Tổ chức này cho biết, nguyên nhân tăng giá nhiên liệu và lương thực toàn cầu đến từ cú sốc căng thẳng quân sự Nga – Ukraine. Cuộc xung đột này cũng được dự đoán tác động đến giá cả hàng hoá trong nhiều năm tới do làm thay đổi cách thức giao dịch, sản xuất và tiêu dùng trên thế giới.
Trong báo cáo mới nhất của mình, World Bank dự báo giá năng lượng năm nay tăng 50,5%, sau khi tăng gần gấp đôi hồi năm ngoái. Sau đó, giá hàng hoá này dự kiến giảm 12,4% vào 2023. Với lương thực, giá có thể tăng 22,9% trong 2022 và giảm 10,4% vào năm sau. Năm ngoái, giá thực phẩm toàn cầu đã tăng 31%.
Người Mỹ xếp hàng chờ tính tiền trong một siêu thị. Ảnh: Bloomberg
Giá năng lượng trong 2 năm qua đã có mức leo thang lớn nhất kể từ những năm 1970. Các mặt hàng lương thực như lúa mì, dầu ăn (mà Nga, Ukraine là những nhà sản xuất lớn) cũng có mức tăng lớn nhất kể từ 2008.
Ông Ayhan Kose, Giám đốc Nhóm Triển vọng của World Bank, cho biết giá thực phẩm và năng lượng tăng mạnh đang gây thiệt hại đáng kể ở góc độ con người và kinh tế. "Điều này sẽ làm đình trệ tiến độ giảm nghèo và làm trầm trọng hơn áp lực lạm phát vốn đã gia tăng khắp thế giới", ông nói.
Thực tế, giá cả đã tăng cao trước cả xung đột quân sự Nga - Ukraine. Nhu cầu tiêu dùng đã quay trở lại sau Covid-19, trong khi nguồn cung vẫn bị ảnh hưởng bởi chuỗi cung ứng gián đoạn cùng đầu tư sụt giảm.
Do tác động của cuộc xung đột Nga – Ukraine lên giá năng lượng, lương thực, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tuần trước đã hạ đáng kể mức dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2022, 2023. Theo đó, GDP toàn cầu sẽ ở mức 3,6% trong năm nay, giảm 0,8 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng 1. Tăng trưởng triển vọng năm sau cũng bị cắt giảm 0,2 điểm phần trăm, còn 3,6%.
Giá cả của 2 loại hàng hoá này tăng mạnh đang góp phần tạo sức ép lạm phát ở nhiều quốc gia. CPI của Mỹ đã đạt mức cao nhất trong 40 năm qua là 8,5%. Lạm phát hàng năm của khu vực đồng euro cũng đã lên mức kỷ lục 7,5% vào tháng 3.
Tại các nước đang phát triển, tác động của giá lương thực, năng lượng leo thang còn nghiêm trọng hơn. Người dân ở nhiều nước đã đổ xuống đường biểu tình, nhiều Chính phủ đang đối diện với núi nợ.
Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva nói: "Lạm phát tăng nhanh đã trở thành mối nguy rõ ràng, hiển hiện tại nhiều quốc gia. Ngân sách của nhiều gia đình bình thường đang cạn kiệt trước cơn bão giá".
Khi nguồn cung được cải thiện, giá cả nhiều mặt hàng có thể được hạ nhiệt. Tuy nhiên, World Bank cũng cảnh báo rằng giá cả vẫn có khả năng ở mức cao trong giai đoạn 2023-2024. Nguyên nhân là người tiêu dùng không có nhiều lựa chọn thay thế; giá một mặt hàng tăng có thể nâng chi phí sản xuất kéo theo nhiều mặt hàng khác lên mặt bằng giá mới.
Bên cạnh đó, nhiều nước đã tìm cách giảm thuế, tăng trợ cấp để đối phó với bão giá nhiên liệu, thực phẩm. Tuy nhiên, các chính sách này chỉ giúp giảm nhiệt được trong ngắn hạn, nhưng lại duy trì nhu cầu, khiến giá cả tiếp tục tăng, theo World Bank.
Do vậy, World Bank cho rằng, giá cả hàng hoá ví dụ giá dầu, lúa mì trong 1-2 năm tới có thể giảm nhưng khó có thể trở lại mức trước đó.
Đức Minh (Theo WSJ)