Xuất khẩu thủy sản chỉ tăng ở nhóm hàng gia công

Xuất khẩu thuỷ sản quý I đã có mức giảm khá mạnh khi những mặt hàng chính là tôm, cá tra, cá ngừ đều giảm 32 - 42%, chỉ có mực, bạch tuộc là giảm nhẹ 9%. Tuy nhiên, nhóm sản phẩm chế biến đã tăng nhẹ 3% nhờ phân khúc cá biển được nhập khẩu về để sản xuất gia công cho các thị trường.

Cụ thể một số loài có giá trị xuất khẩu tăng từ 35 - 40% như cá nục, cá tuyết, cá minh thái, cá thu… thuộc nhóm các sản phẩm được các doanh nghiệp nhập về gia công xuất khẩu trở lại để tận dụng công suất và duy trì việc làm cho công nhân.

Một tín hiệu tích cực nữa là phân khúc hàng khô và đồ hộp như cá cơm, cá bò, tép khô, cá ngừ và cá khác đóng hộp có xu hướng tăng nhờ nhu cầu nhập khẩu ở một số thị trường. Nhật Bản là thị trường tiêu thụ hải sản khai thác lớn nhất, chủ yếu ở phân khúc cá biển. Do đó, xuất khẩu hải sản sang Nhật tăng 6%, trong khi các thị trường lớn khác là Mỹ giảm 42%, Trung Quốc giảm 37%, EU giảm 15%...

Xuất khẩu cá ngừ giảm mạnh 

Ngư dân đánh bắt cá ngừ đại dương. Ảnh: VOV

Cá ngừ đại dương là một trong những loại thủy sản khai thác chủ lực của ngư dân Nam Trung Bộ, khi khu vực này có hơn 3.500 tàu chuyên khai thác cá ngừ đại dương với sản lượng đạt từ 20.000 - 35.000 tấn/năm. Thị trường giảm đã tác động mạnh đến khai thác.

Bình Định là tỉnh có đội tàu khai thác cá ngừ lớn nhất nước, với gần 1.500 tàu cá hành nghề đánh bắt cá ngừ đại dương với sản lượng quý I đạt 3.760 tấn. Trong khi đó, tại Phú Yên, 600 tàu cho sản lượng khai thác khoảng 1.500 tấn.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong quý I, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ giảm 31%, chỉ đạt 179 triệu USD. Mỹ vẫn là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam, nhưng tỷ trọng của thị trường này giảm so với năm trước.

Cùng với Mỹ, EU cũng ghi nhận sự sụt giảm mạnh đến 42%. Xuất khẩu cá ngừ gặp khó nên giá cá ngừ đại dương đang giảm ở mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây, từ 150.000 đồng/kg giảm còn 100.000 -120.000 đồng/kg, thậm chí có nơi còn dưới 100.000 đồng/kg.

Mở rộng thị trường trong nước từ khách du lịch

Trong cuộc họp gần đây với Thủ tướng Phạm Minh Chính, VASEP cho rằng, các doanh nghiệp đang đối mặt với những khó khăn ở cả thị trường, nguyên liệu, tín dụng và sản xuất. Hiệp hội đã kiến nghị miễn giảm, gia hạn nộp thuế, giảm các loại phí đến hết 2023, đồng thời cho các doanh nghiệp thủy sản được giãn nợ 3 - 5 tháng cho các khoản vay đến lịch phải trả và tiếp tục được vay để có thể thu gom ổn định nguồn nguyên liệu cho chế biến. Bên cạnh đó, tăng sức tiêu thụ ngay tại thị trường trong nước là giải pháp.

Theo các chuyên gia thủy sản, thị trường trong nước với gần 100 triệu dân nếu có những chiến lược bài bản thì sức tiêu thụ cá ngừ sẽ tăng hơn, không dừng lại ở tỷ lệ 10% như hiện nay. Thời điểm này, tỉnh Phú Yên đang nỗ lực tiêu thụ các sản phẩm cá ngừ thông qua khách du lịch.

Phú Yên đang nỗ lực tiêu thụ các sản phẩm cá ngừ thông qua khách du lịch.

Nhà có một tàu câu cá ngừ đại dương nên tháng nào tàu về bến, ông Thứ (phường 6, TP Tuy Hòa, Phú Yên) cũng dành lại 5 con mổ để bán lẻ. Khách của ông là những người du lịch đến Phú Yên. Ban đầu việc tiêu thụ khá chậm nhưng dần dần du khách biết nhiều hơn.

Hiện gia đình ông đã trở thành một trong những điểm bán cá ngừ đại dương lớn cho du khách. Việc tiêu thụ bằng cách này, cũng giúp gia đình thu nhập cao hơn bán nguyên con qua đầu mối thu mua.

Với gần 20 cửa hàng đặc sản và các cửa hàng chuyên về cá ngừ thì đây là nơi du khách đến mua sản phẩm khi sau khi kết thúc chuyến thăm Phú Yên và cũng chính là kênh tiêu thụ các sản phẩm của cá ngừ đại dương tươi sống lớn nhất trong tỉnh. Không có chỉ bán trực tiếp cho du khách mà các chủ cửa hàng bán qua mạng.

Vào mùa cao điểm du lịch, có cửa hàng tiêu thụ đến cả tấn cá mỗi tháng. Hiện nay, chỉ với 80.000 đồng, người tiêu dùng nội địa có thể mua được 1kg mắt cá ngừ đại dương. Với sản phẩm cá ngừ phi lê, cũng chỉ ở mức 240.000 - 300.000 đồng/kg.

Những cửa hàng hay nhà hàng ẩm thực chuyên về cá ngừ lúc nào cũng đông khách. Tất cả các bộ phận của cá đều được chế biến để phục vụ du khách. Theo ghi nhận tại một của hàng, mỗi ngày du khách tiêu thụ đến hơn 75kg các sản phẩm từ cá ngừ đại dương, tức đến 2,2 tấn/tháng.

Như vậy, có thể thấy rằng thị trường tiêu thụ ngay nội tỉnh thông qua du khách ở Phú Yên khá lớn. Chính cách làm này không chỉ mở đầu ra mà còn giúp quảng bá thương hiệu cá ngừ đại dương Phú Yên đến với du khách nhanh nhất.

Cũng theo VASEP, song song với thị trường trong nước, Chính phủ và các bộ ngành liên quan cần phối hợp xây dựng một chiến lược gia tăng thị phần xuất khẩu sang Trung Quốc - nơi có nhu cầu nhập khẩu lớn thủy sản cho cả mục đích tiêu dùng và chế biến nhưng Việt Nam mới chỉ chiếm 7% thị phần nước này.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!