Trong bối cảnh tăng trưởng nóng của thị trường chứng khoán, cuộc chơi thao túng giá cổ phiếu dường như đang được khuấy động mạnh mẽ hơn.

Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước mới đây đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Nguyễn Quang Vinh số tiền 550 triệu đồng. Căn cứ kết quả giám sát, kiểm tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho thấy, ông Nguyễn Quang Vinh, nhà đầu tư có địa chỉ tại 51 Quan Nhân, Quận Thanh Xuân, Hà Nội đã sử dụng 35 tài khoản để liên tục mua, bán, giao dịch khớp chéo giữa các tài khoản với nhau nhằm mục đích tạo cung cầu giả tạo, nhằm thao túng cổ phiếu TAR của CTCP Nông nghiệp và Công nghệ cao Trung An, vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán. Vào thời điểm cuối năm 2020 và đầu năm 2021, đã có 2 vụ thao túng giá bị Uỷ ban Chứng khoán phanh phui và xử phạt.

Năm 2020 và nửa đầu năm 2021 là năm sôi động của thị trường chứng khoán Việt Nam. Cũng trong thời điểm này nhiều cổ phiếu gây nên sự chú ý khi có chuỗi ngày tăng điểm mạnh mẽ đem lại cho nhà đầu tư không ít quyền lợi. Thực tế, việc cổ phiếu tăng giá trên nền tảng tín hiệu công ty hoạt động kinh doanh triển vọng hơn là câu chuyện bình thường trên thị trường. Tuy nhiên, điểm danh sách mã cổ phiếu tăng giá mạnh trong các năm qua thì nhiều mã cổ phiếu hoàn toàn không xuất hiện yếu tố hỗ trợ.

Lấy ví dụ điển hình như cổ phiếu RIC của Công ty cổ phần Quốc tế Hoàng gia. Từ phiên ngày 8.1.2021 về trước nhiều năm RIC vẫn thuộc nhóm cổ phiếu có giá bán bằng cốc “trà đá”. Tuy nhiên, rất bất ngờ khi từ ngày 11.1.2021 cho đến ngày 4.3.2021, giá cổ phiếu này tăng giá kịch trần liên tục 33 phiên, từ mức giá 4.700 đồng/cổ phiếu lên đến mức giá 46.150 đồng/cổ phiếu, tức tăng hơn 9,8 lần trong thời gian 52 ngày. Điều hết sức phi lý khi kết quả kinh doanh của công ty này đang đi ngược lại với chiều tăng giá cổ phiếu.

Theo Báo cáo Tài chính năm 2020 mà Công ty cổ phần Quốc tế Hoàng Gia công bố thì trong năm 2020, doanh nghiệp ghi nhận doanh thu hơn 125 tỉ đồng, giảm 46,8% so với thực hiện trong năm 2019, lỗ tới 81,5 tỉ đồng. Đây là năm thứ hai liên tiếp doanh nghiệp này báo lỗ. Năm 2019, Công ty cổ phần Quốc tế Hoàng Gia báo lỗ 72,8 tỉ đồng. Lỗ luỹ kế của doanh nghiệp tính tới 31.12.2020 là 309,8 tỉ đồng. Nếu như doanh nghiệp không thể ghi nhận lãi trong năm nay như kế hoạch, doanh nghiệp sẽ phải hủy niêm yết bắt buộc và kịch bản này nếu xảy ra sẽ khiến thanh khoản cổ phiếu suy giảm, nhà đầu tư bị mắc kẹt. Và hiện này cổ phiếu RIC của Công ty cổ phần Quốc tế Hoàng Gia cũng liên tục nằm sàn với dư bán khối lượng lớn trong nhiều phiên trở lại đây, trái ngược hoàn toàn với giai đoạn tăng nóng trước đó.

Từ ngày 1.1.2021 mức xử phạt vi phạm hành chính về thao túng giá chứng khoán bằng 10 lần số tiền thu lợi đối với tổ chức và 5 lần đối với cá nhân, mức phạt thấp nhất là 3 tỉ đồng đối với tổ chức và 1,5 tỉ đồng đối với cá nhân. Theo luật sư Nguyễn Thanh Nhã, văn phòng luật sư DBS nhận định thì mức phạt này có khiến những tay chơi thao túng giá cổ phiếu nản lòng hay không còn phải tuỳ vào năng lực quản lý, giám sát thị trường của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Không thể không có sự giám sát cũng như cảnh báo khi giá cổ phiếu tăng nóng ngược chiều với thực tế hoạt động kinh doanh để bảo vệ nhà đầu tư.

Thực tế thị trường cho thấy, không ít trường hợp thao túng giá cổ phiếu không để thu lợi trực tiếp mà thu lợi gián tiếp. Trong khi việc chứng minh mức độ thiệt hại của nhà đầu tư là câu chuyện phức tạp. Nghị định 156/2020/NĐ-CP không quy định xử phạt đối với công ty có cổ phiếu đang bị thao túng giá là sự không công bằng. Nên nhớ, thực tế không ít vụ thao túng giá cổ phiếu có sự thông đồng, thậm chí có chủ đích của lãnh đạo hoặc cổ đông lớn của công ty.