.
Tham khảo Bloomberg