Báo cáo Thủ tướng Phạm Minh Chính, Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho hay, từ 2022, lượng tiêu thụ xi măng liên tục sụt giảm. Năm ngoái, tiêu thụ trong nước chỉ bằng 84% so với cùng kỳ 2022 (nội địa đạt 56,6 triệu tấn, xuất khẩu 31,2 triệu tấn). Trong khi đó, Việt Nam đang có 61 nhà máy, tổng công suất thiết kế khoảng 117 triệu tấn xi măng một năm.
"Ngành xi măng đang gặp khó khăn rất lớn trong sản xuất và tiêu thụ, doanh nghiệp có nguy cơ phá sản hoặc bán một phần nhà máy cho nước ngoài", Hiệp hội cho biết.
Thực tế, đây không phải lần đầu các doanh nghiệp xi măng kêu cứu. Cuối năm ngoái, cùng với 7 hiệp hội khác trong ngành vật liệu xây dựng, các doanh nghiệp đã thông tin về tình thế bấp bênh của mình.
Làm rõ hơn những nút thắt, Hiệp hội Xi măng nói, khó khăn đến từ nhu cầu tiêu thụ trong nước yếu, các dự án đầu tư công triển khai chậm. Các dự án xây đường giao thông, trong đó cao tốc vẫn sử dụng công nghệ truyền thống, việc áp dụng cầu cạn cao tốc bằng bê tông cốt thép còn hạn chế, giải pháp sử dụng xi măng để gia cố, ổn định nền đất chưa được áp dụng.
Thị trường nhà ở, bất động sản chưa hồi phục, tỷ lệ các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội triển khai thực tế rất thấp.
Trong khi đó, doanh nghiệp lại khó khăn về sản xuất khi giá nhiên liệu, năng lượng tăng cao, đặc biệt là giá than. Thuế xuất khẩu clinker tăng, sức ép môi trường với các nhà máy xi măng ngày càng lớn.
Nhằm gỡ khó cho doanh nghiệp, Hiệp hội Xi măng Việt Nam kiến nghị Thủ tướng cùng các bộ, ngành tìm cách tăng tiêu thụ nội địa thông qua xây dựng các tuyến đường cầu cạn thay đường bê tông xi măng cốt thép, nhất là ở những vùng đất yếu, hay những nơi cần thoát lũ như miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long.
Chính phủ cũng nên cân nhắc gia cố nền đường bằng xi măng - đất để thay thế cho giải pháp truyền thống đắp nền đường bằng cát san lấp, Hiệp hội Xi măng nêu.
Hiệp hội đồng thời kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội thông qua việc bỏ thuế xuất khẩu với clinker. Còn trong ngắn hạn, nếu chưa bãi bỏ, Hiệp hội đề xuất giữ nguyên thuế xuất khẩu với clinker hai năm tới là 5% và được khấu trừ VAT.
Họ cũng đề nghị Thủ tướng chỉ đạo các ngân hàng giãn nợ, giảm lãi suất cho các doanh nghiệp xi măng, và không khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào dự án xi măng tại Việt Nam.
Đức Minh