Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai nhìn từ trên cao - Ảnh: Ngọc Khải
Thời tôi còn công tác, tỉnh Bình Phước muốn làm cầu Mã Đà qua Đồng Nai. Hai tỉnh họp bàn, lo ngại kết nối tuyến đường với 2 tỉnh sẽ ảnh hưởng đến việc bảo vệ rừng ở khu bảo tồn nên dừng lại không làm. Tỉnh Bình Phước cũng đình chỉ bến đò tự phát ngang sông Mã Đà.
Nay lại có kiến nghị muốn làm cầu Mã Đà để kết nối với tuyến quốc lộ 13C đi xuyên qua khu bảo tồn. Làm đường có nhiều vị trí và phương án khác không đụng đến rừng sao không lựa chọn, lại muốn làm đường xuyên rừng thì liệu có động cơ khác không?
Đồng Nai đã đổ bao mồ hôi, nước mắt để bảo vệ rừng mấy chục năm nay, không thể chỉ vì tuyến đường được rút ngắn hơn mà để rừng tự nhiên biến mất vĩnh viễn.
Dứt khoát không đụng đến rừng và không nên làm đường qua khu bảo tồn. Nếu cho làm tức là chấp nhận phá bỏ khu dự trữ sinh quyển thế giới. Bởi đường đi vào rừng sẽ chia cắt đa dạng sinh học, làm thú nhát, không sinh sản được, mất dần, tuyệt chủng và chúng ta sẽ trả giá rất đắt..
Ông Trần Văn Mùi, nguyên giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai
Cụ thể, tập thể thường trực Tỉnh ủy Đồng Nai đã kết luận giao cho Ban cán sự Đảng UBND tỉnh rà soát, xin ý kiến các bộ ngành để điều chỉnh hướng tuyến quốc lộ 13C đoạn qua Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai.
Theo đó nghiên cứu giải pháp tối ưu với việc điều chỉnh hướng tuyến nhằm đảm bảo kết nối giao thông giữa các địa phương và "hạn chế tối đa việc đi qua phạm vi quản lý của Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai, đảm bảo công tác bảo vệ rừng".
Bởi trước đó tỉnh Bình Phước đã đề xuất Chính phủ xây dựng cầu Mã Đà để kết nối với tuyến ĐT.761 ở tỉnh Đồng Nai và làm quốc lộ 13C theo quy hoạch đã được duyệt. Bình Phước cho rằng khi xây cầu Mã Đà để kết nối vào quốc lộ 13C sẽ rút ngắn khoảng cách từ tỉnh Bình Phước đi sân bay quốc tế Long Thành hơn 60km.
Tuy nhiên khi xem lại quy hoạch tuyến 13C lại đi xuyên qua Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai đã không ít người lo ngại. Bởi từ năm 2016 tỉnh Bình Phước khi họp bàn với Đồng Nai đã xác định xây cầu Mã Đà kết nối 2 tỉnh "không phù hợp với quy hoạch tổng thể dự án đầu tư, phát triển khu bảo tồn, gây ảnh hưởng đến công tác bảo vệ rừng…".
Ông Nguyễn Hoàng Hảo, giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai, cho hay: "Việc xây dựng cầu Mã Đà sẽ tạo ra tuyến đường gần 40km xuyên qua vùng lõi rừng đặc dụng đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào năm 2011. Nó sẽ ảnh hưởng đến việc bảo vệ nghiêm diện tích rừng hiện hữu, sinh cảnh sống của các loài động vật quý hiếm…".
Đàn voi rừng ở Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai - Ảnh: Chi cục kiểm lâm
Theo ông Hảo, việc xây dựng cầu Mã Đà trong giai đoạn hiện nay là chưa phù hợp với đề án Bảo tồn và phát triển khu dự trữ sinh quyển thế giới Đồng Nai đã được phê duyệt.
Phúc đáp lo lắng của Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai, giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Hoàng Trí - chủ tịch Ủy ban Quốc gia chương trình con người và sinh quyển Việt Nam (MABVN) - đã gửi văn bản đến Bộ Tài nguyên và môi trường, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội và tỉnh Đồng Nai để đưa ra nhiều cảnh báo.
MABVN cho rằng việc xây dựng tuyến đường trên chắc chắn sẽ gây ra nhiều tác động nghiêm trọng tới vùng lõi khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận năm 2011, gây chia cắt hệ sinh thái, mất liên kết hành lang đa dạng sinh học, suy thoái môi trường… Đây là các hoạt động vi phạm Chiến lược Seville của UNESCO/MAB (Chương trình Con người và sinh quyển), đi ngược định hướng của Chiến lược MAB 2015-2025, kế hoạch Hành động Lima 2016-2025. Hành động này tạo tiền lệ xấu trong cộng đồng 729 khu dự trữ sinh quyển quốc tế. Nếu tổ chức UNESCO can thiệp thì sẽ bị thu hồi danh hiệu khu dự trữ sinh quyển thế giới và sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín quốc gia và các công ước quốc tế mà Việt Nam đã cam kết…
MABVN đề nghị dừng dự án xây đường, cầu Mã Đà, mà ưu tiên xây dựng khu dự trữ sinh quyển thế giới thành mô hình phát triển bền vững của quốc gia và quốc tế.
Sẽ kiến nghị điều chỉnh hướng tuyến quốc lộ 13C
Trả lời Tuổi Trẻ Online, đại diện lãnh đạo Sở Giao thông vận tải tỉnh Đồng Nai cho biết: "Việc quy hoạch quốc lộ 13C để phát triển hạ tầng, kết nối các tỉnh Đông Nam Bộ là hợp lý.
Tuy nhiên khi tuyến đường 13C quy hoạch đi qua khu rừng là khu dự trữ sinh quyển thế giới thì không được tác động. Tỉnh thấy điều này bất cập nên chưa thống nhất và đang xin điều chỉnh hướng tuyến cho phù hợp".
Trạm kiểm soát rừng ở khu vực tỉnh Bình Phước đề nghị làm cầu Mã Đà - Ảnh: H.M.
Sở Giao thông vận tải cũng giải thích tỉnh Đồng Nai hiện đang làm dự án đường ven hồ Trị An để thay thế cho tuyến ĐT.761 (còn gọi là đường Bà Hào - sân bay Rang Rang kết nối đến khu vực dự kiến xây cầu Mã Đà).
Khi đường ven hồ hoàn thành, tỉnh sẽ cho đóng tuyến ĐT.761 và bàn giao cho khu bảo tồn quản lý, tránh việc vận chuyển hàng hóa, hành khách đi qua khu bảo tồn.
Theo UBND tỉnh Đồng Nai, hiện phương án tuyến quốc lộ 13C theo quy hoạch được duyệt mà Bình Phước vừa kiến nghị kết nối là 'không phù hợp với định hướng của tỉnh’.
Vì vậy, tỉnh đang giao cho các sở ngành hoàn thiện phương án nắn chỉnh hướng tuyến của tuyến quốc lộ 13 không đi qua khu bảo tồn để đề xuất thường trực Tỉnh ủy trước khi kiến nghị Bộ Giao thông vận tải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét.
Ông Lê Việt Dũng - phó chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Đồng Nai:
Có nhiều lựa chọn khác thì không xâm hại đến rừng
Đã có quy định chỉ mở đường qua rừng tự nhiên nếu không còn lựa chọn nào khác, trong khi chúng ta đang còn nhiều lựa chọn thì không có cớ gì để xâm hại rừng. Chúng ta cũng cam kết với quốc tế mới được UNESCO đánh giá và công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới thì chúng ta phải bảo tồn đa dạng sinh học như đã cam kết.
Lâu nay khu bảo tồn không chỉ phòng hộ cho tỉnh Đồng Nai, cho khu vực miền Đông Nam Bộ mà còn phòng hộ cho cả đất nước Việt Nam để đảm bảo sự phát triển bền vững. Về an ninh quốc phòng, khu rừng này cũng là hậu cứ chiến lược rất quan trọng
Và nên nhớ nơi này chúng ta cũng đang bảo tồn các khu di tích lịch sử là chiến khu D, Khu ủy miền Đông. Đây là nơi linh thiêng với hàng ngàn liệt sĩ đã ngã xuống, đang yên nghỉ ở đó.
Sau kiến nghị xây cầu Mã Đà, nườm nượp ‘cò’ đất kéo về Bình Phước mua bán đất TTO - Hàng trăm ‘cò’ đất, giới đầu cơ ồ ạt kéo về huyện Đồng Phú (Bình Phước) mua bán đất, phân lô bán nền đất trồng cây điều sau khi Thủ tướng khảo sát thực địa khu vực cầu Mã Đà.