Sáng 6-4, Văn phòng Chủ tịch nước công bố lệnh của Chủ tịch nước đối với Pháp lệnh Trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Pháp lệnh trên đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV thông qua ngày 24-3-2022.

Sự cần thiết ban hành pháp lệnh

Ngày 30-3-2021, Quốc hội đã thông qua Luật Phòng chống ma túy 2021 với nhiều nội dung mới so với quy định của Luật Phòng chống ma túy 2000.

Một trong số đó là quy định về đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.

Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Lê Khánh Hải công bố lệnh của Chủ tịch nước. Ảnh: NGUYỄN HOÀNG

Trong đó, thẩm quyền quyết định đưa đối tượng trên vào cơ sở cai nghiện bắt buộc sẽ do TAND cấp huyện xem xét, quyết định. Tuy nhiên, trình tự, thủ tục này chưa được quy định cụ thể trong luật.

Vì vậy, Pháp lệnh Trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đã ra đời.

Đảm bảo tính thân thiện, an toàn

Pháp lệnh được thông qua gồm năm chương với 48 điều, quy định trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Đồng thời quy định về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định việc hoãn, miễn chấp hành, tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành thời gian còn lại trong quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị và giải quyết khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị trong việc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Với đối tượng đặc thù là người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi nên một trong những nguyên tắc để TAND xem xét, quyết định là phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người bị đề nghị.

Phiên họp xem xét được tổ chức theo hình thức trực tiếp hoặc trực tuyến, phải bảo đảm thủ tục thân thiện, phù hợp với tâm lý, giới, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người bị đề nghị.

Thẩm phán được phân công tiến hành phiên họp phải là người đã được đào tạo hoặc có kinh nghiệm giải quyết các vụ việc liên quan đến người dưới 18 tuổi hoặc có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học, giáo dục đối với người dưới 18 tuổi.

Tại phiên họp, thẩm phán mặc trang phục hành chính của TAND. Đồng thời, việc hỏi người bị đề nghị phải phù hợp với lứa tuổi, mức độ phát triển, trình độ văn hóa và hiểu biết của họ.

Câu hỏi cần ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu, không hỏi nhiều vấn đề cùng một lúc.

Về thẩm quyền, TAND cấp huyện nơi người bị đề nghị cư trú hoặc nơi có hành vi vi phạm trong trường hợp không xác định được nơi cư trú của người bị đề nghị sẽ xem xét, ra quyết định.

Trong quá trình trên, tòa án và thẩm phán được tham vấn ý kiến hoặc yêu cầu chuyên gia y tế, tâm lý, giáo dục… tham gia các phiên họp trong trường hợp cần làm rõ tình trạng sức khỏe, tâm lý, điều kiện sống, học tập của người bị đề nghị.

Đáng chú ý, với mục đích đảm bảo quyền được học tập cho người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, pháp lệnh quy định người phải vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nhưng chưa đưa vào sẽ được hoãn chấp hành quyết định.

Quy định này áp dụng trong trường hợp người đó đủ điều kiện và đã đăng ký tham dự hoặc đang tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT hoặc phải tham gia thi tốt nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và được cơ sở giáo dục nơi học tập xác nhận.