Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Sarah Huckabee Sanders đứng trước những bức ảnh có hình xăm của băng đảng MS-13 trong một cuộc họp báo năm 2017 - Ảnh: AP
Cầm đầu giết 4 người năm 15 tuổi
Năm 2020, tòa phúc thẩm ở Mỹ tuyên y án 55 năm tù giam, không ân xá, cho một thành viên của băng đảng MS-13. Tên Josue Portillo, 19 tuổi, vào năm xử án. Kẻ này đã tổ chức giết bốn thiếu niên ở một bãi đậu xe ở Long Island khi mới 15 tuổi.
Portillo nhận tội tháng 4-2017. Tối 11-4-2017, theo yêu cầu của Portillo và các thành viên MS-13 khác, hai nữ cộng sự của chúng đã dụ năm nam thanh niên đến công viên cộng đồng ở Central Islip, Long Island, bang New York. Năm người này được cho là thành viên của băng đảng đối thủ đã xúc phạm MS-13.
Portillo và hàng chục đồng đảng chờ sẵn ở công viên, chuẩn bị vũ khí với kế hoạch giết nạn nhân. Khi các cô gái dẫn năm thanh niên đến nơi nhiều cây cối, Portillo và đồng bọn lao ra tấn công các nạn nhân Justin Llivicura, Michael Lopez, Jorge Tigre và Jefferson Villalobos bằng mã tấu, khúc cây và rìu. Nạn nhân thứ năm - vốn là đối tượng Portillo định giết - thì lại chạy thoát. Thi thể bốn nạn nhân được phát hiện vào tối hôm sau.
Portillo chưa đủ 16 tuổi thời điểm xảy ra giết người. Lẽ ra, thiếu niên này bị xử theo quy trình dành cho trẻ vị thành niên nhưng vì tính chất nghiêm trọng của vụ án, Chính phủ Mỹ đề nghị truy tố Portillo như người trưởng thành và được tòa án chấp thuận.
Theo website Bộ Tư pháp Mỹ, vụ án được tuyên lần đầu vào tháng 6-2019. Tòa tuyên Portillo 55 năm tù. Portillo kháng cáo nhưng tòa án không công nhận các tình tiết giảm nhẹ về độ tuổi, gia cảnh, hoàn cảnh phạm tội, áp lực từ bạn bè, khả năng cải tạo... nên y án.
Tòa cho biết bị cáo đã tham gia hai vụ tấn công bạo lực trong thời gian bị tạm giam, nhiều lần vi phạm kỷ luật ở trường trung học, tổ chức giết người khi đang được tư vấn để ngừng dính líu băng đảng, bạo lực và tội hình sự. Trong cả chục bị cáo bị đưa ra xét xử, mức án dành cho Portillo là cao nhất, gây tranh luận nhiều nhất.
Tòa phúc thẩm khẳng định tội ác của bị cáo "đặc biệt đáng ghê tởm". Portillo lên kế hoạch để trả thù một mâu thuẫn "vặt vãnh". Dù 55 năm tù "là bản án nghiêm khắc", nó hoàn toàn hợp lý về pháp lý ở mọi góc độ. "Hành vi của bị cáo không chỉ là cực kỳ nghiêm trọng mà còn là vô cùng độc ác", thẩm phán nhận định.
Vì không được ân xá, với bản án này, theo luật sư của Portillo, chính quyền Mỹ sẽ tốn hơn 2 triệu USD tiền thuế của người dân để giam thiếu niên này trong tù trước khi Portillo được trả tự do năm 71 tuổi và bị trục xuất về El Salvador. "Một quyết định đáng tiếc".
Luật sư cho biết Portillo bị gia đình bỏ bê từ nhỏ. Bị cáo từng kể với bác sĩ là mình tham gia băng đảng để được tôn trọng, để có bạn bè, được các bạn gái ngưỡng mộ. Với một tuổi thơ dữ dội, sa ngã tội phạm, thẩm phán cũng tiếc cho Portillo vì phần lớn cuộc đời sau song sắt, Portillo sẽ không có nhiều động cơ để cải huấn và làm lại cuộc đời.
Cựu tổng thống Donald Trump từng có chuyến thăm đến Long Island và dường như đã đề cập trực tiếp đến vụ Portillo khi nói rằng các thành viên MS-13 "đã biến những công viên yên bình xinh đẹp ở khu dân cư thành những trận địa giết chóc đẫm máu".
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump “thề” quét sạch băng đảng MS-13 trước các quan chức thực thi pháp luật ở Brentwood, New York, ngày 28-7-2017 - Ảnh: REUTERS
Nỗi đau đầu của chính quyền
Mặc dù nổi tiếng và được mô tả là băng đảng súc vật tàn ác dưới chính quyền cựu tổng thống Donald Trump, MS-13 ở Mỹ chưa bao giờ là một tổ chức tội phạm quốc tế.
MS-13 chủ yếu là nhằm vào sự thỏa mãn tức thời. Nó giúp các thành viên kiếm sống và có được một số cảm giác tội phạm nguy hiểm. Đó là lý do tại sao tống tiền là hoạt động chính nhưng MS-13 lại không phải là đường dây mua bán ma túy phức tạp.
Không có gì phải nghi ngờ về việc phải xóa sổ MS-13 - các băng nhóm của những kẻ máu lạnh không quan tâm đến mạng sống người khác. Nhưng không thể phủ nhận MS-13 cũng liên quan đến những vấn đề gia đình và xã hội mà Mỹ cần giải quyết. Những đặc điểm này gợi ý rằng có thể đẩy lùi MS-13 bằng cách bảo vệ nhóm trẻ em, thanh thiếu niên gốc Mỹ Latin, những đối tượng có nguy cơ được tuyển vào các nhóm địa phương của MS-13.
Theo một nghiên cứu của InSight Crime, như các băng đảng khác, thành viên của MS-13 thường đến từ những gia đình tan vỡ, cha mẹ lao động tay chân vất vả kiếm sống qua ngày.
Mặc dù tổng thống Donald Trump cho rằng MS-13 đang "chiếm lấy các thành phố ở Mỹ" hay Nhà Trắng tố cáo rằng băng đảng này "gieo rắc bạo lực, nỗi kinh hoàng và sự khổ sở cho các cộng đồng trên cả nước" thì sự thực MS-13 vẫn không phải là một băng đảng tội phạm đường phố nằm trong số các băng đảng lớn nhất tại Mỹ. Theo số liệu của Bộ Tư pháp, MS-13 có khoảng 10.000 thành viên, chỉ khoảng một nửa hoặc 1/5 của nhóm Barrio 18, đối thủ truyền kiếp của MS-13.
Mặc dù hoạt động mạnh mẽ ở một số thành phố, sự nguy hiểm của MS-13 chỉ tập trung ở một số cộng đồng gốc Hispanic (người Mỹ gốc Latin và Tây Ban Nha), đặc biệt là ở Long Island, Los Angeles và Washington.
Ngay cả như vậy, các yếu tố như dịch vụ cộng đồng, chất lượng của hệ thống giáo dục, bạn bè cùng trường và các chính sách thực thi pháp luật địa phương đóng vai trò quan trọng hơn trong việc kiềm chế hoạt động của MS-13. Chẳng hạn, ở thành phố Homestead, bang Florida, nơi chính quyền địa phương cung cấp đầy đủ các nguồn lực xã hội, cộng đồng người nhập cư đáng kể từ Trung Mỹ tại đây phát triển rất tốt và không có báo cáo nào về sự mở rộng đáng kể của MS-13.
Nhà báo Hannah Dreier, người có khoảng một năm viết về các vụ án liên quan đến MS-13. Phóng viên thậm chí đã kết bạn Facebook với một số thành viên của MS-13. Cô đến thăm nhà của những người trong danh sách bị MS-13 tuyên án tử hình, đến các khu rừng rậm rạp mà cảnh sát Long Island gọi là "cánh đồng giết chóc", nơi họ tìm thấy thi thể các nạn nhân.
Các thanh thiếu niên ở Long Island kể với Hannah Dreier rằng khi họ ở trường, các thành viên băng đảng ngồi cạnh họ vào bữa trưa và yêu cầu họ tham gia nhóm. Nhiều người do cô đơn, buồn chán hoặc sợ hãi nếu không đồng ý, đã chấp nhận tham gia.
Nghiên cứu chỉ ra rằng cách tốt nhất để ngăn chặn sự thành lập của các băng nhóm đường phố là làm việc với các cộng đồng địa phương để giải quyết các vấn đề khiến người trẻ muốn gia nhập băng đảng. Việc truy quét, trục xuất người nhập cư không có giấy tờ trong các cộng đồng sẽ khiến nhiều người trong số này xa lánh các cơ quan chức năng và các tổ chức có thể giúp đỡ họ.
John McCarthy, luật sư của bang Maryland, cho rằng nhiều nỗ lực tiếp cận cộng đồng hơn, đặc biệt là ở các khu vực nhập cư, nhắm vào thanh niên ở độ tuổi trung học sẽ hữu ích. "Chúng ta cần tiếp cận những đứa trẻ này trước khi các thành viên băng đảng tiếp cận các em", ông McCarthy nêu quan điểm của mình.
Alex Sanchez, 45 tuổi, cựu thành viên MS-13 ở Los Angeles. Sau khi làm lại cuộc đời, Sanchez lập tổ chức Homies Unidos cung cấp dịch vụ hỗ trợ thành viên băng đảng xã hội đen hoàn lương tại Mỹ.
Anh cho biết các biện pháp hiệu quả nhất giúp thiếu niên từng gia nhập băng đảng không phải là gì đao to búa lớn. Đó là giúp họ xóa hình xăm đã lỡ xăm lên cơ thể, là đào tạo nghề, giới thiệu việc làm, dạy kỹ năng làm cha mẹ cho những người muốn rời băng đảng để nuôi dạy con cái.
Họ cũng cần sự bảo vệ để được an toàn. Băng đảng không muốn trả ai về lại cuộc sống cũ, việc "rửa tay gác kiếm" có thể khiến gặp nguy hiểm. Báo New York Post đăng lời kể của một cựu thành viên MS-13 rằng khi biết anh muốn rời băng đảng ở Central Islip, Long Island sau 5 năm tham gia vô số vụ đánh đập, hành hung, thu tiền bảo kê, trộm cắp, MS-13 đã cho người tới nã đạn vào nhà anh.
Cục Điều tra liên bang (FBI) và các cơ quan công lực ở Mỹ đã điều tra nhiều về hoạt động của MS-13. Tòa án đã xử nhiều trọng án trong đó nhiều thành viên MS-13 lãnh các mức án tù mà số năm thụ án thường gấp đôi số tuổi của bị cáo.
Kỳ tới: Chiến thuật của cảnh sát để loại bỏ MS-13
MS-13 - băng đảng bị Tổng thống Mỹ thề loại bỏ - Kỳ 1: Đâm chém vô lý và tàn độc TTO - Cựu tổng thống Donald Trump từng cho rằng MS-13 là mối đe dọa nước Mỹ và ông "thề" ưu tiên loại trừ trong nhiệm kỳ của mình.