Loạn giá

Tại Khánh Hòa, yến sào nổi tiếng lâu nay và hiện đã được xây dựng thành thương hiệu quốc gia. Tại đây, yến có 2 loại phổ biến: yến nuôi và yến đảo tự nhiên, với giá bán lần lượt từ 30 - 40 triệu/kg yến nuôi, hơn 100 triệu đồng/kg yến đảo. Lượng yến tự nhiên sản lượng không nhiều và đắt đỏ, nên nghề nuôi yến “mọc” như nấm khắp các tỉnh thành.

Các điểm bán yến kể không hết, chỉ riêng ở TP Nha Trang (Khánh Hòa) đã có hàng trăm điểm bán yến sào. Cao điểm trước khi dịch Covid-19 bùng phát, khách du lịch Trung Quốc tràn ngập kéo theo các điểm bán yến xuất hiện dày đặc, nhiều doanh nghiệp (DN) xây dựng điểm bán yến rộng hàng ngàn mét vuông phục vụ riêng khách Trung Quốc. Hiện nay các điểm bán này gần như mất hút.

Yến sào được bày bán tràn lan trong chợ Bình Tây, quận 6

Lần theo các chỉ dẫn trên mạng xã hội, chúng tôi được giới thiệu đến một điểm bán chuyên mặt hàng yến huyết đảo (loại yến có giá trị dinh dưỡng cao), ngay tại TP Nha Trang, với mức giá 11,25 triệu đồng/lạng. “Đảm bảo hàng thật 100% và mức giá cũng rất cạnh tranh”, người bán cho hay. Tuy vậy, khi đối chiếu mức giá trên với giá bán từ một số DN uy tín ở Khánh Hòa dễ thấy, mức giá này chỉ bằng một nửa. Giá bán yến huyết đảm bảo chất lượng trên thị trường ngay tại Khánh Hòa có giá tới 24 triệu đồng/lạng. Anh Nguyễn Hùng Anh, ngụ tại quận 12 (TPHCM) bức xúc kể lại: “Tin mạng xã hội, mình đặt mua 50gr yến huyết Khánh Hòa giá 10 triệu đồng, nhưng đem về ngâm nước lạnh thấy yến nở tơi, phồng lên rất nhiều, có hiện tượng phai màu từ sậm sang nhạt. Nghi ngờ, mình gọi điện cho người bán nhưng không ai nghe máy. Lên Facebook thì thấy họ đã khóa tài khoản”.

Ở TPHCM, các điểm bán lẻ trên đường Liên tỉnh 5 (quận 8), Dương Thị Mười (quận 12)... có giá dao động 1,95 - 2,3 triệu đồng/lạng yến vụn Phú Yên, Cần Giờ, Khánh Hòa. Ngay tại khu vực nhà lồng chợ Bình Tây (quận 6), yến sào đủ loại cũng được bày bán la liệt với mức giá dao động 1,4 - 1,9 triệu đồng/lạng yến vụn, 3,5 - 5 triệu đồng/lạng yến bình thường, loại cao cấp có giá từ 10 triệu đến vài chục triệu đồng/lạng, tùy loại. Thời điểm chúng tôi đi ghi nhận, nhiều tiểu thương đổ yến ra trước mặt để tranh thủ rút lông, làm sạch yến khô, sau đó cho vào bọc ni lông. Tuy vậy, số yến sào này hầu như để trắng nhãn mác, thương hiệu. Một vài tiểu thương cảm thấy khó chịu và cảnh giác cao với những người vừa mua hàng vừa chụp ảnh.

 Tù mù chất lượng

Chúng tôi đã đi tìm lời giải vì sao yến sào có nhiều giá đến vậy, liệu có kiểm chứng được chất lượng để tránh tiền mất tật mang? Anh Phan Quốc Tiến, người có hơn 10 năm nuôi yến và hiện sở hữu 3 nhà yến cỡ bự tại TP Nha Trang (Khánh Hòa) cho chúng tôi biết, hiện nay không chỉ có Khánh Hòa nuôi yến, mà nhiều tỉnh thành lân cận cũng phát triển ồ ạt nhà yến. Thống kê nhanh từ một số cơ quan chuyên trách, hiện khu vực Nam Trung bộ - Tây Nguyên có khoảng 3.500 nhà yến. Vì yến nuôi nhiều nên giá yến nuôi cũng “mềm” hơn so với 5 - 10 năm về trước, nhưng khó lòng có yến giá rẻ chỉ 1 - 2 triệu đồng/lạng.

Tổ yến được bán tràn lan tại chợ Bình Tây, quận 6, TPHCM. Ảnh: HÂN GIA

Giám đốc một DN chuyên nuôi và kinh doanh yến sào tại huyện Cần Giờ (TPHCM) chỉ ra rằng, yến thu hoạch còn gọi yến thô (bao gồm lông, tạp chất…) đã có giá khoảng 3 triệu đồng/lạng. Do đó, giá yến vụn, yến được rao “chuẩn chất lượng” yến tinh chế trên thị trường chỉ có giá 1 - 2 triệu đồng/lạng nhiều khả năng là hàng giả, hàng độn. Làm rõ hơn thông tin này, chúng tôi mua thử 2 loại gồm yến vụn sậm màu (1,6 triệu đồng/lạng) và yến tổ sáng màu (1,9 triệu đồng/lạng) tại chợ Bình Tây, quận 6, về chưng đường phèn. Kỳ lạ ở chỗ cả 2 loại yến này đều không tanh mùi yến. Sau khi ngâm nước lạnh khoảng 5 phút, yến nở phồng, có mùi… mủ trôm, rau câu, khác hẳn với yến được mua từ các thương hiệu uy tín.

Nhiều DN tiết lộ rằng các loại yến nhập tiểu ngạch từ Malaysia, Indonesia… về Việt Nam có giá chỉ bằng 1/2 hoặc 1/3 giá yến trong nước. Trước đó, Hiệp hội Trang trại và doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam từng lấy mẫu xét nghiệm ngẫu nhiên một số loại yến huyết trôi nổi, phát hiện hàm lượng nitrat cao, có nguy cơ gây ngộ độc cho người sử dụng sản phẩm yến huyết lâu dài. Bà Đặng Thị Ánh Tuyết, Giám đốc sản xuất Công ty Phú Hồng Thành - thương hiệu yến sào Hồng Tuyết Linh, phân tích thêm, tỷ lệ hao hụt sau sơ chế trên mỗi ký yến sào thô dao động từ 30%-40%, nên yến bán lẻ ra thị trường không thể rẻ hơn 5 - 6 triệu đồng/lạng.

Như vậy, người tiêu dùng thực sự đang lạc vào “ma trận” khi mua tổ yến, trong khi yến sào Việt Nam được đánh giá cao về chất lượng trên thị trường quốc tế. Nghịch lý này cần sớm được tháo gỡ, để người Việt có cơ hội sử dụng, tiêu dùng yến nội địa đảm bảo chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm.

PV