Israel đang là quốc gia dẫn đầu thế giới trong cuộc chạy đua tiêm chủng ngừa Covid-19. Giới chuyên gia xem đất nước Trung Đông này như một tấm gương cho mô hình phục hồi của những nền kinh tế đã đạt tới một tỷ lệ tiêm chủng rộng rãi trong dân số.
Đến nay, đã có khoảng 60% trên tổng dân số 9,2 triệu công dân Israel được tiêm chủng ít nhất 1 liều vaccine Covid-19. Con số này vượt trội hơn hẳn so với tỷ lệ 47% ở Anh và 32% ở Mỹ - theo thống kê mới nhất của OurWorldinData.
TRIỂN VỌNG MIỄN DỊCH CỘNG ĐỒNG
Còn theo một bài báo đăng tải trên kênh ISRAEL21c hôm 7/4, đã có khoảng 56% dân số Israel được tiêm phòng và khoảng hơn 7% khác - 700.000 người - đã phục hồi sau khi mắc bệnh. Với tỷ lệ miễn dịch lớn như vậy, các chuyên gia tại Trung tâm Y tế Sheba - cơ sở y tế hàng đầu Israel - cho rằng quốc gia này có thể đã đạt tới khả năng miễn dịch cộng đồng với virus SARS-CoV-2.
Miễn dịch cộng đồng xảy ra khi một tỷ lệ dân số đủ lớn có khả năng miễn dịch (thông qua tiêm chủng hoặc khỏi bệnh), từ đó giúp bảo vệ gián tiếp những người không có hệ miễn dịch. Tỷ lệ cần thiết để đạt miễn dịch cộng đồng với từng loại virus là khác nhau, dựa trên tốc độ lây truyền của virus. Đối với virus SARS-CoV-2, ước tính tỷ lệ cần thiết để đạt miễn dịch cộng đồng là 65-70% - theo tiến sĩ Eyal Leshem, giám đốc Viện Y học Nhiệt đới Sheba.
Vào đầu tháng 3, Israel đã tiến hành mở cửa trở lại sau một chiến dịch tiêm chủng thần tốc được khởi động từ ngày 20/12/2020.
"Chúng ta đang chứng kiến sự sụt giảm các ca nhiễm mới dù việc mở cửa trở lại đã cho phép các cuộc tụ tập đông người… bởi vì hầu hết những người có khả năng nhiễm bệnh hiện đều đã được miễn dịch" - ông Eyal Leshem cho hay.
Về mặt lý thuyết, chiến dịch tiêm chủng thần tốc như vậy sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế sôi động. Vậy thực tế nền kinh tế Israel ra sao?
TÍN HIỆU KHỞI SẮC KINH TẾ
Israel may mắn có được một cơ cấu kinh tế mạnh mẽ hơn nhiều nền kinh tế khác trong cuộc khủng hoảng đại dịch. Ngành du lịch, vốn chịu thiệt hại nặng nề nhất do dịch Covid-19, chỉ đóng góp khoảng 2% vào tổng sản phẩm trong nước (GDP) của quốc gia này. Trong khi đó, công nghệ cao - một trong những ngành đóng góp lớn nhất vào GDP Israel - thậm chí còn có động lực tăng trưởng mạnh hơn trong đại dịch.
Trong một dự báo lạc quan, Ngân hàng Trung ương Israel kỳ vọng tăng trưởng GDP lên đến 6,3% trong năm nay nếu duy trì được tốc độ tiêm chủng hiện tại.
Tờ The Jerusalem Post trích dẫn báo cáo thường niên của Ngân hàng Trung ương Israel cho biết cuộc khủng hoảng đại dịch ước tính đã thổi bay 4,7% GDP của nước này. GDP bình quân đầu người của Israel năm 2020 chỉ bằng 95,7% so với năm 2019. Mức thiệt hại như vậy cao khoảng gấp 4 lần những tổn thất mà Israel hứng chịu trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu hồi năm 2008.
Đầu tuần này, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) nâng dự báo tăng trưởng của Israel năm 2021 từ mức 4,1% trong báo cáo hồi tháng 1 lên mức 5%. Cũng theo IMF, Israel có triển vọng đạt mức tăng trưởng 4,3% trong năm 2022. Động cơ để IMF nâng dự báo là do tốc độ tiêm chủng mạnh mẽ tạo tiền đề cho sự phục hồi của nền kinh tế.
Một chỉ báo khác phản ánh triển vọng lạc quan của nền kinh tế Israel: tính đến ngày 6/4/2021, chi tiêu bằng thẻ tín dụng nước này tăng 19% so với hồi tháng 1/2020 - thời điểm đại dịch chưa lan rộng khắp toàn cầu.
Trên thị trường lao động, tỷ lệ thất nghiệp trong nền kinh tế tính đến tháng 2/2021 ở mức gần 17% do làn sóng dịch bệnh tiếp theo bùng phát. Nhưng con số này có xu hướng giảm vào tháng 3 sau khi Israel mở cửa trở lại nhờ chiến dịch tiêm chủng mạnh mẽ làm giảm mạnh số ca nhiễm mới Covid-19. Các nhà kinh tế IMF dự báo tỷ lệ thất nghiệp tại quốc gia Trung Đông sẽ giảm xuống còn 5% trong năm nay và 4,6% trong năm 2022.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Israel Katz đã gọi dự báo của IMF là một tin tức quan trọng, thể hiện "sự tín nhiệm"đối với nền kinh tế Israel cũng như động lực nội tại của nước này trong suốt cuộc khủng hoảng Covid, nhờ những gói kích cầu toàn diện từ chính phủ.
Bà Kristina Hooper, Giám đốc chiến lược thị trường toàn cầu tại Invesco, nhận xét: "Việc Israel mở cửa trở lại nền kinh tế đã chứng minh rằng tốc độ tiêm chủng nhanh chóng sẽ kích thích tiêu dùng, vì người dân không nhận thấy nguy cơ một làn sóng lây nhiễm Covid-19 nào khác".
Cũng theo bà Hooper, tình trạng hiện tại của nền kinh tế Israel phản ánh những gì có thể diễn ra ở các quốc gia như Mỹ, Anh hay bất cứ đất nước nào đã đạt được tỷ lệ tiêm chủng rộng rãi cho người dân.
THẬN TRỌNG KHÔNG THỪA
Bên cạnh những tín hiệu sáng, các nhà kinh tế cảnh báo vẫn còn nhiều nguy cơ đằng sau sự phục hồi kinh tế của Israel.
Việc chính phủ Israel tung ra gói kích thích kinh tế quá lớn đã đưa thâm hụt ngân sách lên mức 11,6% GDP. Tỷ lệ nợ quốc gia cũng tăng từ mức 60% vào năm 2019 lên tới 73% trong năm 2020.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Israel Amir Yaron cảnh báo đất nước có thể mất tới 2 thập kỷ để đưa tỷ lệ nợ trở lại mức 60% GDP như trước thời kỳ đại dịch, nhất là trong trường hợp thâm hụt ngân sách vẫn ở mức cao. Tuy nhiên, ông Yaron không ủng hộ đề xuất tăng thuế nhằm bù đắp ngân sách cho đến ít nhất năm 2022-2023. Ngoài ra, Ngân hàng Trung ương Israel vẫn sẽ duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng với lãi suất ở mức thấp kỷ lục 0,1% như hiện tại để hỗ trợ nền kinh tế trong ngắn hạn.