Xét xử vụ án thất thoát 830 tỉ đồng tại Công ty Gang thép Thái Nguyên

Vân Phong

(KTSG Online) - Hành vi vi phạm pháp luật về quản lý tài sản Nhà nước và hành vi thiếu trách nhiệm của các cá nhân thuộc TISCO và VNS đã gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản Nhà nước với tổng số tiền lên tới hơn 830 tỉ đồng, theo Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao.

Các bị cáo tại phiên tòa sáng 12-4. Ảnh: TTXVN.

Sáng 12-4, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí; Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO).

Cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) Tối cao cho biết, dự án mở rộng giai đoạn 2 của TISCO được triển khai năm 2007 và do Tổng Cty Thép Việt Nam (VNS) chỉ đạo, kiểm soát. Đơn vị trúng thầu dự án là Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC).

Để triển khai dự án, TISCO đã ký với MCC hợp đồng trọn gói EPC với giá trị hơn 160 triệu đô la Mỹ. Đây là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng và đã bao gồm các loại thuế được xác định trong hợp đồng, các chi phí cần thiết để thực hiện hợp đồng theo phương thức Tổng thầu EPC.

Theo hợp đồng, MCC phải thi công, chạy thử, chuyển giao công nghệ, sửa chữa lỗi (nếu có) trong vòng 30 tháng. Nhưng 11 tháng sau khi hợp đồng có hiệu lực, MCC vẫn chưa lựa chọn được nhà thầu phụ, chưa hoàn thiện thiết kế, cũng không đặt hàng máy móc. Thậm chí, đơn vị này còn rút hết người, rồi đề nghị tăng giá trị hợp đồng EPC thêm 137,3 triệu đô la, gồm chi phí xây lắp, thiết bị, thiết kế, kỹ thuật và biến động tỷ giá.

Lý giải cho đề nghị của mình, MCC cho biết giá cả trên thị trường thế giới có biến động tăng giá bất thường.

Hành vi của MCC – theo VKSND Tối cao – là vi phạm hợp đồng đã ký. Nhưng ông Trần Trọng Mừng - Tổng giám đốc TISCO lại ký văn bản đề nghị Bộ Công Thương xem xét, báo cáo Chính phủ và các Bộ liên quan cho ‘giải quyết đặc cách’ về phạm vi được điều chỉnh của giá thiết bị (phần P) và các chi phí khác (phần E) thuộc dự án vào ngày 11-8-2008.

Tới 20-8-2008, Bộ Công Thương đã kiến nghị Thủ tướng giao Tổng công ty thép Việt Nam (VNS) xem xét điều chỉnh dự toán xây lắp, thiết bị và chi phí khác của gói thầu EPC cho MCC. Tiếp đó, Văn phòng Chính phủ đã đề nghị các Bộ liên quan cho ý kiến về kiến nghị của Bộ Công Thương vào ngày 10-9.

Theo đó, Bộ Xây dựng cho biết việc xác định điều chỉnh giá trị hợp đồng được thực hiện theo nội dung hợp đồng đã ký kết giữa các bên.

Còn Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng chưa có việc điều chỉnh dự toán của dự án là không có căn cứ, do không có dự toán công trình điều chỉnh.

Thậm chí, Hãng luật Kelvin Chia Partnership – đơn vị tư vấn do TISCO thuê – đã có văn bản khẳng định việc tăng giá nguyên vật liệu và các biến động về tỷ giá không thuộc trường hợp bất khả kháng theo hợp đồng EPC và theo đúng tính chất của các sự kiện bất khả kháng được liệt kê và quy định tại Điều 19 của hợp đồng.

“Nếu MCC bỏ dở công trình, MCC sẽ vi phạm hợp đồng. TISCO có thể chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường cho các tổn thất và thiệt hại xảy ra”, kết luận của Kelvin Chia Partnership nêu.

Từ những cơ sở này, VKSND Tối cao xác định ông Trần Trọng Mừng – Tổng Giám đốc TISCO và ông Mai Văn Tinh – Chủ tịch HĐQT VNS và những lãnh đạo, cán bộ có trách nhiệm của hai đơn vị này đã không xem xét, chỉ đạo dừng, chấm dứt hợp đồng, thu hồi tiền tạm ứng, tổ chức đấu thầu lại dù biết rõ không có căn cứ để điều chỉnh hợp đồng và đề xuất tăng giá trị hợp đồng của MCC là không có căn cứ, vi phạm hợp đồng đã ký.

Thậm chí, các bị can này đã có hành vi vi phạm pháp luật về đầu tư và vi phạm hợp đồng EPC khi chỉ đạo các cá nhân có liên quan thuộc TISCO và VNS thực hiện việc điều chỉnh dự toán chi phí, theo cơ quan kiểm sát.

VKSND Tối cao cho rằng hành vi này khiến mức giá thi công dự án gia tăng. Ngoài ra, việc dự án bị kéo cũng khiến số vốn đầu tư tăng từ 3.834 tỉ đồng lên 8.104 tỉ đồng.

Hiện dự án chưa hoàn thành nhưng nhiều thiết bị đã hư hỏng. Còn tổng số tiền thiệt hại về tài sản Nhà nước là hơn 830 tỉ đồng. Đây là số tiền lãi mà TISCO đã phải trả cho các ngân hàng kể từ khi dự án chậm tiến độ, từ 31-5-2011 đến 18-4-2019 là thời điểm khởi tố vụ án.