Trưa 21-4, dù chưa đến giờ làm việc nhưng nhiều người lao động đã xếp hàng chờ mở cửa tại Bảo hiểm xã hội quận Gò Vấp (TP.HCM) - Ảnh: TỰ TRUNG
Theo dự luật, phương án 1, người lao động tham gia dưới 20 năm bảo hiểm xã hội (BHXH) và sau một năm nghỉ việc không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thì được rút một lần. Người lao động được rút 100% quá trình đóng bảo hiểm xã hội nếu có nhu cầu, song về lâu dài sẽ chịu thiệt khi không được hưởng lương hưu.
Phương án 2, cho người lao động rút một lần song tối đa không quá 50% tổng thời gian đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Cả hai phương án rút bảo hiểm xã hội vẫn còn bất cập
Góp ý đối với phương án 2, Bộ Tư pháp cho rằng quy định này là chưa rõ người lao động có tiếp tục được hưởng BHXH một lần nếu có yêu cầu hay không. Bộ Tư pháp cũng chỉ rõ dự thảo luật đã quy định điều kiện hưởng lương hưu theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm.
Tuy nhiên, cả hai phương án trong dự thảo vẫn quy định điều kiện hưởng là người lao động có thời gian đóng BHXH dưới 20 năm. Từ đó Bộ Tư pháp nhận định quy định này là chưa phù hợp với tinh thần của nghị quyết 28 của trung ương cũng như chưa bảo đảm tính thống nhất với các nội dung khác của dự thảo luật.
Trao đổi thêm với Tuổi Trẻ, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội của Quốc hội) cũng nêu quan điểm về cả hai phương án quy định việc rút BHXH một lần tại dự án Luật BHXH (sửa đổi) đều có ưu điểm và nhược điểm. Tuy nhiên, cả hai phương án này đều chưa phải là phương án ông ủng hộ.
Theo ông Nghĩa, đối với phương án thứ nhất, không giải quyết được các vấn đề bất cập trong thực tiễn. Hiện nay tình trạng rút BHXH một lần tương đối nhiều. Theo thống kê, trong vòng 5 - 6 năm trở lại đây số lượng người rút BHXH một lần gần bằng số người tham gia BHXH mới. Đây là tình trạng cần phải báo động khi đầu ra gần bằng đầu vào và như vậy có nghĩa số người tham gia BHXH thực chất trong một năm không nhiều.
Trong khi đó với BHXH tự nguyện dù có mở rộng nhưng tỉ lệ tham gia trên tổng số người dân trong độ tuổi lao động vẫn chưa cao. Như vậy cho thấy rất khó có thể đảm bảo mục tiêu mà nghị quyết trung ương Đảng đưa ra là tiến tới BHXH toàn dân.
Đối với phương án 2 chỉ cho phép rút 50%, còn giữ lại 50% thì sẽ phát sinh hàng loạt câu hỏi như tại sao không phải 70% hay 60% mà lại 50%. Số tiền 50% đóng BHXH còn lại sẽ được quản lý, sử dụng như thế nào? Quyền lợi của người lao động trong trường hợp này được đảm bảo ra sao?
Trong trường hợp người lao động không tiếp tục tham gia quan hệ lao động nữa thì có trả tiếp 50% không hay tính toán ra sao? Trường hợp người lao động tiếp tục tham gia thì nối tiếp sẽ thực hiện như thế nào?
Làm thủ tục về BHXH tại quận Hoàng Mai, Hà Nội - Ảnh: NAM TRẦN
Cần có điểm cân bằng
Trên cơ sở phân tích hai phương án, theo đại biểu Nghĩa, để có một giải pháp tổng thể trong vấn đề này, cần có điểm cân bằng. Trong đó, cần đảm bảo lợi ích của người lao động, chủ sử dụng lao động.
Tiếp đó là cơ quan quản lý BHXH và cuối cùng là phía Nhà nước. Bởi lẽ Nhà nước phải đảm bảo mọi người lao động khi tham gia BHXH phải có khoản để tích lũy, sau này khi về già, không có thu nhập sẽ có nguồn tiền đảm bảo đời sống, tránh là gánh nặng cho xã hội, gia đình. Cơ quan BHXH phải làm sao để bảo đảm duy trì an toàn, phát triển của quỹ BHXH.
Người lao động, doanh nghiệp cũng cần có quyền lợi sát sườn, trong đó người lao động cũng phải tính xem nên để đó, sau này hưởng lương hưu hay rút ra tại một thời điểm tốt nhất cho lợi ích của họ.
Ông Nghĩa đề xuất nên chia BHXH hưu trí thành hai phần.
- Một phần là chế độ hưu trí bắt buộc, tức mức sàn (ví dụ có thể chiếm 10 - 20%) để đảm bảo mức sống tối thiểu gần bằng mức trợ cấp xã hội của Nhà nước sau này. Đối với phần bắt buộc này thì người lao động không được rút để trong trường hợp xấu, rủi ro nhất, không có thu nhập thì Nhà nước vẫn có trợ cấp cho họ. Còn khi họ chưa có nhu cầu thì có thể tạm thời chia sẻ cho người khác.
- Phần còn lại hay là phần tăng thêm, bổ sung cần được coi là khoản tiết kiệm cá nhân của người lao động, có sự đóng góp của người chủ sử dụng lao động. Khi người lao động có nhu cầu rút sẽ rút phần tiết kiệm này. Cần có số liệu thống kê, tính toán cụ thể từ đó làm bằng chứng để hoạch định chính sách về vấn đề này.
Kết quả thăm dò trên Tuổi Trẻ Online đến chiều 21-4 - Đồ họa: T.ĐẠT
Rút 50% có lợi hơn cho người lao động
TS Bùi Sỹ Lợi, nguyên phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, cho rằng BHXH là trụ cột cơ bản của hệ thống an sinh xã hội nhằm bảo đảm cuộc sống cho người dân khi về già. Tuy nhiên, Luật BHXH hiện nay cho phép rút 100% dẫn đến nhiều vấn đề nguy hiểm, "lợi trước mắt nhưng hại lâu dài". Chưa kể số tiền khi rút BHXH một lần thực tế sẽ thấp hơn nhiều so với số tiền đã đóng vào quỹ BHXH.
Theo ông Lợi, trong dự thảo Luật BHXH sửa đổi đưa ra phương án 2 là cho phép rút 50% còn để lại 50%. Ông nói đây được coi là phương án ưu việt và có lợi hơn cho người lao động. Ông phân tích với phương án này khi người lao động gặp khó khăn được rút 50% cộng với các chính sách xã hội, ưu đãi khác như các cơ chế sinh kế, tạo việc làm, vay vốn... sẽ giúp họ có thể vượt qua.
"Nhiều người lo ngại nhất là số 50% còn lại sẽ ra sao, có tồn tại hay sinh lợi không? Có hay không việc 100 đồng để lại sau lấy chỉ còn 10 đồng? Những điều này cần phải được giải thích rõ rằng số 50% còn lại sẽ được bảo lưu, không mất đi và vẫn tăng trưởng, phát triển lên khi mang đi đầu tư. Quan trọng nhất ở đây, với chính sách này, phải công khai, minh bạch và người lao động luôn biết nó vẫn tồn tại, không sợ mất đi. Quan trọng nhất cần đả thông tâm lý cho người dân", ông Lợi nói.
Chia sẻ thêm, ông Nguyễn Duy Cường, vụ phó Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH - cơ quan soạn thảo dự luật), cũng cho hay dự luật sửa đổi đề xuất mức rút BHXH một lần là 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Người rút bảo hiểm phải đóng BHXH dưới 20 năm và sau 12 tháng không tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện. Ông nói thời gian chờ một năm là quãng chờ cần thiết để người lao động tìm việc mới, cân nhắc lại khi rút BHXH một lần.
"Quy định này nhằm giúp người lao động vượt qua khó khăn trước mắt như trang trải nợ nần, chi trả sinh hoạt phí, trả tiền học cho con và có thể có lương hưu lâu dài. Bởi nếu cứ khó khăn, nguời dân rút BHXH một lần thì về già rất khó khăn, tạo gánh nặng an sinh xã hội", ông Cường nêu.
Ông Cường dẫn chứng một người đóng BHXH trong 10 năm, nếu rút một lần sẽ tính số tiền và thời gian đóng tối đa 5 năm. Số còn lại sẽ bảo lưu khi về hưu hoặc nếu tham gia bảo hiểm trở lại sẽ cộng dồn thêm. Nếu người lao động không đủ số năm đóng bảo hiểm có thể đóng bù số năm thiếu một lần để hưởng lương hưu hoặc nhận trợ cấp hằng tháng kèm bảo hiểm y tế. Cuối cùng người lao động muốn rút BHXH một lần vẫn được giải quyết.
"Ban soạn thảo đang tiếp thu các kiến nghị, đề xuất để nghiên cứu, đánh giá và hoàn thiện dự thảo Luật BHXH sửa đổi", ông Cường nêu thêm.
Đề xuất giữ nguyên quy định rút bảo hiểm xã hội một lần
Bộ Quốc phòng đề nghị giữ nguyên phương án như hiện nay (rút BHXH một lần 100%). Bởi nếu không quy định rõ 50% tổng thời gian đóng BHXH thuộc giai đoạn nào, thiếu chặt chẽ sẽ không phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của người lao động. Do đó Bộ Quốc phòng đề nghị để người lao động có quyền lựa chọn đóng - hưởng BHXH và tăng cường các biện pháp tuyên truyền, thuyết phục.
Giảm chờ rút bảo hiểm xã hội một lần từ 12 xuống 3 tháng
Trong phần góp ý, Tổng LĐLĐ Việt Nam cho hay những năm gần đây nhiều người lao động cảm thấy "đang chịu phần thiệt" qua điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu, tăng thời gian tham gia BHXH hưởng lương hưu tối đa thì việc "ràng buộc" trong hưởng BHXH một lần có thể gây bất lợi thêm cho người lao động.
Tổng LĐLĐ Việt Nam đánh giá việc áp dụng điều kiện "sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, tự nguyện" mới cho hưởng BHXH một lần là không phù hợp. Bởi BHXH một lần nhằm đáp ứng nhu cầu cấp bách của người lao động mất việc làm, cuộc sống khó khăn. Do vậy cơ quan đề xuất giảm điều kiện chờ rút BHXH một lần sau khi lao động nghỉ việc từ 12 xuống còn 3 tháng. Việc này có thể hạn chế tình trạng "bán non sổ BHXH" cũng như tín dụng đen.
Người dân điền thông tin thủ tục bảo hiểm lương hưu tại BHXH TP.HCM - Ảnh: HỮU HẠNH
Từ đầu năm, hơn 40.000 người rút bảo hiểm xã hội một lần tại TP.HCM
Theo thông tin từ BHXH TP.HCM, tính từ đầu năm đến nay, đơn vị này tiếp nhận 40.111 số hồ sơ hưởng BHXH một lần.
Một số nơi xảy ra tình trạng quá tải vì số hồ sơ làm các thủ tục BHXH quá nhiều. Ghi nhận tại BHXH huyện Hóc Môn vào chiều 21-4, hầu hết người dân có mặt đều đến làm thủ tục nhận BHXH một lần, chỉ 5-7 người đến để làm các thủ tục khác. Nhiều người rút vì hoàn cảnh khó khăn, "lớn tuổi không làm công ty nổi nữa", nhưng cũng có người lại rút vì "mình còn trẻ, đợi đến hưu lâu lắm".
Nhận lịch hẹn vào 3h15 chiều nhưng chị Tô Thị Kim Thoa (38 tuổi, ngụ Hóc Môn) có mặt từ 2h30 chiều để ngồi chờ: "Tôi làm công nhân may, đến giờ là đóng BHXH gần 13 năm rồi, rút một lần chắc được tầm hơn 100 triệu gì đó. Khoản tiền này là để chuẩn bị sửa nhà".
Thế nhưng khi được hỏi về dự định xa hơn khi về hưu sẽ làm gì để có thu nhập nếu không có lương hưu, chị Thoa thật thà: "Tới đâu hay tới đó, biết có sống tới đó được hay không. Những người làm 10 - 12 năm ở công ty tôi nghỉ việc đi làm thời vụ để lãnh BHXH một lần nhiều lắm. Tôi còn trẻ, chờ tới 60 tuổi lãnh lương hưu thì còn lâu lắm. Giờ cần số tiền lớn để lo việc gia đình thì cứ rút ra đã rồi tính sau", chị Thoa giải thích.
Tương tự, nhiều người lao động quyết định rút BHXH một lần vì gặp khó khăn do không còn khoản gì để trông vào nữa.
"Tôi sắp 50 tuổi rồi, một mình nuôi con ăn học tới nay là lớp 12. Năm sau nó vào đại học thì phải có tiền cho nó đi học nên rút khoản này (BHXH một lần) ra. Lo cho nó học xong đại học rồi mới tính tiếp được", chị Yến Phượng (ngụ Hóc Môn) chia sẻ và cho biết thêm số tiền rút một lần từ cuốn sổ bảo hiểm tích lũy 10 năm 6 tháng là khoản tiền duy nhất chị có thể trông chờ để cho con học đại học.
Đặc biệt, mong muốn của phần lớn người đi rút BHXH một lần là được rút toàn bộ số tiền thay vì chỉ rút 50%. Như chị Yến Phượng suy nghĩ: "Rút 50% đâu có đủ tiền làm được việc gì. Nhiều người cần một khoản tiền lớn để trang trải chuyện quan trọng của gia đình nên mới đi rút khoản này.
Chẳng hạn như tôi giờ đã 50 tuổi rút tiền cho con học đại học thì cũng mong rút đủ để lo học phí ít nhất 2-3 năm đầu. Nếu để lại 50%, tôi cũng không thể đi làm công ty và đóng tiếp cho đủ 15 - 20 năm để hưởng lương hưu được".
VŨ THỦY
Trung Quốc: nhận lương hưu khi đóng bảo hiểm xã hội 15 năm
Hệ thống BHXH ở Trung Quốc là một mạng lưới phức tạp gồm các chương trình bảo hiểm cung cấp nhiều loại bảo hiểm khác nhau cho người lao động. Có năm loại BHXH chính ở Trung Quốc như bảo hiểm tuổi già cơ bản cho người lao động (lương hưu), bảo hiểm y tế, bảo hiểm thương tật liên quan đến công việc, bảo hiểm thai sản và bảo hiểm thất nghiệp.
Bảo hiểm tuổi già cơ bản là loại BHXH quan trọng nhất ở Trung Quốc, hỗ trợ tài chính (trả lương hưu) cho người lao động sau khi nghỉ hưu. Số tiền lương hưu được tính dựa trên tiền lương của người lao động và số năm họ đã đóng góp cho hệ thống BHXH. Để đủ điều kiện nhận lương hưu, người lao động phải đóng BHXH tối thiểu 15 năm và đến tuổi nghỉ hưu hợp pháp tại Trung Quốc (60 tuổi đối với nam và 55 tuổi đối với nữ).
Luật BHXH Trung Quốc quy định: "Người đóng bảo hiểm tuổi già cơ bản sẽ nhận được lương hưu cơ bản hằng tháng nếu thời gian đóng tích lũy của người đó không ít hơn 15 năm khi đến tuổi nghỉ hưu hợp pháp.
Nếu thời gian tích lũy đóng bảo hiểm của thành viên bảo hiểm tuổi già dưới 15 năm khi người này đến tuổi nghỉ hưu hợp pháp, người này có thể nhận bảo hiểm tuổi già hằng tháng sau khi đóng bù thêm vào cho đủ khoản đóng BHXH được yêu cầu trong 15 năm. Người đóng có thể lựa chọn chuyển sang BHXH nông thôn mới hoặc BHXH hưu trí dành cho người dân thành thị và nhận lương hưu theo quy định của chính phủ".
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã đối mặt với sự thay đổi nhân khẩu học khi dân số già đi. Điều này đã gây áp lực lên hệ thống lương hưu của Trung Quốc, làm dấy lên những lo ngại về tính bền vững của nó. Để giải quyết những lo ngại này, Chính phủ Trung Quốc đang đưa ra những cải cách đối với hệ thống lương hưu.
BÌNH AN tổng hợp
Rút bảo hiểm xã hội một lần: Các bộ ngành ý kiến khác nhauNhiều bộ ngành đã có ý kiến về việc rút bảo hiểm xã hội một lần trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, trước khi trình Chính phủ vào tháng 6 tới.
Xem thêm: mth.88463838022403202-uahn-cahk-neik-y-ueihn-auq-noc-nal-tom-ioh-ax-meih-oab-tur/nv.ertiout