Thanh tra Chính phủ cảnh báo từ lâu
Với các vụ án liên quan đến Công ty CP Tập đoàn Phúc Sơn (Tập đoàn Phúc Sơn) đã nảy sinh ra một loại tội phạm mới, mà Trung tướng Tô Ân Xô - Người phát ngôn của Bộ Công an gọi đây là loại tội phạm tấn công bằng "đạn bọc đường". Đáng nói, những vi phạm của Tập đoàn Phúc Sơn không phải bây giờ mới bị phát hiện mà được cảnh báo từ rất lâu, nhưng các địa phương vẫn không xử lý dứt điểm. Thậm chí còn chấp thuận cho tập đoàn này đầu tư thêm dự án "khủng" xảy ra ở Quảng Ngãi, Vĩnh Phúc...
Tại Quảng Ngãi, từ năm 2012 trở đi, Tập đoàn Phúc Sơn và các công ty thành viên trực thuộc đã trúng thầu hàng loạt dự án nghìn tỷ, gồm các công ty, đơn vị thành viên như: Công ty TNHH MTV Khu đô thị Bàu Giang, trụ sở tại số 1078 đường Quang Trung, phường Chánh Lộ, TP.Quảng Ngãi; Công ty CP Thăng Long - Bàu Giang, trụ sở tại số 1082 đường Quang Trung, phường Chánh Lộ, TP.Quảng Ngãi.
Năm 2012, Tập đoàn Phúc Sơn trúng gói thầu thi công xây lắp dự án đường bờ Nam sông Trà Khúc với vốn đầu tư lên đến gần 1.000 tỷ đồng. Dự án có tổng chiều dài toàn tuyến hơn 8,7km, nền đường rộng 36m, mặt đường rộng 22m được bê-tông nhựa. Đây là dự án giao thông đầu tư mới hoàn toàn. Năm 2016, công trình hoàn thành và được đưa vào sử dụng.
Tuy nhiên, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ vào tháng 9/2015, dự án trên có "vấn đề”. Theo đó, dự án này và dự án kè bờ nam sông Trà Khúc không có sự đồng bộ về quy hoạch, kế hoạch đầu tư và quy mô phân kỳ đầu tư nên nhiều hạng mục chồng lên nhau, phải phá bỏ, gây lãng phí hơn 11,3 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, dự án đường bờ nam sông Trà Khúc do Tập đoàn Phúc Sơn thi công đã không thi công 10 đường công vụ đi qua TP.Quảng Ngãi; dự toán áp dụng sai tỷ lệ chi phí trực tiếp khác, tỷ lệ tận dụng đất, cát đào đắp, tính sai loại ôtô vận chuyển..., phải giảm trừ thanh toán hơn 8,4 tỷ đồng. Ngoài ra, dự án còn có biểu hiện thông đồng giữa các nhà thầu để cho một đơn vị trúng thầu ở gói thầu số 12 (xây lắp), gói thầu số 14 (tư vấn giám sát thi công).
Phúc Sơn vẫn được giao nhiều dự án "khủng"
Sau dự án trên, Tập đoàn Phúc Sơn còn thực hiện nhiều dự án "khủng" khác về khu đô thị, hạ tầng khu công nghiệp tại Quảng Ngãi. Cuối năm 2015, Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt (công ty thành viên của Tập đoàn Phúc Sơn, có địa chỉ ở Hà Nội) được UBND tỉnh Quảng Ngãi chấp thuận chủ trương đầu tư dự án nhà máy nước với diện tích gần 14ha tại xã Nghĩa Kỳ và Nghĩa Thuận (huyện Tư Nghĩa).
Nhà máy nước có tổng vốn đầu tư lên đến 540 tỷ đồng, chia làm 2 giai đoạn. Mục tiêu của dự án là bảo đảm cung cấp nước cho người dân TP.Quảng Ngãi và các xã của huyện Tư Nghĩa. Theo kế hoạch, cuối năm 2019, dự án hoàn thành giai đoạn 1 và đi vào vận hành. Tuy nhiên, hiện dự án vẫn còn ngổn ngang và đến nay chậm tiến độ 5 năm, làm TP.Quảng Ngãi và các vùng phụ cận thiếu nước sạch.
Tiếp đến, năm 2016, Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư dự án khu đô thị công nghiệp Dung Quất tại Khu kinh tế Dung Quất (thôn Trung An, xã Bình Thạnh, huyện Bình Sơn). Dự án chia làm 2 giai đoạn, giai đoạn 1 gồm giai đoạn 1A có diện tích hơn 151ha và giai đoạn 1B có diện tích hơn 167ha, tổng mức đầu tư 2.025 tỷ đồng. Giai đoạn 2 có diện tích gần 177ha.
Dự án từng được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá cho đô thị, công nghiệp ở phía bắc Khu kinh tế Dung Quất. Thế nhưng sau gần 8 năm, dự án vẫn là bãi đất trống hoang vu, dù Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp Quảng Ngãi liên tục đốc thúc Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt sớm hoàn thành các thủ tục pháp lý, thi công và đưa khu đô thị công nghiệp Dung Quất vào hoạt động.
Về dự án hạ tầng khu công nghiệp tại Khu Kinh tế Dung Quất (thôn Trung An, xã Bình Thạnh, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) có diện tích 319 ha, do Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt làm chủ đầu tư, thời gian hoạt động là 50 năm. Dự án có tổng kinh phí đầu tư hơn 2.025 tỷ đồng, đầu tư theo từng giai đoạn và theo kế hoạch, sẽ hoàn thành vào quý II/2019. Người dân địa phương cho biết, trước đây trên khu đất này có nhà dân sinh sống nhưng kể từ khi tỉnh Quảng Ngãi thu hồi giao cho Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt, đất của dân bị thu hồi. Đến nay, khu đất này vẫn chỉ là bãi cỏ hoang vu.
Tỉnh Quảng Ngãi từng ứng trước tiền để thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng cho Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt thực hiện dự án này. Tuy nhiên, dự án vẫn không được triển khai. Đáng nói, dù không triển khai đầu tư hạ tầng, báo chí phản ánh nhiều lần, dư luận bức xúc nhưng Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt vẫn không bị rút giấy phép đầu tư.
Dự án khu đô thị Bàu Giang đi về đâu?
Dù nhiều sai phạm như vậy nhưng đến năm 2022, Tập đoàn Phúc Sơn lại được UBND tỉnh Quảng Ngãi ưu ái chấp thuận đầu tư dự án khu đô thị Bàu Giang. Dự án được thực hiện trong vòng 6 năm kể từ ngày lựa chọn được nhà đầu tư. Thời hạn hoạt động là 49 năm kể từ ngày có quyết định giao đất, cho thuê đất.
Đây là dự án khu đô thị lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu, được đầu tư với mục tiêu xây dựng một khu đô thị mới văn minh, hiện đại, đồng bộ về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xã hội cũng như gắn kết chặt chẽ với cảnh quan xung quanh, phù hợp với định hướng quy hoạch của TP.Quảng Ngãi và huyện Tư Nghĩa.
Dự án khu đô thị Bàu Giang có quy mô 495.932m2, bao gồm 294 căn nhà ở thương mại nằm trên trục đường chính với diện tích 46.089m2, 274 căn nhà ở xã hội với diện tích 19.292m2, 795 lô đất nền... Tổng số vốn đầu tư dự án lên đến 3.318 tỷ đồng. Tiến độ thực hiện dự án là 6 năm kể từ ngày nhà đầu tư được lựa chọn theo quy định.
Để chuẩn bị, từ năm 2018, Nguyễn Văn Hậu thành lập Công ty TNHH MTV Khu đô thị Bàu Giang tại Quảng Ngãi, với vốn điều lệ ban đầu chỉ có 20 tỷ đồng. Năm 2019, Hậu trở thành Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc của công ty, đồng thời tăng vốn chủ sở hữu lên 250 tỷ đồng. Trong 2 năm 2019 và 2020, Công ty Bàu Giang đều báo lỗ lần lượt là 494 triệu đồng và 1 tỷ đồng.
Tháng 4/2023, Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Văn Minh (đã bị khởi tố, bắt tạm gian hôm 08/3/2024) chủ trì cuộc họp kiểm tra tiến độ thực hiện dự án khu đô thị này. Thời điểm đó, Tập đoàn Phúc Sơn thực hiện chi trả bồi thường cho hơn 371.800m2, với tổng số tiền chi ra khoảng 43,9 tỷ đồng. Công ty đã phối hợp với đơn vị tư vấn lập xong bản đồ thu hồi đất của dự án.
Minh nhấn mạnh, đây là dự án đã được đưa vào kế hoạch thu tiền sử dụng đất trong quý II/2023 và bố trí vốn đầu tư cho giải ngân trong quý III/2023. Do đó, yêu cầu các cơ quan chức năng cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện để chậm nhất đến ngày 31/7/2023 trình UBND tỉnh giao đất cho nhà đầu tư. Sau khi có quyết định giao đất, giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường tính toán tiền sử dụng đất để nộp vào ngân sách tỉnh, chậm nhất trước 30/9/2023. Dự án được UBND TP.Quảng Ngãi ban hành nhiều thông báo thu hồi đất trong các ngày cuối tháng 5/2023.
Tháng 12/2023, Chủ tịch UBND TP.Quảng Ngãi chỉ đạo giao UBND 2 phường Nghĩa Lộ, Chánh Lộ chịu trách nhiệm thông báo cho dân ngừng và chấm dứt việc canh tác, sản xuất nông nghiệp đối với phần diện tích đất nằm trong phạm vi Dự án Khu đô thị Bàu Giang đến các hộ dân trên địa bàn. Đến ngày 26/02/2024, Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn và dàn lãnh đạo bị khởi tố, bắt tạm giam. Do đó, tương lai dự án khu đô thị Bàu Giang chưa biết đi về đâu.
Ngày 08/3/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam Đặng Văn Minh - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi và Cao Khoa - cựu Chủ tịch UBND tỉnh để làm rõ những sai phạm trong vụ án liên quan Tập đoàn Phúc Sơn tại tỉnh Quảng Ngãi. Cả hai cùng bị khởi tố về tội "nhận hối lộ".
Cùng vụ án, Cơ quan điều tra khởi tố bị can, bắt tạm giam 4 người khác gồm: Hà Hoàng Việt Phương - Trưởng Ban quản lý khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp, nguyên phó giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi; Phạm Ngọc Thủy - Phó giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi; Lê Quốc Đạt - Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông, nguyên Trưởng phòng thuộc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi; Phạm Ngọc Cương - Phó tổng giám đốc Tập đoàn Phúc Sơn. Cả 4 cùng bị điều tra về tội "vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
Ngày 28/3, Lê Viết Chữ - nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi bị Cơ quan điều tra Bộ Công an khởi tố bị can, bắt tạm giam về tội "nhận hối lộ".