Riz Ahmed (vai Ruben) trong phim Sound of metal

Đó là đoạn ông nói về nỗi đau khổ của Beethoven, một thiên tài âm nhạc song lại bị cuộc đời tước đi thính giác. Nhưng ngay cả khi bạn không phải thiên tài âm nhạc như Beethoven, ngay cả khi bạn chỉ là một kẻ chơi nhạc tầm thường, điều đó cũng không khiến việc mất đi thính giác trở nên bớt bi kịch hay bớt trêu ngươi hơn.

1. Ruben trong bộ phim Sound of metal là một kẻ chơi nhạc tầm thường như thế. Anh chơi trống. Anh sống trên một chiếc xe tải cùng Lou, bạn gái anh. Họ tạo thành một cặp biểu diễn nhạc metal, lang bạt trên đường và mưu sinh bằng cách lưu diễn đó đây, nơi những sân khấu nhỏ lẻ. Cho đến một ngày Ruben thấy đôi tai mình chỉ còn nghe thấy những tạp âm bùng nhùng.

Cùng là phim về những tay trống, cùng tạo nên những cơn sốt nho nhỏ trong giới phê bình, cùng được kỳ vọng là những chú ngựa ô trong mùa lễ trao giải, nhưng nếu như Whiplash của đạo diễn Damien Chazelle kể về cách một sự nghiệp âm nhạc tựu thành thì Sound of metal của đạo diễn Darius Marder kể về cách mà nó tan vỡ.

Là bộ phim về một người chơi nhạc nhưng phần lớn thời gian bộ phim bị tắt tiếng, hoặc nếu có thì là những tiếng lạo xạo như một chiếc đài radio bị hỏng.

Darius Marder để bộ phim "rơi" dần dần, từ đoạn mở đầu với buổi diễn metal âm thanh chát chúa như búa giã vào tai đến phân cảnh một sáng bình yên sau đêm diễn với Ruben và Lou lắc lư trên nền một bản jazz cũ, rồi từ giây phút ấy âm thanh tiêu giảm thành những đốm mờ ngắt quãng.

Hoàn toàn không lãng mạn hóa bệnh điếc như người ta thường cố tình lãng mạn hóa về Beethoven (một người càng điếc càng viết ra những tác phẩm để đời), cả bộ phim và cả Ruben từng chút một như tụt xuống những tầng sâu âm u hơn của địa ngục. Ruben cố gắng bám níu lấy những thành vách, nhưng anh luôn bị tuột ra.

"Tôi phải sống gần như đơn côi, như một kẻ đã bị trục xuất" - Beethoven từng thổ lộ về tình trạng tật nguyền của mình (vâng, đây mới là sự thật không chút lãng mạn về Beethoven). Bề ngoài, Ruben không bị trục xuất, anh được nhận vào một cộng đồng người điếc. Nhưng họ không là nhạc sĩ, họ không chơi metal, họ có thể cảm được vẻ đẹp của một bản nhạc không thanh âm trên piano, còn anh thì không.

Anh chạm tới đáy sâu nhất của địa ngục là khi sau cuộc phẫu thuật cấy ốc tai điện tử hứa hẹn sẽ cứu vãn đời mình, anh hồi hộp chuẩn bị chào đón lại thế giới âm thanh đẹp đẽ, nhưng thứ âm thanh qua ốc tai nhân tạo hóa ra chỉ là một phiên bản lỗi của âm thanh đích thực. Lần này anh mới bị "trục xuất" hoàn toàn. Anh không là người điếc, nhưng cũng không là người thường. Vẻ câm lặng tuyệt đối bị nhiễu, nhưng bản nhạc Lou hát lại cũng chỉ là tạp âm. Anh không thuộc về đâu cả.

2. Một điều trùng hợp, đó là khoảng thời gian Sound of metal phát hành cũng chính là khoảng thời gian Eddie Van Halen vật lộn trên giường bệnh rồi qua đời. Eddie Van Halen là một tượng đài metal đến mức khi ông mất, một tạp chí đã viết: "Sau cái chết của Eddie Van Halen, nhạc heavy metal phải đối mặt với sự khả tử của mình".

Metal chưa bao giờ là nhạc đại chúng, nhưng trước đây nó từng là một vương quốc lẫy lừng riêng biệt, còn giờ đây vương quốc ấy ngày một thu hẹp và lụi tắt dần. Sau bấy nhiêu năm, người hâm mộ metal vẫn chỉ có chừng ấy gương mặt quen thuộc cũ xưa để mà hâm mộ, và bây giờ thì những gương mặt ấy cũng già đi và chết đi.

Sound of metal, vì thế, dường như không chỉ là câu chuyện về một anh nghệ sĩ đối mặt với sự sụp đổ của mình, đó còn là điềm báo về sự sụp đổ của một dòng nhạc.

Và cảnh cuối phim, khi Ruben ngồi giữa Paris, nghe những tiếng động đường phố méo mó, anh quyết định giật cái ốc tai nhân tạo ra, chấp nhận rằng không còn gì cứu được. Anh ngồi như thế khoảng một phút đến lúc hết phim. Một phút ấy, tưởng như cũng là một phút mặc niệm cho metal và những âm thanh của metal.

Lá thư âm nhạc: Hát nhép & giấc mơ hoàn hảo

TTO - Mọi nền công nghiệp trên thế giới này đều bị ám ảnh bởi sự hoàn hảo. Không ai muốn một cái đinh cong, một chiếc máy tính xước, một cuốn sách bị móp ở góc. Vậy thì nền công nghiệp biểu diễn chuyên nghiệp cũng thế thôi?