Lái máy bay vào vùng bóng tối của Mặt Trăng khi nhật thực toàn phần đang diễn ra chắc chắn là một ý tưởng khá thú vị và trên thực tế, nhiều hãng hàng không trên thế giới cũng từng cung cấp dịch vụ này.
Tuy nhiên, cho tới nay, chưa chiếc máy bay nào có thể đạt được điều mà Concorde 001 đã làm vào ngày 30 tháng 6 năm 1973 , khi nó chạy theo bóng của Mặt Trăng dọc theo Chí tuyến Bắc trong hiện tượng nhật thực toàn phần.
Bay ở độ cao 55.000 feet (17.000 mét), máy bay phản lực siêu thanh nhanh nhất thế giới vào thời điểm đó đã thực hiện chuyến bay kéo dài 74 phút để ngắm nhật thực.
Chuyến bay mang tên "Concorde 001" khởi hành từ Las Palmas, Gran Canaria, Tây Ban Nha, chở theo 74 hành khách, bao gồm các nhà khoa học, nhiếp ảnh gia và những người đam mê thiên văn học. Mục tiêu của chuyến bay là kéo dài thời gian quan sát nhật thực - một hiện tượng thiên nhiên kỳ thú thường chỉ diễn ra trong vài phút.
Đối với bảy nhà quan sát đến từ Pháp, Anh và Mỹ, chuyến bay đã phá kỷ lục về thời gian quan sát nhật thực toàn phần dài nhất trong lịch sử loài người. Đường đi của nhật thực toàn phần ngày hôm đó rộng khoảng 156 dặm (251 km), với bóng của Mặt Trăng di chuyển với tốc độ khoảng 1.500 mph (2.400 km/h). Concorde bay với tốc độ 1.350 mph (2.200 km/h) — Mach 2 — dọc theo đường đi của nhật thực toàn phần theo cùng hướng với bóng của Mặt Trăng.
Concorde bay với tốc độ Mach 2, gấp đôi tốc độ âm thanh, đuổi theo bóng của Mặt Trăng di chuyển trên Trái Đất. Nhờ chiến lược độc đáo này, thời gian quan sát nhật thực được kéo dài lên 74 phút - gần gấp 10 lần so với thời gian dự kiến tối đa trên mặt đất.
Donald Liebenberg, nhà khoa học từ Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos, người có mặt trên chuyến bay, viết cho NBC News: "Chúng tôi đã được chứng kiến nhật thực toàn phần trong 74 phút trước khi hạ cánh xuống quốc gia Chad ở châu Phi". "Vào phút thứ 74, nhóm của chúng tôi trên chiếc Concorde đã lập kỷ lục về tổng thời gian chưa bao giờ bị phá vỡ. Đó là một trải nghiệm mà tôi sẽ không bao giờ quên".
Concorde cất cánh lúc 10:08 GMT và bay qua Mauritania. Trong bốn phút tiếp theo, nó bay qua sa mạc Sahara ở Mali, Nigeria và Niger trước khi bóng của Mặt Trăng vượt qua nó. Nó đã hạ cánh ở Tchad.
Khi Mặt Trăng che khuất Mặt Trời, bầu trời chìm vào bóng tối, chỉ còn lại vầng hào quang rực rỡ. Các hành khách được chiêm ngưỡng khung cảnh ngoạn mục của vương miện Mặt Trời, những tia lửa mặt trời và các hiện tượng quang học khác.
Ngoài việc trải nghiệm nhật thực toàn phần kéo dài, các nhà khoa học còn nhìn thấy "lần tiếp xúc đầu tiên" kéo dài 7 phút và "lần tiếp xúc thứ ba" kéo dài 12 phút - điểm bắt đầu và kết thúc của nhật thực.
Chuyến bay năm 1973 không phải là lần cuối cùng Concorde đi vào vùng bóng tối của Mặt Trăng trong hiện tượng nhật thực toàn phần. Hai mươi sáu năm sau, vào ngày 11 tháng 8 năm 1999, ba chiếc Concorde – một từ Pháp và hai từ Anh – đi vào vùng bóng tối của Mặt Trăng, chở theo khách du lịch, theo tài liệu của chuyên gia nhật thực người Pháp Xavier Jubier. Mỗi chiếc vé được bán với giá 2.400 USD (4.457 USD theo tỷ giá ngày nay), mặc dù tổng thời gian chỉ kéo dài bốn hoặc năm phút, so với khoảng hai phút trên mặt đất.
Chuyến bay Concorde 001 không chỉ là một trải nghiệm du lịch độc đáo mà còn là một thành tựu khoa học và kỹ thuật ấn tượng. Nó cung cấp cho các nhà khoa học cơ hội nghiên cứu nhật thực trong thời gian dài hơn bao giờ hết, góp phần bổ sung kiến thức về vũ trụ.
Những chuyến đi năm 1999 là chuyến đi cuối cùng của Concorde để đuổi theo bóng Mặt Trăng trong hiện tượng nhật thực toàn phần. Sau vụ tai nạn chết người của chuyến bay 4590 của Air France vào ngày 25 tháng 7 năm 2000, ngay sau khi cất cánh, chuyến bay đuổi theo nhật thực theo kế hoạch vào ngày 21 tháng 6 năm 2001 đã bị hủy bỏ.
Chuyến bay đuổi theo nhật thực thành công nhất trong những năm gần đây là E-Flight 2019-MAX, vào ngày 2 tháng 7 năm 2019, đã tăng gấp đôi tổng thời lượng từ 4 phút 32 giây lên 9 phút. Trên chiếc Boeing 787-9 Dreamliner của LATAM Airlines có 43 người theo đuổi nhật thực, mỗi người đã phải trả 6.750 USD cho mỗi tấm vé.
Chuyến bay Concorde 001 đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh của khoa học và công nghệ. Nó khẳng định khả năng của con người trong việc chinh phục bầu trời và khám phá những bí ẩn của vũ trụ. Kỷ lục 74 phút của Concorde vẫn chưa bị phá vỡ cho đến ngày nay, khiến nó trở thành một huyền thoại trong lịch sử ngắm nhật thực.
Chuyến bay Concorde 001 là một sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu một bước tiến mới trong khoa học và kỹ thuật. Nó đã mang đến cho con người trải nghiệm độc đáo, khơi gợi niềm đam mê khám phá vũ trụ và góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của khoa học.
Chuyến bay Concorde 001 đã truyền cảm hứng cho nhiều người, đặc biệt là các thế hệ trẻ, để theo đuổi khoa học và thiên văn học. Đây là kết quả của sự hợp tác giữa các nhà khoa học, kỹ sư và phi công từ nhiều quốc gia, thể hiện tinh thần đoàn kết và hợp tác trong lĩnh vực khoa học.
Tham khảo: Space; Iflscience