10 triệu ngôi nhà bỏ hoang

Ông Jaya Thursfield là người Úc chuyển đến Nhật Bản từ năm 2017. Cách đây vài năm, ông tìm thấy một ngôi nhà gỗ rất vừa ý. Nhưng đang có ý định mua, người thân của ông khuyên rằng ngôi nhà đó không đáng để xuống tiền.

Căn nhà bị bỏ hoang 7 năm, nằm khuất giữa một rừng cỏ dại cao đến vai. Nó chỉ là một trong hàng triệu ngôi nhà bị bỏ hoang trên khắp nước Nhật. Chúng được gọi là akiya, tiếng Nhật có nghĩa là “nhà trống”.

Nhưng ông Thursfield không bỏ cuộc. Đằng sau những lùm cây, ông nhận ra được vẻ đẹp đặc biệt của ngôi nhà. Mái ngói đen cong cong như kiến trúc của những ngôi chùa Phật giáo. Quả thật, một vị kiến trúc sư chuyên về chùa đã xây nó vào năm 1989.

Ông Thursfield và vợ là bà Chihiro - người gốc Nhật - đã chuyển từ London đến Nhật Bản. Ước mơ của họ là mua một ngôi nhà có sân rộng. Kế hoạch mua đất để xây nhà quá xa vời, vì đất ở Nhật Bản rất đắt đỏ. Thế nên, họ chuyển sang tìm mua những ngôi nhà bỏ hoang với giá rẻ hơn và rộng rãi hơn.

Vợ ông Thursfield cho biết họ sẽ không bao giờ mua được một ngôi nhà chất lượng và rộng rãi thế này nếu nó không phải là akiya. Chúng rẻ, có thể ở ngay và cải tạo tuỳ theo sở thích và khả năng của chủ nhà.

Khi dân số Nhật Bản giảm và nhiều bất động sản hoá vô chủ, một bộ phận dân số bắt đầu rời thành phố và tìm đến những căn nhà ở vùng nông thôn. Dữ liệu gần đây nhất từ cuộc khảo sát Nhà ở và Đất đai năm 2018 ghi nhận, Nhật Bản có khoảng 8,5 triệu akiya, chiếm 14% nguồn cung nhà ở cả nước.

Hiện con số này đang tiếp tục gia tăng. Viện nghiên cứu Nomura đưa ra con số hơn 11 triệu và dự đoán rằng akiya có thể vượt 30% tổng số nhà ở Nhật Bản vào năm 2033.

Thứ lưu giữ văn hoá bị đánh giá thấp

Ngôi nhà của ông Thursfield rộng 250m ² , cách trung tâm Tokyo 45 phút lái xe. Nó bị bỏ hoang sau khi gia quyến của người chủ quá cố từ chối nhận thừa kế. Căn nhà sau đó được chính quyền địa phương tiếp nhận. Họ đưa ra đấu giá với mức tối thiểu 5 triệu yên (38.000 USD), nhưng vẫn không bán được. Ông Thursfield đã thử vận may và cuối cùng mua được căn nhà với giá 3 triệu yên (khoảng 23.000 USD).

Theo thời gian, những ngôi nhà ở Nhật Bản thường trở nên vô giá trị. Thứ duy nhất có giá đó là mảnh đất. Chủ sở hữu không có động lực để duy trì một ngôi nhà cũ kỹ, còn người mua thì thường tìm cách phá bỏ để xây mới.

Nhưng vẫn có một số người mua akiya vì mục đích bảo tồn. Ông Thursfield nói: “Không đời nào tôi phá nhà để xây mới. Nó quá đẹp. Vì vậy, tôi quyết định cải tạo nó”. Kể từ khi mua, vợ chồng ông đã chi khoảng 150.000 USD để cải tạo lại căn nhà. Ông đăng quá trình đó lên YouTube và thu hút được hơn 200.000 người đăng ký.

Giáo sư địa lý và kinh tế nông thôn Kazunobu Tsutsui tại Đại học Tottori cho biết nhiều người Nhật Bản từ chối bán akiya vì họ tôn trọng phần đất của tổ tiên, mặc dù họ không ở đó. Hiện các quan chức cấp địa phương và quốc gia đang thực hiện các bước để động viên chủ nhà. Giới chức cho biết akiya nếu không được chăm sóc sẽ phá hỏng cảnh quan cũng như gây nguy hiểm khi xuống cấp.

Theo cố vấn Akira Daido thuộc Ban Tư vấn của Viện Nghiên cứu Nomura cho biết akiya không tác động trực tiếp đến doanh số bán hàng ở thị trường đô thị, nhưng lại tiềm ẩn nhiều mối nguy đối với cộng đồng.

Ông Daido chi ra rằng akiya có thể gây ra tranh chấp gia đình về quyền thừa kế. Chính hiện trạng này làm nảy sinh một ngành nghề mới chuyên cố vấn cho những gia đình có xích mích.

Mang akiya đến với người mua hiếu kỳ

Chính quyền các địa phương tại Nhật Bản đưa ra một số giải pháp để giài quyết tình trạng tồn đọng quá nhiều akiya. Nếu chủ sở hữu phớt lờ yêu cầu cải tạo hoặc phá dỡ, chính quyền sẽ tăng thuế bất động sản đối với những ngôi nhà hoang đó.

Các thành phố trên khắp Nhật Bản cũng đang tổng hợp danh sách nhà bị bỏ trống để bán hoặc cho thuê. Các trang web đó được gọi là “ngân hàng akiya”, nơi đăng tải hình ảnh về ngôi nhà. Nhưng ông Matthew Ketchum, người đồng sáng lập công ty tư vấn bất động sản Akiya & Inaka, cho biết các giải pháp hiện tại không phù hợp với nhu cầu của người mua và người bán hiện đại.

Công ty của ông Ketchum tận dụng tình trạng dư thừa akiya để kết nối với những người mua nhà hiếu kỳ. Akiya & Inaka từng rao bán một ngôi nhà rộng hơn 200m ² xây từ năm 1983 ở ngoại ô Hachioji, Tokyo. Căn nhà có một khu vườn nhỏ, phòng khách trải chiếu tatami và trần nhà bằng gỗ quý hiếm. Ngôi nhà này có giá 36 triệu yên (khoảng 272.000 USD).

Chủ nhân của ngôi nhà là ông Takahiro Okada, 85 tuổi, một nhà báo nghỉ hưu. Ông Okada cho biết nếu ai cũng phá dỡ nhà, thì người Nhật sẽ đánh mất đi văn hoá của mình. Trong con mắt của người nước ngoài, những ngôi nhà đó có nét độc đáo và giá trị riêng.

Ông Ketchum và đối tác Parker J. Allen cho biết hiện họ nhận được lượng yêu cầu gấp 5 lần so với lúc mới bắt đầu vào năm 2020. Hiện ngoài người Nhật, khách mua nhà còn đến từ Úc, Singapore và đặc biệt là Mỹ.

Ông Alex Kerr là một nhà văn và nhà Nhật bản học người gốc Maryland, Mỹ. Năm 1973, ông mua một ngôi nhà bỏ hoang ở vùng núi Shikoku với giá 1.800 USD. Ông Kerr, 70 tuổi, thừa nhận rằng akiya ngốn rất nhiều tiền. Ông đã dành nhiều thập kỷ và khoảng 700.000 USD để duy trì, cải tạo căn nhà.

Ông Kerr cho biết rằng nhiều nền văn hoá sử dụng gỗ trong xây dựng. Nhưng khi nhắc đến kỹ thuật làm mộc, Nhật Bản là quốc gia dẫn đầu thế giới về đồ mộc và kỹ thuật sử dụng vật liệu này. “Ở làng cổ Cotswolds (Anh), nhà bằng gỗ cực kỳ đắt. Nhưng ở Nhật Bản, chúng bị vứt đi”. Song, các công ty bất động sản đã bắt đầu tìm những ngôi nhà gỗ cổ còn ở được và quảng cáo cho khách hàng nước ngoài.

Tham khảo: The New York Times