Ngày 10-3-2023, ngay trước "kỷ niệm" lần thứ 3 của đại dịch toàn cầu COVID-19, Trung tâm tài nguyên về vi rút corona (CRC) của Đại học Johns Hopkins (Mỹ) dừng cập nhật các thông tin giám sát theo thời gian thực về dịch bệnh mà trang web này cập nhật suốt ba năm qua.

Bảng theo dõi này giờ đây là di sản của một thời cả thế giới cùng đương đầu với COVID-19

Thế giới vẫn còn người nhiễm Sars-CoV-2, các nước vẫn có những cách theo dõi, đếm ca bệnh riêng.

Song CRC, công cụ giám sát COVID-19 toàn cầu nổi tiếng và đáng tin cậy bậc nhất thế giới, đã hoàn thành sứ mạng lịch sử của mình trong bối cảnh dịch đã sang một giai đoạn mới.

Khi CRC ra mắt vào tháng 1-2020, không có tổ chức nào khác, dù là Tổ chức Y tế thế giới, công bố dữ liệu về sự lây lan theo địa lý của COVID-19, số ca nhiễm và tử vong trên toàn cầu.

"Chúng tôi đã thu thập dữ liệu về một loại vi rút mà không ai hiểu nhiều về nó, vào thời điểm không có trang web nào tổng hợp về số ca nhiễm trên toàn cầu" - giáo sư Lauren Gardner, người phụ trách trung tâm, nhớ lại khi trả lời CNN vào tháng 7-2020.

Đầu vào của nền tảng này là dữ liệu công khai từ rất nhiều nguồn. Thông tin thể hiện dưới dạng một bản đồ tương tác dễ hiểu.

Trên nền là bản đồ thế giới, quy mô dịch COVID-19 ở các nước được thể hiện bằng các vòng tròn đỏ mà người dùng có thể nhấp chuột vào từng vị trí để phóng to và đọc thêm thông tin.

Nhóm Đại học Johns Hopkins thừa nhận rằng có thể dữ liệu trên nền tảng này không tuyệt đối hoàn hảo.

Tuy nhiên, họ đã làm được điều mà ngay cả các cơ quan chính phủ cũng như tư nhân thời điểm đó không làm được. Đó là đưa ra một công cụ trực quan giúp cho thấy diễn biến của vi rút trên toàn cầu gần với thời gian thực.

Ba năm sau khi ra mắt, công cụ giám sát COVID-19 này đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử. Đại học Johns Hopkins cho biết quyết định dừng cập nhật được đưa ra do hai lý do chính.

Một là Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) và Tổ chức Y tế thế giới đã xây dựng năng lực của họ để chia sẻ dữ liệu về COVID-19 với công chúng.

Đây cũng là các pháp nhân thích hợp để cung cấp thông tin về COVID-19 về lâu dài do có nguồn dữ liệu từ các bệnh viện - nguồn thông tin cập nhật về tình hình COVID-19 chủ yếu hiện nay.

Lý do thứ hai là do trang phụ thuộc vào các dữ liệu công khai của bên thứ ba.

Trong giai đoạn dịch bệnh căng thẳng, các tiểu bang ở Mỹ, các quốc gia trên thế giới cung cấp số liệu về ca nhiễm, ca tử vong do COVID-19 hằng ngày. Hiện nay những dữ liệu này không còn được công bố.

Do đó, không có đủ dữ liệu thô đầu vào để cung cấp thông tin chính xác về toàn cảnh dịch bệnh COVID-19 cho trang. Điều này tác động trực tiếp đến chất lượng thông tin của trang và do đó, việc dừng cập nhật thông tin là phù hợp thực tế mới.

Theo Đại học Johns Hopkins, kho dữ liệu đã thu thập vẫn được bảo lưu để phục vụ nghiên cứu và lịch sử. Các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh việc ngừng cập nhật dữ liệu không có nghĩa là COVID-19 không còn nữa. Dịch bệnh vẫn ở xung quanh ta.

Tính đến 10-3, bảng theo dõi cho thấy số ca tử vong trên toàn cầu do COVID-19 trong 28 ngày trước đó là 28.018, số ca nhiễm là 4.035.254. Riêng ở Mỹ có 959.794 ca và 9.451 trường hợp tử vong, Việt Nam 367 ca nhiễm, 0 ca tử vong trong thời gian này.

Do nhiều quốc gia đã bỏ báo cáo về ca nhiễm nên có thể giả định rằng con số thực tế cao hơn nhiều.

Diễn đàn kinh tế thế giới cảnh báo sự nguy hiểm của việc tự mãn trước dịch bệnh. Trong Báo cáo rủi ro toàn cầu năm 2023, diễn đàn này nhấn mạnh nguy cơ gia tăng dịch bệnh theo chu kỳ "hoảng loạn (khi dịch tăng) - lơ là (khi dịch giảm)".

Có mặt tại Việt Nam trong thời gian từ 15 đến 18-3, bác sĩ Rochelle P. Walensky - giám đốc Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết cơ quan này sẽ tiếp tục làm việc với sự nghiêm túc, quyết liệt trước COVID-19 cho dù căn bệnh này có được xem là vấn đề y tế khẩn cấp toàn cầu hay giảm mức độ chỉ còn như bệnh cúm.

Dù có nhiều người tin rằng có thể chúng ta sẽ phải thực hiện mũi tiêm hằng năm, theo Walensky, các dữ liệu làm cơ sở cho khuyến cáo này chưa chín muồi.

"Chúng tôi đang tiếp tục xem xét các dữ liệu. Chúng tôi cho rằng cuối cùng thì vi rút sẽ ổn định theo cơ chế hoạt động của vi rút hô hấp, theo mùa. Có thể chúng ta cần tiêm một mũi tiêm cúm và COVID-19 hằng năm nhưng chúng tôi chưa biết khi nào thì điều này sẽ được khuyến cáo" - bà nói.