Tại một khu chợ ở Syria, những chiếc túi chứa đầy nấm cục sa mạc được bán với giá cao trong khi người thu hoạch chịu rủi ro từ các cuộc tấn công bất ngờ của phiến quân IS.

Đánh đổi bằng sinh mạng

"Đây là thứ phải trả bằng máu mới đem về được", người bán hàng rong Mohammed Salha, 31 tuổi, vừa nói vừa chỉ vào những cây nấm mà anh đã dành cả tuần để thu thập gần ngôi làng của mình ở tỉnh miền trung Hama, Syria.

"Mỗi ngày tôi ra khỏi nhà mà không biết liệu mình có còn về nhà vợ và con gái được hay không", anh nói, đầu quấn một chiếc khăn keffiyeh màu nâu.

"Chúng tôi phải mạo hiểm cả mạng sống để đi tìm nấm... nhưng chúng tôi cũng chẳng quan tâm nữa, chúng tôi chỉ muốn có tiền nuôi các con", anh nói, quầng thâm hằn trên đôi mắt mệt mỏi.

Trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 4, hàng trăm người dân Syria nghèo khó đã đi tìm kiếm loại đặc sản có giá bán cao trên khắp vùng sa mạc Syria rộng lớn, hay Badia - nơi ẩn náu khét tiếng của các chiến binh thánh chiến.

Cho đến thời điểm này trong mùa hái nấm, hơn 130 người đi tìm nấm đã bị giết hại, chủ yếu là trong các cuộc phục kích của các phiến quân hoặc trong các vụ nổ mìn, theo thông tin từ Đài quan sát Nhân quyền Syria.

Là loại thực phẩm chất lượng cao, nấm cục sa mạc của Syria có giá bán khá tốt ở một quốc gia bị tàn phá bởi 12 năm chiến tranh và khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

Tại chợ ở thành phố Hama, nấm cục có thể được bán với giá lên tới 25 USD/kg tùy thuộc vào kích cỡ và chất lượng - trong khi ở quốc gia này người dân chỉ có mức lương trung bình hàng tháng là khoảng 18 USD.

"Chúng tôi kiếm được nhiều lợi nhuận trong hai tháng thu hoạch mùa nấm cục, nhưng chúng tôi phải mạo hiểm mạng sống của mình," Salha nói với một nụ cười đau khổ.

"Máu dính trên quần áo"

Những cây nấm cục đủ kích thước được đựng trong giỏ, khay và các túi bao bố, một số được chất trên những chiếc thùng nhựa bẩn hoặc nằm ngay trên lối đi bộ.

"Đấu giá! Đấu giá đi!" - một trong số hàng chục người bán hàng hét lên khi những người mua buôn chen chúc xung quanh để trả giá cho lô 50 kg nấm.

Chủ cửa hàng Omar al-Boush đã mở cuộc đấu giá với giá tương đương 4,5 USD/kg tính theo đơn vị Syria - và giá đã nhanh chóng tăng gần gấp đôi.

"Chúng tôi có những loại nấm cục phù hợp với những người có thu nhập trung lưu," Boush, 52 tuổi, quấn một chiếc keffiyeh màu đỏ và trắng quanh cổ, cho biết.

"Một số gia đình thích mua nấm cục thay vì thịt," anh nói, đặt những miếng nấm cục lớn màu trắng lên quầy hàng của mình bằng những ngón tay đầy đất.

Các loại nấm cục khác nhau được thu thập trong sa mạc, trải dài từ miền trung Syria đến biên giới phía đông với Iraq.

Những người bán cho biết nấm cục đen được tìm thấy ở các khu vực sa mạc của các tỉnh Hama và Aleppo có giá cao nhất.

Nhu cầu cao 

Jamaleddine Dakak, một người bán buôn từ Damascus, nói một số thương nhân đã mua nấm cục chất lượng cao và xuất khẩu sang các nước láng giềng Iraq và Lebanon, trong khi những người khác được cho là buôn lậu sang các nước vùng Vịnh giàu có thông qua Jordan.

Ngồi phía sau một quầy hàng, người bán hàng Yusuf Safaf cho biết anh mua nấm cục từ những người Bedouin đến Hama vào buổi sáng - một số người có "vết máu dính trên quần áo".

"Một số người đã mất người thân trong khi thu thập nấm cục - nhưng họ vẫn tiếp tục làm việc đó... vì họ không có lựa chọn nào khác", người đàn ông 43 tuổi nói.

"Nơi thu hoạch nấm đầy bom mìn và kẻ cướp", Safaf nói thêm. "Mọi người đánh đổi mọi thứ chỉ để nuôi sống bản thân mình".

"Một canh bạc"

Những người hái nấm chấp nhận rủi ro bất chấp những cảnh báo lặp đi lặp lại trên các phương tiện truyền thông Syria.

Trong một báo cáo đầu tháng này, một nguồn tin quân sự đã cảnh báo mọi người không nên săn lùng nấm cục "vì một số khu vực vẫn chưa được tuyên bố là an toàn" khỏi bom mìn và các chiến binh IS.

Ngày 21/3, Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tuyên bố đã sát hại 15 người đang tìm kiếm nấm cục sa mạc ở miền trung Syria, trong khi 40 người khác đang mất tích.

"Ít nhất 15 người, bao gồm 7 thường dân và 8 binh sĩ địa phương, đã bị các phiến quân IS cắt cổ khi họ đang thu thập nấm cục hôm 20/3", người đứng đầu SOHR Rami Abdel Rahman cho biết.

Ông cho biết thêm 40 người khác đang mất tích sau vụ tấn công ở tỉnh Hama.

Jihad al-Abdullah, 30 tuổi, bị mất chân khi một quả mìn phát nổ khi anh đang lái xe đi thu hoạch nấm cục ở phía đông Hama.

Mặc dù bây giờ chỉ đi lại được bằng nạng, nhưng anh nói rằng đôi khi anh vẫn ra ngoài kiếm tiền và đã dành phần lớn thời gian trong mùa này để bán nấm cục mà các anh trai đã thu thập được.

"Tôi không còn gì để mất sau khi bị mất chân," Abdullah nói, nằm dài trên mặt đất gần gian hàng của mình.

"Tôi tiếp tục công việc của mình để kiếm sống hàng ngày. Phần còn lại là tùy thuộc vào Chúa."

Theo Liên Hợp Quốc, hơn 10 triệu người trên khắp Syria đang sống trong các khu vực bị ảnh hưởng bởi nguy cơ cháy nổ.

Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, các vụ nổ từ cuộc xung đột Syria được cài khắp trên các cánh đồng, dọc đường hoặc thậm chí trong các tòa nhà đã giết chết 15.000 người từ năm 2015 đến năm 2022.

Abdullah cho biết thu thập nấm cục giống như đánh bạc vậy. "Đôi khi bạn thắng, đôi khi bạn thua," anh nói. "Đó là một canh bạc mà tôi đã chấp nhận."