Chỉ số giá lương thực toàn cầu của FAO tháng 3 là 159,3 điểm, tăng so với 141,4 điểm của tháng 2, tương đương 12,6%. Đây là kỷ lục mới của chỉ số này khi bắt đầu được đo đếm từ năm 1990.

Tính từ giữa năm 2020, chỉ số này đã tăng khoảng 75%, cao hơn các kỷ lục cũ từng được ghi nhận trong năm 2008 và 2011. Giá lương thực đã tăng liên tục trong 7 quý vừa qua, mức tăng dài nhất kể từ năm 2008.

Liên Hợp Quốc cảnh báo rằng, giá vẫn có thể tăng cao hơn nữa. Đó là tin xấu cho thế giới. Theo một phân tích được công bố vào tháng trước bởi Trung tâm Phát triển Toàn cầu, chi phí gia tăng do chiến tranh và hậu quả là các lệnh trừng phạt đối với Nga - nếu không có hành động - sẽ đẩy thêm hơn 40 triệu người vào cảnh nghèo cùng cực.

Chiến sự đã tàn phá các chuỗi cung ứng trong khu vực trọng yếu ở Biển Đen, làm gia tăng áp lực lên dòng chảy thương mại toàn cầu và gây ra sự hoảng loạn về tình trạng thiếu hụt các mặt hàng chủ lực như lúa mì và dầu ăn. Điều đó đã khiến giá lương thực - vốn đã tăng trước khi xung đột bắt đầu - lên mức kỷ lục.

Các cảng của Ukraine đã bị đóng cửa và nhiều tàu thuyền đang tránh khu vực này, nơi chiếm khoảng một phần tư tổng kim ngạch buôn bán ngũ cốc. Nông dân Ukraine, nước xuất khẩu dầu hướng dương hàng đầu, dự kiến cắt giảm mạnh diện tích trồng trọt, trong khi đang phải vật lộn để xuất khẩu sản lượng đã thu hoạch. Ở những nơi khác trên thế giới, giá năng lượng và phân bón cao đang làm tăng chi phí sản xuất lương thực.

Ngoài ra, nông dân trên khắp thế giới tiếp tục phải đối mặt với các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và tác động của biến đổi khí hậu. Ví dụ, đợt hạn hán tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ đang khiến hàng triệu gia súc chết ở vùng Sừng châu Phi, hay như tình trạng ấm lên toàn cầu đang khiến tình trạng mất an ninh lương thực trở nên trầm trọng hơn ở những nơi như Afghanistan.

Giá lương thực tăng nhiều nhất ở các nước nghèo, nơi hàng tạp hóa chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách người tiêu dùng. Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hợp quốc gần đây cho biết, các mặt hàng thiết yếu đắt đỏ ở các quốc gia Trung Đông và Bắc Phi phụ thuộc vào nhập khẩu đang khiến triển vọng phục hồi trở nên mù mịt.

Erin Collier, Chuyên gia kinh tế tại Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc, cho biết chi phí tăng cao đang thúc đẩy một số quốc gia ngừng nhập khẩu, tìm kiếm nhà cung cấp mới hoặc giải phóng bớt các kho dự trữ trong nước. Mặc dù, đó sẽ không phải là giải pháp khắc phục lâu dài.

FAO đồng thời nâng cao triển vọng dự trữ ngũ cốc toàn cầu - thường là một dấu hiệu tốt cho nguồn cung - nhưng lần này thì phần lớn nguyên nhân là do ngũ cốc bị mắc kẹt ở khu vực Biển Đen. Xuất khẩu của Ukraine sẽ đặc biệt bị ảnh hưởng nặng nề từ cuộc chiến. Các lô hàng lúa mì giảm 5 triệu tấn và ngô giảm 12,5 triệu tấn so với ước tính trước đó. Những thách thức về vận chuyển hàng hóa và tài chính cũng đang ảnh hưởng đến doanh số bán hàng của Nga.

Khó khăn cũng sẽ kéo sang mùa vụ tới. Ukraine đã trồng lúa mì nhiều tháng trước khi chiến sự nổ ra và FAO dự kiến sản lượng sẽ giảm ít nhất 20% vì bị phá hủy, hạn chế tiếp cận các cánh đồng hoặc thiếu nguồn lực để thu hoạch. Sản xuất của Nga có thể bị ảnh hưởng bởi những thách thức nhập khẩu đầu vào nông nghiệp.

"Nhìn về phía trước đến năm 2022-2023, chúng tôi đã nhận thấy những dấu hiệu cho thấy sản lượng sẽ giảm ở Ukraine. Sản lượng xuất khẩu thực sự phụ thuộc vào thời gian cuộc xung đột này ", ông Erin Collier nói.

Phiên An (theo Bloomberg)